3. 2. Refleks, asab faoliyatining asosiy shakli ekanligi Refleks haqida tushuncha. Asab faoliyatining asosiy shaklla-
ridan biri bo'lib reflekslar hisoblanadi.
Refleks — organizmga tash
qi yoki ichki muhitdan ko'rsatilayotgan qo'zg'alishlarga markaziy
asab tizimi ishtirokida beriladigan javob reaksiyasidir.
Odam oyog'ining tovon qismi terisini qo'zg 'atish . reflektor ra
vishda oyoq kaft va barmoqlarining qisqarishini chaqiradi. Bu
tovon refleksdir. Sonning to 'rt boshli muskullari paylarini tizza
usti qismidan pastki tomonidan urilsa, ovoq tizzadan bukiladi. Bu
tizza refleksdir. Emadigan bolaning lablariga tegish bilan unda -
emish refleksini kuzatish mumkin. Kuchli v o ru g iik bilan ko'z qo-
rachig'ining qisqarishini chaqirish mumkin - qorachiq refleksi va
hokazo.
Reflektor faoliyat tufayli organizm tashqi yoki ichki muhitlar-
dagi turli o'zgarishlarga juda tez reaksiya qilish xususiyatiga ega-
dir.
Reflektor reaksiyalar juda turli-tumandir, ular shartli va shart
siz b o iish lari mumkin. Ular orasidagi farqlanishlarni biz keyinroq
k o iib chiqamiz.
Reflektor voyi. Tananing barcha a'zolarida qo ' zg ' atuvchi 1 arga
sezuvchan nerv uchlari joylashgan - bular
retseptorlardir. Retsep
torlar joylashgan joyiga, tuzilishiga va funksiyasiga qarab turli с ha-
dir. Ayrim retseptorlar juda oddiy tuzilgan nerv uchlari shaklidagi
k o ‘rinishlarga ega b o iib . ularning avrimlari murakkab tuziiishga
ega bo'lgan sezgi a ’zolarining ayrim elementlari hisoblanadi, m a
salan. ko'zning tur pardasi. Retseptorlar joylashgan joyiga qarab
eksteroretseptorlarga, proprioretseptorlarga va interoretseptorlarga
b o iin ad i.
Eksteroretseptorlar tashqi muhitning q o ‘z g ‘alishlarini
qabul qiladi, uiarga ko'zning tur pardasi, quloq, teri retseptorlari.
ta'm va hid bilish a'zolarining qabul qiluvchi hujayralari kiradi.
