Fjala e ministrit

Vdekshmëria

Analiza e gjendjes shëndetësore të popullatës tregon se numri i vdekjeve në vitin 2011 në Kosovë, ka qenë 7510¹¹, që do të thotë 421.9 vdekje për 100.000 banorë. Në krahasim me shtetet evropiane, ky numër është shumë i ultë ku janë 813 vdekje për 100.000 banorë, nga të dhënat e vitit 2010¹².

Edhe pse shkalla e vdekshmërisë nga të gjitha shkaqet ka vazhduar të bie në Rajonin Evropian, koeficienti i vdekshmërisë në Kosovë për 2006-2011 ka treguar një trend të lehtë të rritjes ndërsa në vitin 2014 nga të dhënat e ASK është raportuar 4.4‰. Shkalla e vdekshmërisë ka qenë më e lartë tek meshkujt (57.6%) krahasuar me femrat (42.4%). Analiza e të dhënave të shkaqeve të vdekjes gjatë viteve 2006-2011, ka treguar që sëmundjet e sistemit të qarkullimit të gjakut kanë qenë shkaku kryesor i vdekjeve. Sëmundjet malinje paraqesin shkakun e dytë të vdekshmërisë që gjithashtu kanë shënuar trend të rritjes. Shkaktari i tretë i vdekjeve ka ndryshuar në mes vitesh; kështu, në vitet 2006 dhe 2007, gjendjet e caktuara nga periudha perinatale kanë qenë sëmundjet më të shpeshta që kanë rezultuar me vdekje. Ndërsa sëmundjet e sistemit respirator rradhiten si shkaku i katërt i vdekjeve në shumicën e viteve të analizuara.

Shkalla e vdekeshmerisë perinatale për vitin 2015 ёshtё 12.13‰ (për të posalindurit me peshë ≥ 500 g apo ≥ 22 javë të gestacioni) duke treguar kështu rënie të ndieshme krahasuar me vitin 2000, ku shkalla e vdekshmërisë perinatale ka qenë 29.1‰, në vitin 2012 ishte 17.34‰, nё vitin 2013 ishte 16.26‰, nё vitin 2014 ishte 11.99‰,

Prematuriteti vazhdon të jetë shkaku më i shpeshtë i vdekjeve të hershme neonatale me 56%, pasuar nga anomalitë kongjenitale me 15% dhe asfiksioni me 13% kurse infeksionet janë përgjegjëse për 7% të vdekjeve të hershme neonatale.¹³

Sa i përket vdekshmërisë maternale, bazuar në të dhënat e Raportit perinatal 2015, nga Institucionet shëndetësore janë raportuar gjithsejt 65 vdekje prej vitit 2000 deri në vitin 2015.

Viti	Nr i lindjeve të raportuara	Nr i vdekjeve maternale të raportuara	Shkalla e vdekshmërisë maternale (për 100,000)
2000	39,091	9	23
2001	39,578	5	12.6
2002	35,391	7	20.0
2003	31,932	7	22
2004	30,925	3	9.7
2005	29,056	2	6.88
2006	28,404	2	7.0
2007	27,856	3	10.8
2008	28,178	8	28.4
2009	27,718	12	43.31
2010	27,517	2	7.2
2011	27,548	2	7.2
2012	28,525	3	10.5
2013	27,069	0	0
2014	26,565	0	0
2015	24,590	0	0​

Tabela 1. Vdekshmëria maternale sipas viteve

Shkaktarët e jashtëm të sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë kanë treguar trend të rritjes në Kosovë. Shkalla e vdekshmërisë për 100.000 banorë nga ky grup i shkaktarëve është ngritur nga 3.5% në vitin 2006 tek 14.2 % në vitin 2011¹⁴. Analiza e bazuar në gjini, tregon se shkaktarët e jashtëm (kryesor) të vdekjeve ishin më të shprehur tek meshkujt (aksidentet e komunikacionit, vetëlëndimi i qëllimshëm dhe raste të tjera). Incidenca e vdekjeve për shkak të shkaqeve të jashtme prej 13,4 në 100.000 banorë është gjithashtu e lartë në krahasim me atë të BE-së. Prandaj, është e rëndësishme që sektori i shëndetësisë të jetë në gjendje t’i adresojë këto çështje.

Koeficienti i vdekshmërisë për 2006-2011 ka treguar trend të lehtë të rritjes me një mesatare prej 3.8‰ dhe rritje mesatare vjetore prej 0,1‰. Duke marrë parasysh vdekshmërinë prej 3,8 ‰, shtimi natyror i popullsisë është 0,4 ‰ në vit.

Tabela 2. Vdekjet sipas mujave në vitet 2002 – 2015



Graf 1: Krahasimi i Kosovës me BE-në dhe Rajonin Evropian, sipas pesë shkaqeve të para kryesore të vdekjeve në Kosovë
Burimi: IKSHPK 2013, HFA –DB/ OBSh

Ngjashëm me trendet në vendet e tjera të Ballkanit dhe në botë, Kosova pritet të pësoj ndryshime në strukturën e popullsisë, me tendencë të rritjes së popullsisë urbane dhe popullsisë në diasporë sipas Parashikimit të popullsisë së Kosovës 2011-2061¹⁵.

3. 
   Indikatorët ekonomik
   

Kosova është një nga vendet më të varfëra në Evropë me Bruto Produkt Vendor (BPV), prej 3,084 €, për kokë banori, apo 257 euro në muaj. Rritja ekonomike në vitin 2014 ka qenë 1.2 % , ndërsa varfëria e përgjithshme për vitin 2014 është 29.2 %, ndërkaq varfëria ekstreme është 8.2 %(ASK 2014).Norma reale e rritjes së BPV-së për vitin 2013 krahasuar me vitin 2012 ishte 3.2%, sipas vlerësimeve të Njësisë së Makroekonomisë në Ministrinë e Financave. Ndërsa, sipas Raportit të Bankës Botërore mbi vlerësimin e varfërisë në Kosovë për vitin 2011, niveli i varfërisë absolute ndonëse ende tejet i lartë, është dukshëm më i ulët në krahasim me 2005-2006. Në vitin 2011, 29,7% e popullsisë jetonte nën pragun e varfërisë prej 1,72 € në ditë për të rriturit dhe 10,2% jetonin nën pragun e varfërisë ekstreme prej 1,2 € në ditë për të rriturit.¹⁶.

2.