Foydalanilgan adabiyotlar

Uchinchidan, prognoz vazifasi - bu ijtimoiy ekologiya doirasida jamiyat rivojlanishining ham, uzoq muddatli istiqbollari ham aniqlanadi, shuningdek, biologik sohadagi o'zgarishlarni nazorat qilish mumkin.

To'rtinchidan, atrof-muhitning funktsiyasi. Bu atrof-muhit omillarining atrof-muhitga va uning elementlariga ta'siri bo'yicha tadqiqotlarni o'z ichiga oladi.

Atrof-muhit omillari bir necha xil bo'lishi mumkin:

Abiotik atrof-muhit omillari - jonsiz tabiatning ta'siri bilan bog'liq bo'lgan omillar,

Biotik atrof-muhit omillari - tirik organizmlarning bir turining boshqa turlarga ta'siri. Bunday ta'sir bitta turda yoki bir necha tur orasida sodir bo'lishi mumkin,

Antropogen ekologik omillar - ularning mohiyati inson faoliyatining atrof-muhitga ta'sir qilishida yotadi. Bunday ta'sir ko'pincha salbiy muammolarga olib keladi, masalan, tabiiy resurslarning haddan tashqari kamayishi va atrof-muhitning ifloslanishi.

Ijtimoiy ekologiyaning asosiy vazifasi atrof-muhitga inson ta'sirining tegishli va asosiy mexanizmlarini o'rganishdir. Bunday ta'sir natijasida sodir bo'ladigan o'zgarishlarni va umuman, insonning atrof-muhitdagi faoliyatini hisobga olish juda muhimdir.

Ijtimoiy ekologiya va xavfsizlik muammolari

Ijtimoiy ekologiya muammolari juda keng. Bugungi kunda muammolar uchta asosiy guruhga to'g'ri keladi.

Birinchidan, bu sayyoraviy miqyosdagi ekologiyaning ijtimoiy muammolari. Ularning ma'nosi shiddat bilan rivojlanayotgan ishlab chiqarish sharoitida aholiga, shuningdek resurslarga nisbatan global prognozga muhtojdir. Shunday qilib, tabiiy zaxiralarning kamayishi tsivilizatsiya rivojlanishini shubha ostiga qo'yadi.

Ikkinchidan, mintaqaviy miqyosdagi ekologiyaning ijtimoiy muammolari. Ular viloyat va tuman darajasida ekotizimning alohida qismlarining holatini o'rganishdan iborat. Bu erda "mintaqaviy ekologiya" muhim rol o'ynaydi. Shunday qilib, mahalliy ekotizimlar va ularning holati to'g'risida ma'lumot to'plash orqali zamonaviy ekologik soha holati to'g'risida umumiy tasavvur hosil qilish mumkin.

Uchinchidan, ekologiyaning ijtimoiy muammolari mikro miqyosda. Bu erda insonning shahar sharoitining asosiy xususiyatlari va turli parametrlarini o'rganishga katta ahamiyat beriladi. Masalan, bu shaharning ekologiyasi yoki shaharning sotsiologiyasi. Shunday qilib, tez rivojlanayotgan shaharda insonning holati o'rganiladi va uning ushbu rivojlanishiga bevosita shaxsiy ta'siri.

Ko'rib turganimizdek, eng asosiy muammo - bu inson faoliyatidagi ishlab chiqarish va amaliy amaliyotni faol rivojlantirish. Bu uning tabiiy muhitga aralashuvining ortishiga, shuningdek, unga ta'sirining kuchayishiga olib keldi. Bu shahar va sanoat korxonalarining o'sishiga olib keldi. Ammo teskari tomoni - tuproq, suv va havoning ifloslanishi ko'rinishidagi bunday oqibatlar. Bularning barchasi insonning holatiga, uning sog'lig'iga bevosita ta'sir qiladi. Ko'plab mamlakatlarda kutilayotgan umr ko'rish davomiyligi pasaygan, bu juda dolzarb ijtimoiy muammodir.

Ushbu muammolarning oldini olish faqat texnik kuchni taqiqlash bilan amalga oshirilishi mumkin. Yoki odam resurslarning nazoratsiz va zararli ishlatilishi (o'rmonlarning kesilishi, ko'llarning drenajlanishi) bilan bog'liq ba'zi faoliyatlardan voz kechishi kerak. Bunday qarorlar global miqyosda qabul qilinishi kerak, chunki salbiy oqibatlarni faqat birgalikdagi sa'y-harakatlar bilan bartaraf etish mumkin.

Inson ekologiyasi yoki antroekologiya ijtimoiy jamiyatning markaziy bulugi uning ijtimoiy-tabiiy va tabiiy-ilmiy asosidir. Inson ekologiyasi o`zida tibbiyot umuman gerantalogiya, morfologiya, antropologiya, genetikaning tegishli karashlarini o`zida umumlashtiradi. Bu faktlarning tadqiqot ebyekti inson bo`lib, u ikki dunyo tabiiy va ijtimoiy dunyoga tegishli jonzotdir. Inson ekologiyasi odamlar populyasiyalarining atrof-muxit bilan o`zaro ta`siri aloqa ta`sireda axolining o`sishining axoli salomatligini saqlash va rivojlantirish muammolarini o`rganadi. Insonning mofofizialogik. xususiyatlarini xisobga olgan xolda noosferaviy o`zgarishlar jarayonida yer regionlarini biosfera jarayonlarini ishlab chiqish – xo`jalik iqtisodiy makeadsh o`zlashtirish qonuniyatlarning borishida odamlar salomatlarini saqlash va rivojlantirishning tabiiy qonunlarini o`rganish inson ekologiyasining muxim vazifasidir. Inson ekologiyasi odamlarni o`rab turgan tabiiy va ijtimoiy muxitni odamlarning unga hamba bir-birlariga munosabatlarini birinchi marta ilmiy adabiyotga sotsiologlar amerikaliklda) R.Park va U.Byurchsk tomonidan kiritildi. Birozdan keyin ingliz olimi B`yus inson ekologoyasining vezifasi ayni odamlar ijtimoiy munosabatlarini biologik populyatsiyasi jarayonlariga tutashtirishdan ibaratdir deb izohlaydi.

Inson ekologiyasining rivojlanishida tibiatning ko`pgina sohalari muhim rol o`ynaydi. Sanoat va odamlarning katta shaharlarda to`planishi, sanoatlashtirish havo va suvning bug`lanishi, dori-darmonlar ko`planilishi bilan bog`liq bo`lgan patalogiyani o`rganish zaruriyati ko`ndalang qilib qo`ydi. Ular tabiiy ekolyutsiya, biogeotsinozlar jarayoniga jiddiy o`zgarishlar olib kirdi, qaror topgan ekologiya tizimini o`zgartirib yubordi.

Antropoekosostema - inson ekologiyasini tadqiqot ob`ektdir. O`zaro va o`zlarini o`rab olgan tabiiy va ijtimoiy muxit bilan dialektik aloqada bo`ladigan inson populyatsiyalari yoki etnoslarning birgalikda hayot kechiradigan turli guruxlari, antropoekologiya tizimi yoki antropoepotizm deb ataladi. Fan texnika taraqqiyoti odamning turmush tarziga katta axamiyatga molik ta’sir o`tkazib jamiyatning tabiat bilan o`zaro munosabatini ancha feollashtirdi. Bu ijtimoiy rivojlanishning asosiy omillaridan biridir. Insonning biosferaga ta`sir o`tkazishi butun dunyoda ekolagiyaga qiziqishni ortishiga sabab bo`ldi.

Biologik jixatdan ijtimoiy mavjudot bo`lgan inson rivojining ilk bosqichlarida hayvon va o`simliklarning boshqa turi katori odam ham o`z-o`zidan tabiiy ekosistema ichida bo`lgan. Insoniyat jamiyatni o`z xujlik faoliyati, ya`ni tabiat boyliklarini iste`mol qilish va ishlab chiqarish chiqindilari bilan biosferada moddalar aylanganida butun yer sharini qamrab oluvchi tizim huddi shunday qamrovli ijtumoiy ekosistemaga aylandi-ki, insoniyat jamiyati uning yangi kenja tizimi bo`lib qoldi. Bu juda murakkab ijtimoiy ekosistemani boshqarishni urganish uchun chuqur o`rganish, unimg tizimlari va elementlari o`zaro aloqalari va bir-biriga ta`sirlarini chuqur o`rganish, qonuniyatlarini kashf etish, ijtimoiy ekosistema rivojini oldindan bilish imkonini beradigan, mumkin qadar, o`xshash bo`lgan nusxani yaratish zarur.

Ijtimoiy ekologiya tabiati ijtimoiy va texnika fanlarining eng muhim qarashlarini umumlashtiradigan va bir butun qilib birlashtiradigan uyg`unlashgan fandir. Ijtimoiy ekologiya birinchi jahan urushidan keyin faol rivojlana boshladi 1966 yil bo`lib o`tgan jahon sotsiologlarining kongresi ijtimoiy ekologiyaning oekka turishi va rivojlanishida jiddiy rol o`ynaydi.

Keyingi yillarda ijtmoiy ekologiyaning tez rivojlanishi 1970 yilda Varnada sosiologlarning navbatdagi kongresida ijtimoiy ekologiya bo`yicha sasiologlarning butun jahan birlashmasi Tadqiqot ko`mitasini tuzish imkonini berdi. Bu bilan aslida sosiologiyaning mustaqil sohasi sifatida ijtimoiy ekologiyaning mavjudtligi tan olindi. Shunday qilib, asrimizning 10-20 yillarida sosiologiyaning yangi sohasi, shahar sosiologiyasi (urbusosekologiya) nomi bilan paydo bo`lgan ijtimoiy ekologiya ko`proq G`arb mamlakatlarida rivojlana boshladi. Biroq 50-60 yillarda ijtimoiy ekologik vaziyatning keskinlashgan sharoitlarida Amerika, Fransiya. G`arbiy Germaniya sosiologlari uchun ham muamolar paydo bo`ldi.

Mashhur Amerika olimi klassik inson ekalogiyasinina ko`zga ko`ringan vakili Radrik Makenzei 1927 yilda birinchilardan bo`lib, ijtimoiy ekologiyaga ta`rif berdi. U inson ekologiyasini hududiy va zamon bilan belgilanadigan munosabatlari haqidagi fan sifatida izohlangan. Odamlar ekalogiyasining mashhur ta`limotchisi A Xouli «Ijtimoiy ekologiya hamma narsani tushunishga qobiliyatli bo`lgan har tomonlama takomillashgan ijtiioiy fanga aylanishi kerak» deb uqtiradi.

Ijtimoiy ekologiya bir qator amaliy muammolarni tadqiq etadigan shunchaki soha bo`lmay, balki u ijtiioiy-tabiat munosabatlari qonuniyatlari, insoniyat va atrof-muhit o`zaro tasiri avval qulaylashtirish, keyin esa muvofiqlashtirish qonun qoidalari va usullari tug`risidagi uyg`unlashgan fandir. Ijtimoiy ekologiya predmetini taxlili bu fan maxsus fanlarga xos xususiyatlarga ega bo`lolmasligini ko`rsatadi, zero u voqeylikninz asosiy sohalari - inson, jaiuiyaep va tabiat o`rtasidagi chuqur aloqalarni ochib beradi. Bu fan o`ziga xos bo`lib. u materilning majmui va tizim sifatida olingan ijtimoiy va boshqa harakat shakllari o`rtasidagi qonuniy aloqalarni o`rganadi.

Inson ekologiyasi. Insonning rivojlanishida ijtimoiy ekologik omillar rolining ortishi

1. Inson ekologiyasi va uning hozirgi davrdagi muammolari.

2. Ijtimoiy ekologik omillar inson rivojlanishidagi roli

3. Hozirgi zamon kishisi hayotiga tabiiylik va “suniylikni kirib kelishi”

4. Insonning o`zgartuvchilik faoliyatini salbiy oqibatlari.

Inson ekologiyasi yoki antroekologiya ijtimoiy jamiyatning markaziy bulugi uning ijtimoiy-tabiiy va tabiiy-ilmiy asosidir. Inson ekologiyasi o`zida tibbiyot umuman gerantalogiya, morfologiya, antropologiya, genetikaning tegishli karashlarini o`zida umumlashtiradi. Bu faktlarning tadqiqot ebyekti inson bo`lib, u ikki dunyo tabiiy va ijtimoiy dunyoga tegishli jonzotdir. Inson ekologiyasi odamlar populyasiyalarining atrof-muxit bilan o`zaro ta`siri aloqa ta`sireda axolining o`sishining axoli salomatligini saqlash va rivojlantirish muammolarini o`rganadi. Insonning mofofizialogik. xususiyatlarini xisobga olgan xolda noosferaviy o`zgarishlar jarayonida yer regionlarini biosfera jarayonlarini ishlab chiqish – xo`jalik iqtisodiy makeadsh o`zlashtirish qonuniyatlarning borishida odamlar salomatlarini saqlash va rivojlantirishning tabiiy qonunlarini o`rganish inson ekologiyasining muxim vazifasidir. Inson ekologiyasi odamlarni o`rab turgan tabiiy va ijtimoiy muxitni odamlarning unga hamba bir-birlariga munosabatlarini birinchi marta ilmiy adabiyotga sotsiologlar amerikaliklda) R.Park va U.Byurchsk tomonidan kiritildi. Birozdan keyin ingliz olimi B`yus inson ekologoyasining vezifasi ayni odamlar ijtimoiy munosabatlarini biologik populyatsiyasi jarayonlariga tutashtirishdan ibaratdir deb izohlaydi.

Inson ekologiyasining rivojlanishida tibiatning ko`pgina sohalari muhim rol o`ynaydi. Sanoat va odamlarning katta shaharlarda to`planishi, sanoatlashtirish havo va suvning bug`lanishi, dori-darmonlar ko`planilishi bilan bog`liq bo`lgan patalogiyani o`rganish zaruriyati ko`ndalang qilib qo`ydi. Ular tabiiy ekolyutsiya, biogeotsinozlar jarayoniga jiddiy o`zgarishlar olib kirdi, qaror topgan ekologiya tizimini o`zgartirib yubordi. Antropoekosostema - inson ekologiyasini tadqiqot ob`ektdir. O`zaro va o`zlarini o`rab olgan tabiiy va ijtimoiy muxit bilan dialektik aloqada bo`ladigan inson populyatsiyalari yoki etnoslarning birgalikda hayot kechiradigan turli guruxlari, antropoekologiya tizimi yoki antropoepotizm deb ataladi. Fan texnika taraqqiyoti odamning turmush tarziga katta axamiyatga molik ta’sir o`tkazib jamiyatning tabiat bilan o`zaro munosabatini ancha feollashtirdi. Bu ijtimoiy rivojlanishning asosiy omillaridan biridir. Insonning biosferaga ta`sir o`tkazishi butun dunyoda ekolagiyaga qiziqishni ortishiga sabab bo`ldi.

I. T. Frolovning ta’kidlashicha, insoniyat qudrati g`oyatda oshib borayotgan texnika vositalari yordamida tabiat boyliklarini jadal iste`mmol eta borib, o`z sivilizatsiyasi rivojlanishi va o`zining bo`lmaydigan bexat yaxshilagani bugungi kunda rad etib bo`lmaydigan haqiqatdir. Biroq inson tabiatni buysindira borib, u faoliyatining tabiiy negizlariga putur yetkazganligi. jamiyat bilan tabiat o`rtasidagi o`zaro ta`sirini bo`lganligi ham haqiqatdir. Bu keng ijtimoiy va insoniyat uchun axamiyatli bo`lgan ekologiya muammosining moxiyatini tashkil etadi.

Bunday sharoitlarba inson ekologiyasi fanini rivojlantirish zarurati tobora ortib boradi. Mazkur fan odamlar va fan tabiatining inson va biosferaning o`zaro munosabatini xayotning aniq ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy sharoitlari bilan chambarchas bog`liklikda o`rganadi. Ilmiy texnika inqilobi davrida fan va amaliyotning ko`ldan ko`p yo`nalishlari o`z tadqiqotlari markazida tobora ko`proq insonni, uning ijtimoiy biologik tabiatini, uning farovonligini ko`rmoqdalar. Farovonlikning eng muxim sharti esa evvalo bor ijtimoiy va ruxiy - fiziologik salomatlikdir. Bugungi kunda inson salomatligi jamiyat tarixi va uning xozirgi kundagi taraqqiyoti ekanligi aniq va ravshan. Butun jamiyatning ijtimoiy ishlab chiqarish, iqtisodiyot tuzilmasini ilmiy tashkil qilish, mexnat, dam olish sharoitparini, ma`naviy va jismoniy tarbiya sharoitlarini vujudga keltirish. Xayot tarzi madaniyatini rivojlantirish - ularning hammasi sog`likni muxofazalash va mustahkamlashning garovidir. Bu muammolar jamiyatning tabiiy sharoitlar bilan o`zaro ta`siri, shu ta`sirni takomillashtirishga yo`naltirilgandagina hal etilish mumkin.

Bunda barcha jug`rofiy mintaqalar, jonli va jonsiz tabiatdagi barcha jarayonlar, planetamizning barcha soxalari qamrab olinadi. Bu yerda gap tabiatni shunchaki muxofazalash to`g`risida emas, balki inson tabiat va ular o`rtasidagi muvofiqlikni yanada takomillashtirish uchun qulay ijtimoiy, ekopogik sharoitlar yaratish maqsadida, tabiatni asrab-avaylash va rivojlantirish haqida bormoqda. Tabiatni muxofaza kilish - har tomonlama rivojlangan inson va insoniyat jamiyatiga erishishning eng muxim vositalardan biridir. Hozirgi fan-texnika taraqqiyoti sharoitlarida ilgari hech qachon bo`lmaganidek, ijtimoiy xayotning barcha hodisalariga to`g`ri yondashish zarurati paydo bo`ldi.

Hozirgi inson ekologiyasi inson, tabiat va jamiyatning o`zaro ta`siri maxalliy, regional va global muammolarni, ularni shakli tabiat va insonga qarab ta`siri nuqtai nazaridan qamrab oladi va o`rganadi. Hozirgi zamon kishisining ijtimoiy ekologik o`ramida “tabiiylik” va «sun`iylikning nisbati inson ekologiyasi uslubiy va ijtimoiy-giegienik ko`rinishlarini ochib berishda muhim yo`nalish hisoblanadi.

Tabiiylik tabiatni o`zi yaratadi, sun`iylik esa tabiiy jarayonlar va xodisalar ob`ektiv rivoji borishiga insonning aralashuvi natijasi sifatida yuzaga keladi. Agar birinchisi tabiiy tarixiy omillar ta`sirida tashkil topgan tabiat muvozanatining tarkibiy qismi bo`lsa, ikkinchisi esa inson faoliyatining sun`iylikni ijod qilish natijasidir. Ammo sun`iylik xamma vaqt ham tabiat rivoji bilan muvozanatda bo`lmaydi. Insonning o`zgartiruvchanlik faoliyati ko`pincha shunday sun`iylikni yaratadi-ki, u tabiat rivojini tabiiy borishiga zid kelib qolishi mumkin, tabiiylik Bir butunligicha tabiiy maqsadga muvofiqligini ta`minlash yo`nalishida rivojlanadi, sun`iylik esa o`z oldiga inson ixtiyojlarini ta`minlash maqsadlarini qo`yadi.

Hozirgi zamon kishisi xayotida tabiiylik va sun’iylikning nisbatlari muammosiz faqat uslubiy va ijtimoiy-gigienik yondashuv sharoitlaridagina ushbu tarixiy mas`ul vazifani amalga oshirish mumkin. Alohida kishi, umuman insoniyat jamiyati faqat tabiat bilan o`zaro ta`sirdagina mavjud bo`ladi va rivojlanadi. Inson bilan tabiat o`rtasida modda almashinuvi hozirgi sharoitdva yangi mazmun kasb etabi. Inson tomonidan tabiiy sharoitlarning o`zzgartirilishi ijtimoiy-gigienik oqibatlar majmui paydo bo`lishi bilan birga ro`y beradi. Bu oqibatlar ham regional va global ko`rinishga ega bo`ladi. Hozirgi zamn kishisining ijtimoiy va biologik hayoti barcha tomonlarini qamrab oladi.

Ijtimoiy ekologiya quyidagi turlarga bo'linadi:

iqtisodiy

demografik

shahar

futurologik

huquqiy

Ijtimoiy ekologiyaning asosiy vazifasi insonning atrof muhitga ta'siri mexanizmlarini va inson faoliyati natijasida yuzaga keladigan o'zgarishlarni o'rganishdir.

Ijtimoiy ekologiya muammolari asosan uchta asosiy guruhga to'g'ri keladi:

Sayyora miqyosi-jadal sanoat rivojlanishi sharoitida aholi va resurslar uchun global prognoz (global ekologiya) va tsivilizatsiyani yanada rivojlantirish yo'llarini aniqlash;

mintaqaviy miqyosda-ayrim ekotizimlarning hududlar va tumanlar darajasidagi holatini o'rganish — mintaqaviy ekologiya);

mikroscale-shahar turmush sharoitlarining asosiy xususiyatlari va parametrlarini o'rganish (shahar ekologiyasi yoki shahar sosyologiyasi).

Ijtimoiy ekologiya ilmiy maydon sifatida, shuningdek, ijtimoiy harakat sifatida rivojlanadi va joylashadi. Ikkinchidan, u ham tanqidiy ijtimoiy nazariyadir.

Yashil faol Murray Bukchinni va uning g'oyalarini davom ettirishni tushunishda, masalan, Janet Biel, ijtimoiy ekologiya hozirgi ijtimoiy, siyosiy va ekologiyaga qarshi tendentsiyalarni tanqid qilishni maqsad qilib oladi va atrof-muhit, kommunal (jamoa) va odamlar yashaydigan jamiyatga axloqiy yondoshuvni to'g'ridan-to'g'ri targ'ib qilish asosida qayta qurish (qayta qurish) ni anglatadi. demokratiya va konfederatsiya siyosati.

Fikrlar to'plami sifatida ijtimoiy ekologiya turli xillik, ijodkorlik va erkinlik qadriyatlari e'tirof etilgan tabiat dunyosi bilan odamlar jamoalarining munosabatlarining yangi uyg'unligiga kamchilik va ierarxiyalardan tashqariga chiqishni taklif qiluvchi axloqiy iqtisodiyotni nazarda tutadi. M. Bukchin, hozirgi ekologik va ijtimoiy muammolarning ildizlari ierarxik (yoki "kirarhik" (kyriarchical)) jamoat tashkilotining rejimlariga qarab kuzatilishi mumkin, deb hisoblaydi.

Ijtimoiy ekologlarning ta'kidlashicha, ierarxiyaning tizimli muammolari odamlarning xatti — harakatlari, "harakatlar yakka" va ayniqsa axloqiy iste'mol (axloqiy konsensus) bilan qarama-qarshi bo'lishi mumkin emas; katta nuanslardagi ushbu muammo radikal demokratik g'oyalarga asoslangan axloqiy fikrlash va jamoaviy faoliyatga mos keladi.

Ijtimoiy ekologiya nima?"Bukchin ijtimoiy ekologiya ma'nosini quyidagicha umumlashtiradi:

Ijtimoiy ekologiya inson jamiyati va tabiatning o'zaro ta'sirini o'rganadigan fanning bir qismidir. Hozirgi vaqtda bu fan mustaqil intizomga aylanadi, o'z tadqiqot maydoniga, tadqiqot mavzusiga va ob'ektiga ega. Shuni aytish kerakki, ijtimoiy ekologiya sayyoramiz resurslaridan foydalangan holda tabiat holatiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan faoliyat bilan shug'ullanadigan turli populyatsiyalarni o'rganadi. Bundan tashqari, ekoproblemlarni hal qilish bo'yicha turli chora-tadbirlar o'rganilmoqda. Aholining turli qatlamlarini qo'llaydigan ekologik usullar muhim o'rin tutadi.

O'z navbatida, ijtimoiy ekologiya quyidagi kichik bo'lim va bo'limlarga ega:

- iqtisodiy;

- huquqiy;

- shahar;

- demografik ekologiya.

Ijtimoiy ekologiyaning asosiy muammolari

Bu intizom, birinchi navbatda, odamlar atrof-muhit va atrof-muhitga ta'sir qilish uchun qanday mexanizmlarni qo'llashlarini ko'rib chiqadi. Asosiy muammolar orasida quyidagilar bo'lishi kerak:

- odamlar tomonidan tabiiy resurslardan foydalanishni global prognozlash;

- ayrim ekotizimlarni kichik joylar darajasida o'rganish;

- shahar ekologiyasi va turli aholi punktlarida odamlar hayotini o'rganish;

- inson tsivilizatsiyasini rivojlantirish yo'llari.

Ijtimoiy ekologiya mavzusi

Bugungi kunda ijtimoiy ekologiya nafaqat mashhurlikka erishmoqda. Ushbu ilmiy sohaning rivojlanishi va shakllanishiga sezilarli ta'sir 1928 yilda dunyoni ko'rgan Vernadskiy biosferaning ishi. Ushbu monografiyada ijtimoiy ekologiya muammolari bayon etilgan. Olimlarning keyingi tadqiqotlari global isish va biosferaning ifloslanishi, kimyoviy elementlarning aylanishi va sayyoramizning tabiiy resurslaridan foydalanish kabi muammolarni ko'rib chiqadi.

Ushbu ilmiy ixtisoslikda inson ekologiyasi alohida o'rin tutadi. Shu nuqtai nazardan, odamlar va atrof-muhitning bevosita aloqasi o'rganiladi. Ushbu ilmiy yo'nalish insonni biologik tur deb hisoblaydi.

Ijtimoiy ekologiyani rivojlantirish

Shunday qilib, ijtimoiy. ekologiya rivojlanadi, atrof-muhit fonida insonni o'rganadigan eng muhim bilim sohasiga aylanadi. Bu nafaqat tabiatning rivojlanishini, balki umuman insonni ham tushunishga yordam beradi. Ushbu intizomning qadriyatlarini keng jamoatchilikka etkazish uchun odamlar erdagi joyni, tabiatga qanday zarar etkazishini va uni saqlab qolish uchun nima qilish kerakligini tushunishlari mumkin.