Foydali qazilmalarni boyitish va qayta ishlash asoslari

4.3. Kerakli asbob va uskunalar: 
1.
Turli konlarning 3 ta namunasi. 
2.
Elaklarning to„plami. 
3.
Jag„li maydalagich. 
4.
Sharli tegirmon. 
5.
Yanchilgan maxsulotni yig„ishga idish va x.k. 
4.4. Ishni bajarish tartibi
1. O„qituvchidan topshiriq olgandan keyin talaba quyidagi tartibda ishni bajarishga 
kirishadi; 
2. Elaklar to„plami yordamida rudaning qumoqlilik tarkibini aniqlash; 
3. Yanchuvchi uskunaning tuzilishi va ishlash prinsipini o„rganish va chizmasini 
chizish; 
4. Berilgan rudani maydalovchi uskunadan o„tkazish, xar qaysi namunaning 
maydalanish darajasi va uskunaning ish unumdorligini aniqlash; 
5. Sharli tegirmonda ishlovchilar uchun yanchilish darajasini vaqtga bog„liqlik 
grafigini o„rganish (20,40,60 min). 
Buning uchun dastlabki ruda tegirmonda 20 min. davomida yanchiladi. 
Tegirmon to„xtatilib rudani tegirmondan bo„shatib olinadi va uning qumoqlilik 
tarkibi xamda yanchilish darajasi aniqlanadi. 
Keyin ruda yana tegirmonga solinadi va 20 min davomida yanchiladi va x.k. 
Olingan ma‟lumotlar asosida yanchish darajasining vaktga bog„liqligi grafigi 
chiziladi. Bunda absissa o„qiga yanchish vakti, ordinata o„qiga esa yanchilish 
darajasi qo„yiladi. 
Tegirmonning ish unumdorligi tegirmon barabanining diametriga, ishchi 
hajmi, aylanish tezligiga, yanchuvchi vositalarning og„irligi va o„lchamiga, 
tegirmonning turi va tuzilishiga, rudaning yanchiluvchanligiga va hokozolarga 
bog„liq.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
v)
b)
g
)
d
e
)

---

4.1-rasm. Jismni kerakli o„lchamgacha maydalash 
a) ezish, b) buzish, с) sindirish, d) kesish, e) ishqalanish, 
f) zarba,
 
Tegirmonning ish unumdorligi amaldagi fabrikada ishlab turgan 
tegirmonning solishtirma ish unumdorligi yoki yanchish samaradorligi asosida 
xisoblanadi:
V
K
K
K
K
K
q
Q
ж
Д
й
я











, t/soat 
(4.1) 
bu yerda: 


,
- berilgan sinfning (yanchilishi kerak bo„lgan) dastlabki 
rudadagi ва yanchilgan maxsulotdagi miqdori; 
q - ishlab turgan tegirmonning solishtirma ish unumdorligi, t/soat ∙m
3 

K
K
K
й
я
,
,
- rudaning yanchiluvchanligidagi, kattaligi va zichligidagi farqni 
xisobga oluvchi tuzatish koeffitsenti; 
ж
Д
K
K
,
- ishlab turgan tegirmonning diametri va tuzilishini xisobga oluvchi 
tuzatish koeffitsenti; 
V
- tegirmonning ishchi hajmi, m
3
; 
4.1-jadval. Tajriba asosida olingan natijalar jadvallar tarzida berildi. 
Yanchish 
vaqti,
minut 
Dastlabki kattalik, 
mm, dd
Ohirgi 
kattalik, mm 
d0
d
д
/d
о 
Tegirmonning ish 
unumdorligi, 
t/soat 
20 
40 
60