– Istiqlol yillarida yurtimizda fuqarolik jamiyatining
ijtimoiy-siyosiy va huquqiy muhiti yuksalmoqda, –
dediA.Saidov. – Bu
ijobiy jarayonlar kishiga
mamnuniyat bag‘ishlaydi. Nega deganda, har birimiz
demokratiya ne’matlari iste’molchisi bo‘lish bilan
cheklanib qolmasdan, balki shu ne’matlarni
yaratuvchi faol shaxslar sifatida o‘zligimizni namoyon
etishimizbugungi davr talabidir.
Hamyurtlarimizning davlat va jamiyat
hayotida faol ishtirok etishi, o‘z
navbatida, jamiyatimizni yanada demokratlashtirish, erkinlashtirish va
fuqarolik jamiyati institutlarini shakllantirish hamda izchil rivojlantirish bilan
chambarchas bog‘liqdir. Shu ma’noda, keyingi davrda ijtimoiy hayotning
barcha sohalarida demokratik o‘zgarishlarni
amalga oshirishda fuqarolik
jamiyati institutlari, xususan, nodavlat notijorat tashkilotlarining (NNT) roli
va ahamiyati, ijtimoiy faolligi, umuman, ular faoliyatining
samaradorligini
kuchaytirishga qaratilgan muhim chora-tadbirlar ko‘rildi.
Prezident farmonida qayd etilganidek, o‘tgan davrda ushbu sohaga doir 200 dan ortiq
normativ-huquqiy hujjat qabul qilindi. Bu haqda so‘z
borganda, avvalo, milliy qonunchilikda
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi yetakchi o‘rin tutishini ta’kidlash maqsadga
muvofiqdir. Asosiy qonunimizning 34-moddasida fuqarolarning jamoat birlashmalariga
uyushish huquqi mustahkamlab qo‘yilgan. Ya’ni: “O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari kasaba
uyushmalariga, siyosiy partiyalarga va boshqa jamoat birlashmalariga uyushish, ommaviy
harakatlarda ishtirok etish huquqiga egadirlar”.
Konstitutsiyamizning uchinchi bo‘limidagi XIII bob “Jamoat birlashmalari” deb nomlanadi.
Mazkur bobdagi moddalar fuqarolik jamiyatining an’analarini tiklash,
jamoat birlashmalari
maqomini huquqiy tarzda rasmiylashtirish, ularning real va barqaror rivojlanishini ta’minlashga
qaratilgan konstitutsiyaviy qoidalardan tashkil topgan. Eng muhimi, Konstitutsiyamizda
fuqarolik jamiyati institutlarini tashkil etish va ular faoliyatining huquqiy asoslari e’tirof etilgan,
ularning davlat bilan o‘zaro hamkorligi tamoyillari belgilangan.
Ana shu konstitutsiyaviy normalarni amalda qo‘llash
maqsadida “Jamoat birlashmalari to‘g‘risida”, “Kasaba
uyushmalari, ularning huquqlari va faoliyatining kafolatlari
to‘g‘risida”, “Siyosiy partiyalar to‘g‘risida”, yangi tahrirdagi
“Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”, “Nodavlat
notijorat tashkilotlari to‘g‘risida”, “Jamoat fondlari to‘g‘risida”,
“Siyosiy partiyalarni moliyalashtirish to‘g‘risida”, “Nodavlat
notijorat tashkilotlari faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida”,
“Homiylik to‘g‘risida”, yangi tahrirda “Fuqarolarning o‘zini o‘zi
boshqarish organlari to‘g‘risida” va “Fuqarolar yig‘ini
raisi
(oqsoqoli) va uning maslahatchilari saylovi to‘g‘risida”,
shuningdek, “Ekologik nazorat to‘g‘risida”, “Vasiylik va homiylik
to‘g‘risida”, “Ijtimoiy sheriklik to‘g‘risida”, “Parlament nazorati
to‘g‘risida”gi qonunlar qabul qilindi.