Futbol haqinda mag`liwmatlar

Futbolchilar trenirovkasida asosiy mushak guruhlari kuchini tarbiyalashda og’ir narsalar bilan bajariladigan mashqlardan keng foydalaniladi. Biroq muayyan darajada jismoniy kamol topgan, jumladan, kuchga ega bo’lgan malakali futbolchilar bilan ishlaganda, shtangachilaming klassik harakat mashqlaridan doimiy sur’atda foydalanish mumkin emas. Bunda og’irlik miqdori maxsus mushaklar va mushak guruhlari ishidagi zarur o’zaro aloqani buzmasligi va harakatning o’ziga xos strukturasini saqlaydigan boMishi kerak. Shu munosabat bilan ogMrlashtirilgan belbog’ yoki nimchalardan foydalanish kerak, ularning ogMrligi futbolchi vaznining 3-5%, ya’ni 3-4 kg atrofida boMsin. Bunda variantlashtirilgan va qo’shma ta’sir etuvchi uslublardan foydalangan ma’qul. Variantlashtirilgan uslubning mohiyati ogMr narsalar bilan va ularsiz bajariladigan mashqlardan eng muvofiq miqdorda galma-gal foydalanishdir. Jumladan, yuqorida aytib o’tilgan 7-8 sakrashdan iborat mashqlar quyidagi tartibda bajarilishi kerak: - birinchi seriya - ogMr narsalarsiz 14-16 marta sakrash; - ikkinchi seriya - ogMr nasalar (3-4 kg li belbog’ yoki nimcha) bilan 14-16 marta sakrash; bunda sakrash mashqini bajarishga qo’yiladigan talablaming hammasi toMa saqlab qolinadi (mashqning koordinasion strukturasini saqlash, poldan depsinishdagi tezkorlik); - uchinchi seriya - og’ir narsalarsiz 14-16 marta sakrash. Qshimcha ta’sir etuvchi uslubning mohiyati shundaki, jismoniy sifatlami rivojlantirish mashqlami bajarish texnikasini takomillashtirish bilan uzviy bogMiq holda olib boriladi. Futbolda bu uslubni texnika, taktika va o’yin mashqlarini takomillashtirish jarayonida qo llash mumkin. 145

• Futbolchilar trenirovkasida asosiy mushak guruhlari kuchini tarbiyalashda og’ir narsalar bilan bajariladigan mashqlardan keng foydalaniladi. Biroq muayyan darajada jismoniy kamol topgan, jumladan, kuchga ega bo’lgan malakali futbolchilar bilan ishlaganda, shtangachilaming klassik harakat mashqlaridan doimiy sur’atda foydalanish mumkin emas. Bunda og’irlik miqdori maxsus mushaklar va mushak guruhlari ishidagi zarur o’zaro aloqani buzmasligi va harakatning o’ziga xos strukturasini saqlaydigan boMishi kerak. Shu munosabat bilan ogMrlashtirilgan belbog’ yoki nimchalardan foydalanish kerak, ularning ogMrligi futbolchi vaznining 3-5%, ya’ni 3-4 kg atrofida boMsin. Bunda variantlashtirilgan va qo’shma ta’sir etuvchi uslublardan foydalangan ma’qul. Variantlashtirilgan uslubning mohiyati ogMr narsalar bilan va ularsiz bajariladigan mashqlardan eng muvofiq miqdorda galma-gal foydalanishdir. Jumladan, yuqorida aytib o’tilgan 7-8 sakrashdan iborat mashqlar quyidagi tartibda bajarilishi kerak: - birinchi seriya - ogMr narsalarsiz 14-16 marta sakrash; - ikkinchi seriya - ogMr nasalar (3-4 kg li belbog’ yoki nimcha) bilan 14-16 marta sakrash; bunda sakrash mashqini bajarishga qo’yiladigan talablaming hammasi toMa saqlab qolinadi (mashqning koordinasion strukturasini saqlash, poldan depsinishdagi tezkorlik); - uchinchi seriya - og’ir narsalarsiz 14-16 marta sakrash. Qshimcha ta’sir etuvchi uslubning mohiyati shundaki, jismoniy sifatlami rivojlantirish mashqlami bajarish texnikasini takomillashtirish bilan uzviy bogMiq holda olib boriladi. Futbolda bu uslubni texnika, taktika va o’yin mashqlarini takomillashtirish jarayonida qo llash mumkin. 145

Futbolchilar chidamliligini tarbiyalashda kichik tanaffuslar bilan qisqa-qisqa takrorlar krinishida bajariladigan anaerob xarakterli yuklama juda samaralidir. Biroq bu "qattiq" ishni boshlash uchun, avval o’rtacha jadallik bilan uzoq davom ettirish natijasida yuzaga keladigan "yumshoq zamin" tayyorlangan bo’lishi lozim. Aks holda, intervalli mashg’ulot juda mushkul oqibatlarga olib kelishi, ya’ni organizmda patologik o’zgarishlami paydo qilishi mumkin. Bir me’yordagi va o’zgamvchan trenirovka uslublari, shuningdek, "fartlek" uslublari uzoq davom etuvchi ish uslublariga kiradiki, ular umumiy tayyorgarlik davrida haftasiga 4-6 marta qo’llanishi kerak. Shunday baza boMsagina jadal o’tuvchi qisqa takrorlar uslubidan muvaffaqiyatli foydalanish mumkin. To’xtovsiz davom etadigan ish awalo o’rtacha jadallikda bir xil yugurish (1 km ga 5 minutda) bilan 30 min davomida (mashg’ulot boshlarida) va 60 min (rtada va oxirgi davrda) davomida bajariladi. Katta hajmdagi va o’rtacha jadallik bilan tuvchi mashg’ulot yurak hajmini kengaytirishga ham yurak-qon tomiri tizimi imkoniyatlarini yaxshilashga ko’maklashadi. 0 ’rtacha tezlik optimal darajadagi qon bilan ta’minlashga ko’maklashadi, u oyoq mushaklari mayda qon tomirlari ishini yaxshilaydi, pirovardida esa mushaklar kislorod bilan me’yorida ta’minlanadi.
Usullar bilan tanishtirish. Ta’limning mazkur bosqichida shug’ullanuvchilar usul to’g’risida to’g’ri, aniq tasavvurga ega bo’lishlari lozim. Shu bilan birga, bir vaqtda harakatning muhim detallariga alohida e’tibor beriladi. Usul to’g’risida tasavvur hosil qilish uchun kinogramma, sxema, maket va shu singarilardan foydalaniladi. Shug’ullanuvchilar usulni mustaqil bajarishga kirishishdan oldin uni ishonch bilan taqlidan takrorlay olishga erishishlari kerak. Shunisi ham borki, o’rganilgan usullami takrorlash vaqtida ham to’g’ri bajarilayotganini tizimtik sur’atda nazorat qilib borish darkor. Murabbiy bunda harakatlami har bir detaligacha diqqat bilan kuzatib borishi lozim. Ko’zga tashlangan xato o’sha zahoti tuzatilishi kerak. Usullami o’rgatish chog’ida butunicha va qismlarga bo’lib o’rgatish uslubidan foydalanish mumkin. Oddiy harakat usullari, odatda, butunicha, qiyinlari esa qismlarga bo’lib o’rgati!ad

ITIBARINIZ USHUN RAXMET