Fяxrяddиn mustafayev

 
Şəkil 1. 
Heyvani 
mənşəli 
hüceyrənin 
ultramikroskopik quruluş sxemi:
I-sitozol; 2-
plazmatik membran; 3-mitoxondri; 4-sentriol; 5-
endositoz qovuqcuq; 6-lizosom; 7-pereksisoma; 8-
nüvə; 9-ribosom; 10-Holci kompleksi; 11-
mikrofilament; 12-mikroborucuq; 13-eksositioz 
qovuqcuq; 14-dənəvər endoplazmatik şəbəkə; 15-
hamar endoplazmatik şəbəkə (C.Nəcəfov və b., 
2010)
 
 
 
 
 
 
 
 
Ribosomlar 
– sitoplazmada səpələnmiş formada yerləşən iki qeyri-bərabər, 
bəzən isə dəstə halında poliribosom olan kiçik hissəciklərdən ibarət olub 
hüceyrədə zülalların biosintez prosesində çox mühüm rol oynayır və zülal 
«fabriki» adlanır. Ribosomların ümumi ölçüləri 150-350 A
0
(anqstrem) olmaqla 
əsas funksiyası nüvənin nəzarəti altında zülal sintez etməkdən ibarətdir. Onların 
tərkibində hüceyrənin 80-90% rRNT-si (ribosomal) və zülal olur. Zülal sintezi 
zamanı mRNT (məlumat) ilə birləşmiş bir neçə ribosomdan təşkil olunan 
polisom yaranır 
(Ģəkil 2)
. 

---

105 
Şəkil 2. 
Ribosomlar:
1-sitosel; 2-endoplazmatik şəbəkə; 3-sərbəst ribosom; 4-
endoplazmatik şəbəkə üzərində olan ribosom; 5-ribosomun böyük subvahidi; 6-riboso-
mun kiçik subvahidi (C.Nəcəfov və b., 2010).

Mitoxondrilər
– hüceyrələrdə energetik prosesləri tənzimləyən 
adenozintrifosfat turşusunun (ATF) sintezini yerinə yetirməklə müxtəlif forma 
(sap şəkilli, girdə, uzunsov) və ölçüdə (0,5-5 mkm) olur və hüceyrənin enerji 
mənbəyi-«stansiyası» adlanır. Onların üzəri ikiqat membran (xarici hamar və 
daxili daraqşəkilli qat-krist) ilə örtülü olmaqla onların arasında