Fяxrяddиn mustafayev

Lokal kələf(tor)– 
neyronların aksonlarının qısa olması nəticəsində elektrik 
ionları istənilən səviyyədə paylana bilmir və neyronların təsir sferasının zəif 
olması, işçi orqanlara gedən neyronlara ləngidici, yaxud oyanma təsiri 
göstərməsi ilə səciyyələnir. 
Divergent sinir toru
– bir neyronun çoxlu sayda neyronlara vahid çıxış yolu 
ilə əlaqə yaratması və divergensiyanın kulminasiya həddinə çatması ilə 
xarakterlənir. Bu qrupa mənsub olan neyronlar və sinir toru orta beyində və 
beyin kötüyündə yerləşir. Bunların ən üstün cəhəti çoxlu neyronlara dərhal təsir 
etmək və onların əksəriyyəti ilə əlaqə yaratmaqdan, «təşkilatçı» «rejissor» 
rolunu icra etməkdən ibarətdir. Həmin keyfiyyətlərinə baxmayaraq divergent 
genetik determinasiyalı sinir torları orqanizmdə mövcud olan sinir torlarının çox 
cüzi hissəsini təşkil edir. 
Nefronlar
– böyrəklərin funksional vahidi olub, qabıq maddəsində yerləşir, 
olduqca mürəkkəb, lakin həyati vacib ifrazat (sidik ifrazı) prosesini yerinə 
yetirir. Hər bir nefronda içərisində malpigi yumaqcığı olan Şumlyanski-Boymen 
kapsulası, toplayıcı və çıxarıcı kanalcıqlar sistemi vardır. Şumlyanski-Boymen 
kapsulası visseral (damar torunun üstünü örtən) və parietal (kubşəkilli) 
vərəqlərdən ibarətdir. Nefron çox mürəkkəb quruluşa malik olmaqla, onun 
aşağıdakı hissələri vardır: 
-Birinci cərgə (dərəcəli) – proksimal-qıvrım kanalcıqlar (böyrəyin qabıq 
qatında yerləşir); 
-Henli ilgəyinin qalxan və enən dizləri; 
-İkinci cərgə (dərəcəli)– distal qıvrım kanalcıqlar; 
-Yukstaqlomerulyar (hüceyrələr) kompleks (qabıq və beyin maddəsinin 
sərhəddində yerləşir, renin və prostoqlandin hormonu ifraz edir). Bu kompleks 
malpigi yumaqcığını əmələ gətirən gətirici və aparıcı damarlar zonasında 
yerləşən mioepitelial mənşəli hüceyrələrdən ibarətdir. İnsanın böyrəyində 1,25, 
qaramalda-4, donuzda-1,5, qoyunda isə - 1 milyon nefron vardır. Üzvi 
maddələrin və duzların mübadiləsi nəticəsində əmələ gələn son məhsullar, 
yabançı maddələr və suyun artıq hissəsi məhz nefronlar vasitəsilə ifraz 
(