Fяxrяddиn mustafayev

«gen», «genotip» və «fenotip»
termin-
lərini təklif etmiş, populyasiya və təmiz xətlər təlimini yaratmışdır.
– 
ikinci mərhələ (1912-1925)
– amerika alimi Tomas Çent Morqanın öz 
tələbləri A.Stertevant, K.Bridces və Ç.Müllerlə birlikdə drozofil milçəkləri 
(Drosophila melanoqaster) üzərində apardıqları fundamental təcrübələrlə 
xromosomları kəşf etmələri və bu nəzəriyyəni yaratması ilə səciyyələnir. Onlar 
müəyyən etmişlər ki, orqanizmin irsiyyət amilləri – genlər hüceyrələrin 

---

28 
nüvəsində yerləşən xromosomlarda cəmləşir. T.Morqan və onun tələbələri ilk 
dəfə olaraq genetik xəritənin tərtib edilmə üsulunu və onun mexanizmini 
müəyyən etmiş, həmçinin cinsiyyətin təyin olunmasında xromosomların rolunu 
elmi əsaslarla aşkarlamışlar. Xromosom nəzəriyyəsinin kəşfi genetikanın sərbəst 
elm kimi inkişafına böyük təkan vermiş və molekulyar biologiyanın təşəkkül 
tapmasına zəmin yaratmışdır. 
– 
üçüncü mərhələ 1925-1940-cı ildən başlayaraq
müasir genetika mərhələsi 
adlanır və irsiyyətin molekulyar səviyyədə öyrənilməsi ilə xarakterlənir. Bu dövrdə 
F.Krik, C.Uotson tərəfindən DNT molekulunun quruluşu, F.Krik, M.Nirenberq, 
C.Oçoa, D.Mettey tərəfindən genetik kod kəşf olunmuş, Q.Korana tərəfindən isə 
kimyəvi yolla gen sintez edilmişdir. Hazırda genin bir orqanizmdən digərinə 
köçürülməsinə əsaslanan genetika mühəndisliyi elmi, mikroorqanizmlərin, 
virusların, göbələklərin, ibtidailərin genetikasının molekulyar səviyyədə öyrənilməsi 
istiqamətində fundamental elmi-tədqiqatlar aparılmaqla, çox böyük uğurlar əldə 
olunmuşdur. Rus alimlərindən N.Koltsov, U.Filipçenko, N.Vavilov, Q.Nadson, 
Q.Filippov süni yolla mutasiya almış, N.Vavilov isə irsiyyət dəyişkənliyinin 
homoloji sıralar qanunu kəşf etmişlər. 
–