Fяxrяddиn mustafayev

Hüceyrə mərkəzi
– (sentrosoma) kiçik dairəvi qranullardan-sentriollardan 
və sitoplazmanın ixtisaslaşmış sahəsindən-sentrosferadan ibarət olub hüceyrənin 
əsas hərəki (dinamik) mərkəzi kimi onun bölünməsini və çoxalmasını həyata 
keçirir. Sentrosoma həm də axroma tin iylərin vasitəsilə xromosomların qütblərə 

---

106 
çəkilməsini, onların əmələ gəlməsini və sentriolların qütbülərə hərəkət etməsini 
təmin edir.
Nüvə 
– hüceyrənin genetik inforomasiyaları daşıyan başlıca komponenti 
kimi əsasən iki vəziyyətdə – sakit (interfaza) və bölünmə (mitoz, yaxud meyoz) 
mərhələsində olur. İnterfaza mərhələsində nüvə xromatin adlanan zülali 
maddədən təşkil olunur. Xromatitinin iki tipi-adi mikroskopla görünən 
heteroxromatin və yalnız elektron mikroskopu ilə görünən euxromatin 
mövcuddur. Onların hər ikisi hüceyrədə zülalların biosintezinə genetik nəzarət 
edir. Nüvə hüceyrənin bütün funksiyalarını idarə etməklə dairəvi, yaxud 
ellipsvari formaya malik olub, əsasən (70-90%) zülallardan, DNT və RNT-dən
ibarətdir. Onun daxili boşluğunda xüsusi şirə-karioplazma, yaxud nukleoplazma 
toplanmaqla, burada həm də bir, bəzən isə bir neçə dairəvi cisimciklərə-
nüvəciklərə təsadüf olunur, həmçinin çoxlu miqdarda zülallar və RNT, az 
miqdarda isə DNT vardır. Nüvəciyin başlıca funksiyası ribosomları 
formalaşdırmaqdan və ribosomal RNT-nin (rRNT) sintezini təmin etməkdən 
ibarətdir. Nüvənin membranı xüsusi məsamələrə malikdir ki, onlar da nüvə və 
sitoplazma arasındakı maddələr mübadiləsini tənzimləyir. Nüvənin tərkibindəki 
ən vacib komponent xromosomlar hesab olunur. Onun membranı zədələnərkən 
onda regenerasiya (bərpa) olunma prosesi getmədiyi üçün sitoplazma və 
karioplazma qarışır, hüceyrənin normal funksiyası tamamilə pozulur və distrofik 
dəyişikliklər baş verir. Elektron mikroskopiyası zamanı heyvan hüceyrələrinin 
nüvəsinin struktur elementləri daha aydın görünür