G. A. Abbasbəyli, V. Q. Qlıcov, M. X. lyasova



Yüklə 2,8 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/12
tarix02.12.2016
ölçüsü2,8 Kb.
#649
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

 
 
14 
 
йерляшдирир, аьзыны гапаг вя йа саат шцшяси иля баьлайыр вя 20 
дяг. ажымаьа гойурлар. 
20 дяг.-дян сонра клейковинаны ипяк парчадан щазыр-
ланмыш яляк цзяриндя зяиф су шырнаьы алтында йуйурлар. Яввял-
жя йуйулма ещтийатла апарыlıр, хямир бармагла овушdурulур 
ки,  нишаста  иля  бирликдя  клейковина  вя  парчалары  гопмасын. 
Нишастанын  бюйцк  щиссяси  кянарлашдырылдыгдан  сонра  йума 
даща  мющкям  апарылыр.  Гопмуш  клейковина  парчаларыны 
ялякдян йыьыр вя клейковинанын цмуми кцтлясиня ялавя едир-
ляр.  Йуйулма  клейковинанын  йуйулмасы  заманы  ахан  су 
шяфfаф олана гядяр апарылыр. Йуйулмуш клейковинаны овужун 
ичиндя сыxыр вя азажыг яля йапышана гядяр ону гуру дясмалла 
силирляр. Йуйулмуш клейковинаны чякир, сонра бир даща 5 дяг. 
Йуйур,  йеня  сыхыр  вя  чякирляр.  Яэяр  ики  чякилмя  арасындакы 
фярг 0,1 г-дан чох дейился йуйулма битмиш щесаб олунур. 
Клейковинанын  МОК-1  гурьусунда  йуйулмасы:  Хямир 
йоьрулдугдан сонра су иля исладылмыш хцсуси гурьу иля 1,0-1,5 
мм галынлыглы тябягя цзяриня йайыр вя 10 дяг.-лик су иля дол-
дурулмуш габа йерляшдирирляр (суйун щяжми 1 дм
3
-дян аз ол-
мамалыдыр). Ажыма гуртардыгдан сонра хямир тябягясини су-
дан чыхарыр, ялля сыхыр, алты сярбяст щиссяйя бюлцб, МОК-1 гур-
ьусунун яввялжядян исладылмыш ишчи камерасына йерляшдирирляр. 
Йуйулмуш клейковинаны овужун ичиндя сыхыр вя чякирляр. 
Гуру  клейковинанын  мигдарыны  (%)  икинжи  онлуг 
ишаряйя  гядяр  дягигликля  ашаьыдакы  формулайа  ясасян  тяйин 
едирляр: 
    
m
kl
quru
kl
qurur
m
m
M
/
100

=
 ,                               (2.2)  
бурада,  м
гуру  кл 
-  гуру  клейковинанын  кцтляси,  г;  м
м 
-  у 
нцмунясинин кцтляси, г.
 
 
Гуру клейковинанын кейфиййятинин тяйини: Анализ клей-
ковинанын  еластиклик  хцсусиййятлярини  тяйин  етмяк  цчцн  ня-
зярдя  тутулан  ИДК-1  вя  йа  ИДК-1М  (клейковинанын 

 
 
15 
 
деформасийа  индикатору)  жищазда  апарылыр.  Клейковинаны 
йухарыда эюстярилмиш методла йуйурлар. Тямиз йуйулмуш, сы-
хылмыш вя чякилмиш клейковинадан 4г нцмуня айырырлар. Клей-
ковина  нцмунясини  формалашдырмаг  цчцн  У1-УКФ  гурьу-
сундан  истифадя  едилир.  Бу  гурьу  олмадыгда  формалашдыр-
маны ялля апарырлар. 
Клейковина кцряжийини 18 ± 2
0
Ж температура малик су 
иля долдурулмуш финжана йерляшдирир вя ажымаг цчцн 15 дяг. 
сахлайырлар.  Ажыдыгдан  сонра  клейковина  кцряжийини  жищазын 
диряк  столунун  мяркязиня  йерляшдирирляр.  «İşə  salma»  дцй-
мясини  басыр  вя  2-3  сан.-дян  сонра  бурахырлар.  Бу  заман 
пуансон  клейковина  цзяриня  дцшцр  вя  ону  30
 
сан.  ярзиндя 
сыхыр. 30 сан. битдикдян сонра вахт релеси ишя дцшцр вя пуан-
сон дайаныр. Жищазда «Hesabat» лампасы йаныр. Жищазын шка-
ласына  ясасян  клейковинанын  сыхылма  юлчцсц  тяйин  олунур. 
Жищазын эюстярижисини гейд едиб, «Əyləc» дцймясини басыр вя 
пуансону йухары вязиййятя галдырырлар. Ун вя клейковина ня 
гядяр  эцжлц  оларса,  жищазын  эюстярижиси  1  о  гядяр  аз  олар 
(жядвял 2.1).  
 
Жядвял 2.1 
Клейковинанын кейфиййят характеристикасы 
 
Кейфиййятин 
групу 
Клейкованын 
характеристикасы 
Жищазын эюстярижиси, шяр. ващ. 
чюряк биширмя уну цчцн 
Яла вя биринжи 
сорт 
икинжи сорт 
III 
Гане етмяйян эцжлц 
0-30 
0-35 
II 
Гане едян эцжлц 
35-50 
40-50 

Йахшы 
55-75 
II 
Гане едян зяиф 
80-100 
III 
Гане етмяйян зяиф 
105 вя чох 
 

 
 
16 
 
Ун щиссяжикляринин юлчцсцнцн тяйини: Ун щиссяжикляринин 
юлчцсцнц тяйин етмяк цчцн конкрет сорт ун цчцн стандарта 
уйьун ялякдян истифадя олунур. 
50  г  (сорт)  вя  йа  100  г  (човdар)  ун  нцмунясини  йу-
хары яляйя сяпир, аьзыны гапагла баьлайыр, яляк дястiни хялбир 
platformasına bərkidir və xəlbiri ишя салырлар. 8 дяг. яляйир, хял-
бири сахлайыр, яляйин ойугларына йцнэцлжя  вурур вя ялямяни 2 
дяг.  мцддятиндя  давам  етдирирляр.  Унун  ялянмяси  заманы 
яляйи тямизлямяк цчцн щяр бир яляйя 1,0 см диаметрли, 0,3 см 
галынлыглы  вя  щяр  бири  0,5  г  олан  5  резин  щалга  кечирирляр. 
Ялянмя  гуртардыгдан  сонра  резин  щалгалар  ялякдян  кянар-
лашдырылыр.  Йухары  яляйин  галынлыьы  вя  ашаьы  яляйин  кечидини 
чякир  вя  эютцрцлмцш  нцмуня  кцтлясиня  эюря  фаизлярля  ифадя 
едирляр. 
Ун щиссяжикляринин юлчцсцня nəzarətин тяйин олунмасы 
заманы йол вериля билян кянарачыхмалар ашаьыдакылардан чох 
олмамалыдыр (%): 
 
Ялякдяки галыьа эюря: 
 
Яла сорт буьда уну цчцн   
2,0 
Буьда вя човдар унунун диэяр сортлары цчцн   
1,0 
Ялякдян кечмясиня эюря: 
 
Буьда уну цчцн (яла вя биринжи сортдан башга) вя 
кяпяксиз човдар уну цчцн 
4,0 
Биринжи  сорт  буьда  вя  кяпяксиз  (аь)  човдар  уну 
цчцн    
6,0 
 
Унун  дцшмя  рягяминин  «Амилотест  АТ-97»  жищазында 
тяйини: Унун дцшмя рягяминя эюря автолiтик активлийини тяйин 
етмяк  цчцн  «Амилотест-97»  жищазындан  истифадя  олунур 
(şək.2.1). 

 
 
17 
 
 
Жищазын механики блокунда 
редукторлу ики дяйишян жяря-
йанлы  асинхрон  електромц-
щяррик  йерляшдирилир.  Кри-
воşип-сцрэц  голлу  механиз-
мин (6) кюмяйи иля електро-
мцщяррик  валынын  фырланма 
щярякяти  манжанаьын  эери-
йя-ирялилямя  щярякятиня  чев-
рилир.  Манжанаьын  сонунда 
електромаqнитин  (7)  кюмя-
йи  иля  I  щалындан  II  щалына 
кечян эютцрцм (11) йерляш-
дирилмишдир  ки,  бу  да  гарыш-
дырма  просесиндя  шток-
гарышдырыжынын (21) тутуlma-
sı  вя  сахланмасыны  тямин 
едир.  
Шяк.2.1. «Амилотест АТ-97»               
жищазынын схеми 
Эютцрцм цзяриндя гарышдырма просесиндя шток-гарыш-
дырыжынын сынаг борусундакы (20) суспензийайа тясир эцжцнц 
тяйин  етмяйя  имкан  верян  эюстярижи  (10)  йерляшдирмишдир. 
Механики  блокун  мяркяз  щиссясиндя  сынаг  борулу  касетин 
(14)  сыхылмасыны  тямин  едян  ойнаглы  (13)  тир  (12)  йерляш-
дирилмишдир. Тир цзяриндя эюстярижи (5) вардыр ки, бу да шток-
гарышдырыжынын ашаьы щала кечмяси аныны тяйин едир. 
Тир  вя  манжанаьын  вязиййяти  платда  8  йерляшмиш  эюс-
тярижи иля тяйин олунур. Механики блокун арха щиссясиндя цзя-
риндя трансформатор, стабилизатор вя мянбянин сондцрцжцсц 
йерляшяn панел 3 гурашдырылмышдыр. 
Механики  блокун  ашаьы  щиссясиндя  йерляшдирилмиш  алт-
лыьын  цзяриня  гапагла  (15)  баьланан  су  щамамы  (22)  йер-
ляшдирилир.  Гапагда  сойуг  суйун  ютцрцлмяси  цчцн  штусер 
(16) вя касетин гурашдырылмасы цчцн ичяридян баьланан йува 

 
 
18 
 
вардыр. Щамамын ичиндя мцхтялиф эцжлц ики гыздырыжы елемент 
(19), (23) вя цзэяжли (17) боружуг (18) йерляшдирилир. Ман-
тарын  ичиндя  температур  вя  суйун  сявиййясини  юлчян  эюстя-
рижиляр  йерляшиб.  Щамамын  ашаьы  щиссясиндя  эярэинлийин  ютц-
рцлмяси индикатору вя механики блока гошулмаг цчцн кабел 
(1) йерляшдирилиб. 
Ишя  щазырлыг:  Жищаз  механики  блокун  арха  щиссясиндя 
гырмызы дцймяни басмагла ишя салыныр. 
Идаряетмя  системи  илкин  sınağı  апарыр.  Електромагнит 
эютцрцмц II вязиййятиня гысамцддятли кечирир, електромцщяр-
рик  ишя  дцшцр,  манжанаг  щярякят  етмяйя  башлайыр  вя  йухары 
нюгтядя  щярякят  трайекторийасыны  фикся  едир.  Ямялиййатлары 
дцзэцн йериня йетирдикдя индикатора «Амилотест» мялуматы 
чыхыр.  Жищаз  ишя  щазырдыр.  Щамамын  гапаьына  сойуг  су 
ютцрян  краны  ачырлар.  «Rej»  дцймясини  сыхырлар.  Индикаторда 
«1-Düşmə  rəqəmi»  мялуматы  йаныр.  «Giriş»  дцймясини 
сыхырлар. Щамамын ашаьы щиссясиндя ишыг-диодун йанмасы, щяр 
ики  гыздырыжынын  ишя  дцшмясиндян  хябяр  верир.  Индикаторда 
жари температур (
0
Ж) мялуматы чыхыр. Яэяр щамамда су йох-
дурса  вя  йа  онун  сявиййяси  ашаьыдырса  гыздырыжылар  ишя  дцш-
мцр,  индикаторда  сящв  мялумат  чыхыр.  Бу  щалда  су  тюкмяк 
лазымдыр ки, цзэяж йухары сятщядяк галхсын. Щамамда суйун 
гызмасы  мцддятиндя  жищаз  «Start»  дцймясинин  сыхылмасына 
реаксийа вермир. 
Temperatur  99ºC-yə  çatdıqdan  sonra  üfüqi  qızdırıcı. 
ndikatorda «Hərarət»  sözü sönür, yalnız cari temperatur haq-
qında məlumat qalır. «Start»  дцймяси açılır. 
 
Тяйинетмя техникасы 
 
Ун  нцмунясини  анализя  йухарыда  эюстярилдийи  кими 
щазырлайырлар.  Су  –  ун  суспензийалы  вя  шток-гарышдырыжылы  ики 
сынаг  борусу  алтлыгда  гурашдырылмыш  касетя  йерляшдириliр. 

 
 
19 
 
Сынаг  борусу  яввялжядян  тири  I  вязиййятиня  эятиряряк  су 
щамамынын  гапаьындакы  йувайа  гурашдырылыр.  Касети  гураш-
дырдыгдан  сонра  тири  II  вязиййятиня  эятирирляр.  Гурашдырмайа 
башладыгдан  30  сан.  сонра    «Start»  дцймясини  сыхырлар.  Бу 
андан  щяр  бир  сынаг  борусу  цчцн  дцшмя  рягяминин  щесаб-
ланмасы башлайыр. 
Гарышдырмадан вя шток-гарышдырыжынын ашаьы вязиййятя 
сярбяст  дцшмясиндян  сонра  вахтын  щесабланмасы  дайанды-
рылыр.  Индикатора  уйьун  олараг  саь  вя  сол  шцшя  борусунун 
дцшмя рягяминин нятижяляри чыхыр. 
Иши  гуртардыгдан  сонра тири  I  вязиййятиня  эятирир,  шцшя 
борулу  касети  чыхарыб  алтлыьа  йерляшдирирляр.  Шцшя  борулары  вя 
шток-гарышдырыжыны йуйуб гурудурлар. 
Дцшмя рягяминин сон нятижяси кими ики паралел тяйинин 
орта гиймятини эютцрцрляр. 
Нятижя:  Мцхтялиф  нюв  вя  сорт  унун  физики-кимйяви 
эюстярижиляриня эюря гиймятляндирилмяси. 
 
 
ЛАБОРАТОРИЙА   ИШИ  № 3 
 
УНУН ЦМУМИ ВЯ АКТИВ  
ТУРШУЛУЬУНУН ТЯЙИНИ 
 
Ишин  мягсяди:  Унун  цмуми  вя  актив  туршулуьунун 
тяйини  методларынын  юйрянилмяси;  мцхтялиф  нюв  вя  сорт  ун 
цчун тяйин олунан эюстярижилярин гиймятляндирилмяси.     
Материал  вя  аваданлыглар:  4-жц  синиф  квадрант  лабо-
раторийа тярязиси; 100 вя 250 см
3
  щяжмли конусвари колбалар 
чини  габ;  250  см
3
  щяжмли  Ейленмейер  колбасы;  филтрлямя 
каьызы;  25  см
3
  щяжмли  damcıtökən;  50  см
3
  щяжмли  кимйяви 
стякан; титрлямя гурьусу; пH-метр. 

 
 
20 
 
Реактивляр:  0,1мол/дм
3
  консентрасийалы  натриум 
щидроксид мящлулу (НаОЩ); 1 кцт % консентрасийалы фенол-
фталеинин (Ж
20
П
14
О
4
) спиртли мящлулу.  
 
Тяйинетмя техникасы 
 
Унун  цмуми  туршулуьунун  тяйини:  Туршулуг  –  унун 
кейфиййятинин  ясас  эюстярижиси  олуб,  онун  тязялийини  шяртлян-
дирян ясас амилдир.  
Унун  цмуми  (титрлянян)  туршулуьуну  бир  нечя  ме-
тодла тяйин етмяк олар. 
Ишин  апарылма  гайдасы:  5,00±0,01г  ун  нцмуняси  100 
см
3
  щяжмли  гуrу  конусвари  колбайа  сяпиliр,  цзяриня  50см
3
 
дистилля  суйу  ялавя  едилир.  Сонра  колбадакыны  дярщал  гарыш-
дырыр, цзяриня 3 дамжы  1 %-ли фенолфталеинин спиртли мящлулуну 
ялавя  едиб  0,1мол/дм
3
  консентрасийалы  НаОЩ  мящлулу  иля 
чящрайы рянэ ямяля эяляня гядяр титрляйирляр. 
Унун туршулуьуну К
у
, 100 г мящсулда туршу вя тяр-
кибиндя  туршу  олан  маддянин  нейтраллашдырылмасына  тяляб 
олунан 0,1мол/дм
3
 консентрасийалы НаОЩ мящлулун щяжми 
иля тяйин едир вя ашаьыдакы формула иля щесаблайырлар: 
10
100


=
u
u
m
V
K
 
бурада, В – НаОЩ мящлулунун щяжми, см
3
;  м
у 
-ун нцму-
нясинин  кцтляси,  г; 
10
1
 -  НаОЩ  мящлулун  0,1мол/дм
3
 
консентрасийасынын  1мол/дм
3
  консентрасийайа  кечмя 
ямсалы; 100-100г мящсула кечмя ямсалы. 
Туршулуьун  су  екстрактына  эюря  тяйини.  25,00  ±  0,01г 
ун  нцмунясини  400-500см
3
  щяжмли  конусвари  колбайа 
тюкцрляр.  250см
3
  щяжмли  юлчц  колбасына  дистилля  суйу  тюкцр 
вя  онун  бир  щиссясини  (1/2-1/3)  ичярисиндя  ун  олан  колбайа 

 
 
21 
 
сцзцрляр.  Колбаны  чалхаламагла  ичиндякиляри  гарышдырыр  вя 
йалныз  бундан  сонра  суйун  галан  щиссясини  онун  цзяриня 
ялавя едирляр. Колбаны баьлайыр вя екстрактив маддялярин диф-
фузийасыны  тяйин  етмяк  цчцн  отаг  температурунда  2  саат 
сахлайырлар.  Сонра  майени  филтратын  биринжи  порсийасыны  филтря 
гайтармагла  гуру колбайа филтрляйирляр. 
Алынмыш  филтратдан  25см

damcıtökən  иля  эютцрцб, 
100см
3
 щяжмли конусвари колбайа тюкцр, цзяриня 3-4 дамжы 
1  кцт  %-ли  фенолфталеинин  спиртли  мящлулуну  ялавя  едиб, 
чящрайы рянэ ямяля эяляня гядяр 0,1мол/дм
3
 консентрасийалы 
НаОЩ мящлулу иля титрляйирляр. 
Цмуми туршулуьунун эюстярижиси: Яла сорт буьда уну 
цчцн 3,0q, биринжи сорт цчцн 3,5q, икинжи сорт цжцн 4,5q, чов-
дар уну цчцн isə 4,0 грамдан чох олмамалыдыр. 
Унун  актив  туршулуьунун  тяйини:  10,00±0,01г  ун 
нцмунясини колбайа кечирир, цзяриня 100см
3
 исти дистилля суйу 
тюкцр,  йахшыжа  гарышдырыр  вя  ферментляри  iнактивляшдирмяк 
цчцн газ лампасында гайнайанадяк гыздырырлар. 1 саат сах-
лайыр, гарышдырыр, сакит бурахырлар. 
Жищазы йандырыр, 25 дяг. гыздырыр, сонра буфеr мящлул-
лары стандарта эюря йохлайырлар. Електродлары дистилля суйу иля 
yuyur və филтр каьызы силирляр.  
Майени  филтрасийа  мягсяди  иля  ужуна  сых  тампон 
гойулмуш damcıtökən  иля эютцрцрляр. Туршулуьу тяйин етмяк 
цчцн 20-30см
3
 филтрат эютцрцб, 50см
3
 щямжли стякана йерляш-
дирир вя pЩ-метрдя юлчцрляр. 
Сортдан асылы олараг, унун актив туршулуьу pЩ 5,9-6,2 
олур.  Бу  эюстярижи  чюряйин  технолоэийасында  важиб  рол  ой-
найыр. Беля ки, биокимйяви просеслярин эетмя сцряти, щямчинин 
зцлали маддялярин хассяляринин шишмяси, дартылмасы, еластиклийи 
вя с. дяйишмяси мящз ондан асылыдыр. 
Нятижя:  Цмуми  туршулуьа  эюря  унун  верилмиш  эюстя-
рижисинин  гойулмуш  нормалара  уйьунлуьуна  даир  нятижя 

 
 
22 
 
чыхармаг; актив туршулуьун нятижялярини тягриби эюстярижилярля 
мцгайися етмяк. 
 
 
ЛАБОРАТОРИЙА ИШИ № 4 
 
БУЬДА УНУНУН ГАЗ ВЯ  
ШЯКЯРЯМЯЛЯЭЯТИРИЖИ  
ХASSƏLƏРИНИН ТЯЙИНИ 
 
 Ишин  мягсяди:  Буьда  унунун  газямяляэятирижи  хassя-
sinin тяйини методларынын юйрянилмяси; мцхтялиф сортлар цчцн 
мцяййян олунан эюстярижилярин ящямиййятинин гиймятляндiрил-
мяси. 
Материал вя аваданлыглар: 4-жц синиф квадрант лабора-
торийа тярязиси; 100 вя йа 250см
3
 щяжмли юлчц силиндри; алüми-
ниум  финжан;  дястяжикли  чини  щявянэ;  микрохямирйоğуран 
машын  Тл-1-75;  200см
3
 щяжмли  кимйяви  стякан;  тахта  шpаtел; 
термометр;  Йаго-Остроvски  жищазы;  термостат;  су  щамамы; 
50 см
3
 щяжмли damcıtökən; 100 см
3
 щяжмли юлчц колбасы; 20 
см
3
  щяжмли  юлчц  силиндри;  50  см
3
  щяжмли  конусшякилли  колба; 
микробцретка;  баьлы  спирала  малик  електрik  плитəsi;  филтрлямя 
каьызы. 
Реактивляр: 15 кцт%-ли синк-сулфат (ЗнСО
4
); 6,9 кцт%-
ли  мисс-сулфат  (ЖуСО
4
)  мящлулу;  1мол/дм
3
  консентрасийайа 
малик  натриум-щидроксид  (НаОЩ)  мящлулу;  25  кцт%-и 
калиум-йод  (КЪ)  мящлулу;  0,1мол/дм
3
  консентрасийайа 
малик натриум-тиосулфат (На
2
С
2
О
3
) мящлулу; Фелинг реактиви; 
1  кцт  %-ли  нишаста  (Ж
6
Щ
10
О
5
)
n
  мящлулу;  96  кцт%-ли  етанол 

2
Щ
5
ОЩ). 
 
 
 

 
 
23 
 
Тяйинетмя техникасы 
 
Унун  газямяляэятирмя  хassяsinin  vолйумометрик 
методла тяйини. Газямяляэятирмя хassяsini тяйин етмяк üçün 
хямиря 14% нямлийя малик 100г ун, 60см
3
 су вя 10 г майа 
гарышдырырлар. Башга нямликдя унун кцтлясиni (1) формулуна 
уйьун щесаблайырлар: 
            
,
100
100
86
k
m
W
m


=
                                           (4.1) 
бурада,  86-  хямирин  унун  гуру  маддяляринин    мигдары,  г;   
W
к
 
- унда нямлийин кцтля пайы, %. 
Хямирин температурунун 30
0
C олмасы шяртиля хямирин 
йоьрулмасына сярф олунан суйун температуру (
0
C): 
   
,
)
(
K
m
C
t
t
m
C
t
t
s
s
u
t
u
u
t
s
+



+
=
                                  (4.2) 
бурада,  т-хямирин  верилмиш  температуру, 
0
C;  Ж
у
,  Ж
с
  –уйьун 
олараг  унун  вя  суйун  хцсуси  истилик  тутуму;  кж/(кг·к) 

4
=1,257;  Ж
с
=4,19);  м
у
-  унун  кцтляси  ,  г;  т
у
–унун  темпе-
ратуру, 
0
C; м
с
 –хямирдя унун кцтляси, г; к- дцзялтмя ямсалы, 
йайда о 0-1-я, йаз вя пайызда 2-йя, гышда 3-я бярабяр олур. 
Хямирин  газямяляэятирмя  хassяsini  Йaго-Островски 
жищазы иля тяйин едирляр (şək.4.1). Гарышдырылмыш хямири кцндя-
ляйиб гыжгыртмаг цчцн габа салырлар (1), тахта шпателля басыб 
вя резин тыхаcла бярк баьлайырлар. 1,2 г/см
3
 сыхлыьа малик нат-
риум  хлорид  мящлулу  иля  долдурулмуш  габы  (2),  iki  дялийи 
олан  резин  тыхажла  бярк  баьлайырлар.  Щямин  дяликлярдян  бо-
рулар кечир ки, (1) вя (2) габлары бирляшдирян бу борулардан 
биринжисинин сону натриум хлорид мящлулунун сятщи цзяриндя, 
икинжиси ися (2) габынын дибиня гядяр эетмялидир. Онун диэяр 
сонуна юлчц силиндри (3) гойурлар. Жищаз 30
0
Ж температурда 
термостата йерляшдирилир. 

 
 
24 
 
 
Тяжрцбянин  яввялиндяки 
вахты фикся едир вя щяр  30 дяг.-
дян  бир,  силиндрдя  топланмыш 
практик  олараг  хямирин  гыжгыр-
ма  просесиндя  чыхан  карбон 
диоксидин щяжминя уйьун эялян 
натриум  хлорид  мящлулунун 
щяжмини  мцяййянляшдирир  вя 
гейд  едирляр.  Силиндр  мящлулла 
долдугдан сонра ону yenisi ilə 
явяз едирляр. 
Шяк.4.1. Йаго-Остроvски           
жищазынын схеми 
5 саат ярзиндя чыхан карбон диоксидин цмуми щяжми-
ни нормал шяраитя эятирирляр (0
0
C вя 0,1 МПа): 
 
,
15
.
273
/
1
.
0
/
15
,
273
t
p
V
V
t
n
+

=
                            (4.3) 
 
бурада: В
н 
- нормал шяраитя эятирилмиш, ЖО
2
 щяжми, см
3
; В
т 
- t 
температурда вя п барометрик тязйигдя юлчцлмцш, ЖО
2
 щяж-
ми, см
3
; П-отагдакы барометрик тязйиг, Па; t - ЖО

щяжминин 
юлчцлдцйц температур, C
0

Газямяляэятирмя  хassяsi  дедикдя  хямирин  30
0
C  тем-
пературда, 5 саат гыжгырмасы просеси ярзиндя чыхан ЖО

щяж-
минин  мигдары  баша  дцшцлцр.  Яэяр  çыхан  газын  щяжми  1300 
см
3
 аздырса, онда газямяляэятирмя хassяsi ашаьы гиймятлян-
дирилир.  1300-1600  см
3
  ЖО
2
  чыхырса  орта,  1600  см
3
-дян  жох 
чыхырса,  онда  ун  йцксяк  газямяляэятирмя  хassяsinə  малик 
олур.  Хаммал  вя  енерjи  ресурсларынын  гянаəти  мягсяди  иля 
uнун газəмяляэятирмя хassяsi Йаго-Остrовски жищазында хя-
мирин т=35
0
C-дя вя 3 саат гыжгырмасы ярзиндя сцрятли методла 
тяйин  етмяк  олар.  Онун  кцтлясини  (4.1),  суйун  температу-
руну  ися  (4.2)  формулu  ясасында  тяйин  етмяк  олар.  Хямирин 

 
 
25 
 
йоьрулмасы  цчцн  щесабат  йолу  иля  алынмыш  унун  кцтлясинин 
50%-ни, 30 см
3
 су  вя 5 г майа эютцрцрляр.  
Щазырланмыш  Йаго-Остrовски  жищазыны  35
0
C-də  тер-
мостата  йерляшдирир,  тяжрцбянин  башланьыж  вахтыны  фикся  едир 
вя щяр 30 дягигядян бир 1,2 г/см

сыхлыьa малик, йяни доймуш 
натриум-хлорид мящлулунун щяжмини тяйин едиб гейд едирляр. 
Мцшащидяни 3 саат ярзиндя апарырлар.  
3  саат  ярзиндя  чыхан  карбон  diоксидин  цмуми  щяж-
мини (4.3) формулунун кюмяйи иля нормал шяраитя эятирирляр.  
Газямяляэятирмя хassяsinin эюстяриcиси кими хямирин 3 
саат  гыжгырмасы  ярзиндя  чыхан  карбон-diоксидин  щяжмини 
эютцрцрляр (тяжрцбя цчцн 2 дяфя аз хаммал эютцрцлцр). Яэяр 
3 саат гыжгырма ярзиндя 850 см
3
-дян аз карбон-diоксид топ-
ланмышса, онда uн ашаьы, яэяр 850-1050 см
3
 – орта, 1050-см
3
 
дян чох оларса йцксяк  газямяляэятирмя хassяsinə маликдир. 
Верилмиш иш бир груп тялябя стандарт методла (5саат ярзиндя), 
диэяри сцрятли методла (3 саат)  йериня йетирилир. Щяр бир тялябя 
юз  протоколуна,  юз  групунда  алынмыш,  щямчинин  диэяр 
груплардакы нятижяляри гейд едиб вя жядвял 4.1-я дахил едирляр.         
 
Жядвял 4.1 
 
Алынмыш нятижяляря эюря ЖО
2
 щяжминин, хямирин 3 вя 5 
сaat  гыжгырма  ярзиндя  дяйишмя  графикини  гурурлар.  Ординат 
Гыжгырма мцддяти, 
dəq. 
Чыхан карбон диоксидин щяжми, см
3
 




30 
 
 
 
 
... 
 
 
 
 
180 
 
 
 
 
... 
 
 
 
 
300 
 
 
 
 

Yüklə 2,8 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin