G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova
YUNISEF, MOT(XMT) xalqaro tashkilotlarining vazifalari va
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2. YUNISEF, MOT(XMT) xalqaro tashkilotlarining vazifalari va
ta’lim-tarbiya jarayonlari yuksalishidagi o’rni YUNISEF 1946 yilning 11 dekabrida Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining birinchi sessiyasidayoq bir ovozdan YUNISEF — BMTning Favqulodda Bolalar Fondi nomi bilan tarkib topdi. YUNISEF tashkil topgan dastlabki yillarda uning mablag‘i urushdan qattiq jabrlangan Yevropa va Xitoy bolalariga oziq-ovqat, dori-darmonlar uchun sarf qila boshladi. 1950 yil dekabrda BMT Bosh Assambleyasi YUNISEF vakolatini yanada kengaytirdi. Uning mablag‘lari rivojlanayotgan davlatlardagi son-sanoqsiz bolalar uchun sarflana boshladi. 42 1953 yilning oktabridan BMT Bosh Assambleyasi YUNISEFni o‘zining doimiy organiga aylantirdi. Endi u Birlashgan Millatlar Tashkilotining bolalar fondiga aylandi. Lekin uning kafolatlari va vazifalari to‘laligicha saqlab qolindi. 1960 yillardan boshlab YUNISEF bolalar manfaatlarini global himoya qiluvchi zabardast organga aylandi. 1965 yilda YUNISEFning Nobel mukofotiga sazovor bo‘lishi, xalqaro bolalar hayotida naqadar xayriya va saxovat manbai bo‘lib shakllanganligini to‘la e‘tirof etilishi bo‘ldi. Hozirgi kunda ham YUNISEF bolalar manfaatlarini himoya qilishga, ularni sog‘lom, o‘qimishli bo‘lib o‘sishlariga ko‘maklashish, bolalar o‘limini oldini olish, ommaviy qirg‘in keltiruvchi va boshqa xavfli kasalliklardan muhofaza qilish, onalik va bolalikni himoya qilish, loaqal qizlar hamda o‘g‘il bolalarga bepul boshlang‘ich ma‘lumot berish, ular farovonligini ta‘minlash ishlariga asosiy e‘tiborni qaratmoqda. O‘zbekiston Respublikasi o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgach, bu saxovatli tashkilot bizning mamlakatimizda ham insonparvarlik faoliyatini boshlab yubordi. Respublikamizda YUNISEF faoliyatining asosiy yo‘nalishlari onalik va bolalikni himoya qilish, ularga kerak tibbiy yordam ko‘rsatish, to‘laqonli ta‘lim berish, turmush sharoitini yaxshilashning ijtimoiy kafolatini himoya qilishdan iborat. Shuningdek, YUNISEF respublikamizda onalar va bolalar kasalliklarini oldini olish, ularni 100 foiz immunizatsiya qilish, bolalarni chechak, ich terlama, difteriya, poliomilit, ko‘k yo‘tal, quturish kabi kasalliklardan himoya qilish kabi amaliy ishlarni bajarmoqda. Xuddi shu maqsadda so‘nggi yillarda o‘zbekistonlik bolalarga vaksina keltirilmoqda. YUNISEF dasturiga asosan dori-darmonlar, tibbiyot anjomlari va boshqa zarur narsalar olib kelinmoqda, ommaviy tushuntirish ishlari olib borilmoqda, turli plakatlar, yo‘riqnomalar, qo‘llanmalar nashr qilinmoqda. YUNISEF ta‘limni amalga oshirishga ko‘maklashishda ham faol qatnashmoqda. Ayniqsa, bu tashkilot maktabgacha tarbiya va boshlang‘ich ta‘limga ko‘proq yo‘naltirilgan. Albatta, YUNISEFning ta‘lim bo‘yicha dasturida ko‘zda tutilgan bir qator ishlar ham loyiha bosqichida turibdi. 1990 yilda jahonning 71 davlati rahbarlarining oliy darajadagi tarixiy uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Bu uchrashuvda bolalar manfaatlarini himoya qilish masalasi ko‘rib chiqildi. Bolalar sog‘lig‘ini ta‘minlash, ularga bilim berish, ular huquqlarini himoya qilish, to‘q va farovon bolalikni ta‘minlash bo‘yicha 27 aniq maqsadni ko‘zlovchi qaror qabul qilingan edi. Bugungi kungacha bu qaror 153 mamlakatda amalga oshirib kelinmoqda. Bizning Respublikamizda ham bu xalqaro hujjatni amalga oshirish bo‘yicha ―Milliy harakat dasturi‖ ishlab chiqilgan. MOT (XMT) Inson huquqlarini hurmat qilish, ularning mehnat turmush sharoitini yaxshilash, ish bilan ta‘minlashni yo‘lga qo‘yish, mehnatkashlarning jamiyat talablariga mos kasb bilan ta‘minlash ularning kasb mahoratlarini oshirish, iqtisodiy ahvolini yaxshilash kabi ijtimoiy adolat tamoyillarini amalga oshiruvchi xalqaro tashkilot — MOT (xalqaro mehnat tashkiloti) birinchi jahon urushidan keyin tashkil qilingan edi. 43 Uning tashkil etilishiga birinchi jahon urushi oqibati, jahonda yuzaga kelgan ijtimoiy-iqtisodiy holat sabab bo‘ldi. Chunki, jahonda ro‘y berayotgan barcha ijtimoiy iqtisodiy islohotlar jahon miqyosida aks etmog‘i ko‘zda tutilgan edi. XMTning eng noyob xususiyati shundaki, unda ish beruvchilar va mehnatkashlar iqtisodiyotda ijtimoiy hamkorligini shakllantiradi, davlat muassasalari bilan teng huquq, tashkilotning siyosati va faoliyati dasturini ishlab chiqishda ishtirok etadi. Oradan 25 yil o‘tgandan keyin XMTning Filadelfiya Konferensiyasida uning maqsad va vazifalari kengaytirildi, jahonning rivojlangan, rivojlanayotgan davlatlari o‘rtasida aholini mehnat va mehnatga tayyorlash bo‘yicha hamkorligini yo‘lga qo‘yish masalalari eng dolzarb masala sifatida qabul qilindi. 1946 yildan XMT Birlashgan Millatlar Tashkilotining birinchi ixtisoslashtirilgan muassasasiga aylantirildi. 1969 yilda uning faoliyati Nobel mukofoti bilan taqdirlashga loyiq deb topildi. XMT hozir quyidagi vazifalarni bajarmoqda: 1. Mehnatkashlarning ish sharoitini va turmush tarzini yaxshilash, ishga joylasha olish qobiliyatini oshirish; 2. Xalqaro mehnat normativlarini joriy etish, uni qo‘llanishini nazorat qilish; 3. Keng ko‘lamda xalqaro texnik-texnologik hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, bu sohada davlatlar o‘rtasida faol hamkorlikni va bu siyosatni samarali amalga oshirishni yo‘lga qo‘yish; 4. Professional tayyorgarlik, hunar-texnika ta‘limi umumiy tadqiqotlar, nashriyotlar sohasida faoliyat ko‘rsatish va hokazolar. Bundan tashqari XMT o‘zining qudratli o‘quv markaziga ham ega. Bu o‘quv markazi Italiyaning Turin shahrida bo‘lib, yiliga unda 170 mamlakatdan 60 mingga yaqin kishilar mehnatga tayyorlash, ta‘limni tashkil etish kabi eng zamonaviy va dolzarb sohalarda o‘qitiladi. Shuningdek, XMT tasarrufida Jeneva shahrida ijtimoiy mehnat bo‘yicha tadqiqotlar olib boruvchi xalqaro institut ishlab turibdi. XMTning oliy organi – har yili o‘tkaziladigan xalqaro Konferensiyadir. Unda mehnatni tashkil qilish, uning xalqaro huquqiy asoslarini takomillashtiris h, mehnat ta‘limini amalga oshirish va boshqa dolzarb masalalar ko‘rib chiqiladi. Konferensiya ishiga ma‘muriy kengash rahbarlik qiladi. Bu kengash tarkibida 28 hukumat, 14 mehnatkashlar, 14 ish bilan ta‘minlovchi vakillar bor. Unga doimiy rahbarlikni xalqaro mehnat byurosi amalga oshiradi. Byuroga esa Bosh direktor rahbarlik qiladi. O‘bekiston Respublikasi XMTga 1992 yil 13 iyulda a‘zo bo‘lib, o‘zaro munosabatlar yaxshi rivojlanmoqda. Bu hamkorlik: a) O‘zbekiston fuqarolarini ish bilan ta‘minlash; 6) mehnat taqsimoti, ish bilan ta‘minlash, kasblarga o‘qitish masalalarida chet ellarda malaka oshirish; v) aholini kam ta‘minlangan qismini ijtimoiy himoya qilish; g) kasb ta‘limini yo‘lga qo‘yish yo‘nalishlarida rivojlanmoqda. Respublika ishchi kuchlarini xalqaro meyorga olib chiqish, kasb ta‘limini takomillashtirishga bag‘ishlangan bir qator seminar-kengashlar XMT, Respublika 44 xalq ta‘limi va mehnat vazirliklari bilan hamkorlikda o‘tkazilib kelinadi. XMT bilan hamkorlikning yangi bosqich va yo‘nalishlarda rivojlantirish choralari ko‘rilmoqda. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|