G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

 
Xitoy ta’lim tizimi 
 
Xitoy Xalq Respublikasi – dunyoning eng katta davlatlaridan biri bo‘lib, 
uning hududi 9,6 mln kv.km ga teng. Poytaxti: Pekin. Xitoy aholisi qariyib 1,5 
mld.kishiga teng. Aholining 90% dan oshig‘ini – xitoyliklar (xan), qolgan qismini 
boshqa millat vakillari chjuanlar, uyg‘urlar, mongollar, tibetliklar, xueylar, 
myaolar va b.tashkil etadi. 
Xitoy Sharqiy Osiyo davlati. Shimolda Mongoliya va Rossiya bilan, 
shimoliy-sharqda Rossiya va Koreya bilan, janubda – Vetnam, Birma, Laos, 
Hindiston, Butan va Nepal bilan, g‘arbda – Pokiston, Afg‘oniston va Tojikiston 
bilan, shimoliy-g‘arbda – Qirg‘iziston va Qozog‘iston bilan chegaradosh. Sharqda 
Sariq dengizi, janubda Janubiy Xitoy dengizi bor. 3400 dan ortiq orolchalar 
mavjud. Umumiy maydoni 9,6 mln. kv. km. Vaqti: Toshkent vaqtidan 3 soat 
oldin. 
Yirik shaharlari: Shanxay (14,6 mln. kishi), Pekin (12,4 mln. kishi), Tyanzin (9,5 
mln. kishi) va boshqalar.
Bayram va dam olish kunlari: 1 yanvar (Yangi yil), yanvar-fevral (Xitoy 
kalendari bo`yicha yangi yil, Bahor bayrami), 8 mart (Xalqaro xotin-qizlar 
bayrami), 12 mart (Ko`chat ekish kuni), 1 may (Xalqaro mehnatkashlar birdamligi 

---

104 
kuni), 4 may (Xitoy yoshlari kuni), 1 iyun (Xalqaro bolalarni himoya qilish kuni), 
1 avgust (Xitoy milliy ozodlik armiyasi kuni), 10 sentabr (O`qituvchilar kuni), 1 
oktabr (XXR ta`limi milliy bayrami). 
Xitoy ta'lim tizimi o`ziga maktabgacha ta'lim, boshlang`ich ta'lim, to`liqsiz 
o`rta ta'lim, o`rta ta'lim, universitet, aspirantura bosqichlarini qamrab olgan. Xitoy 
Xalq Respublikasining "Majburiy ta'lim" to`g`risidagi qonuniga muvofiq, 9-yillik 
ta'lim davlat tomonidan majburiydir.
Xitoy boshlang`ich maktablarida 140 mln.ga yaqin bolalarni o`qishi yo`lga 
qo`yilgan. Har yili boshlang`ich maktablariga 6 yoshli bolalarning 98.8%i qabul 
qilinadi. O`rta maktablarda 60 mln. o`quvchi o`qiydi, oliy ta'lim muassasalarida 
esa talabalar soni 3 mln. dan ortiqni tashkil etadi.
O`quv yili 1 sentabrdan boshlanib, iyul oyining boshlarida yakunlanadi. 
Ta'limda talabalar bilimini baholash uchun kredit tizimi amal qiladi. O`quv 
jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalari va innovatsion pedagogik 
texnologiyalar tatbiq qilingan.
Xitoy ta‘lim tizimi quyidagi bosqichlardan iborat:
- maktabgacha ta‘lim;
- boshlang‘ich ta‘lim; 
- to‘liqsiz o‘rta ta‘lim; 
- to‘liq o‘rta ta‘lim(kasbiy va maxsus ta‘lim); 
- universitet, 
- aspirantura.