“gandbol tarixi va o‘yin qoydalari”
Yüklə 21,78 Mb.
|
|
Birinchi usul: Taqvimning tuzilishi musobaqaga qatnashuvchi jamoalar soniga bog‘liq. Buning uchun jamoalar soniga yaqin toq son olinadi va shunga loyiq vertikal chiziqlar chiziladi. Masalan: 6 jamoa olsak, unga yaqin toq - 5, demak, besh vertikal chiziq chiziladi. 8 jamoa olsak unga yaqin toq son - 7 va hokazo.
So‘ngra birinchi vertikal chiziqning tagiga birinchi raqam qo‘yiladi. qatnashuvchi qolgan jamoalarning tartib raqamini esa shu chiziqning o‘ng tarafidan ketma-ket yuqoriga, keyin pastga qarab soat strelkasiga qarama- qarshi ravishda chiziqning chap tarafidan yoziladi (1-jadval, 1-ustun). Vertikal chiziqlarning tagi va ustiga, tagidan boshlab ishtirok etuvchi jamoalarning umumiy soniga yaqin toq sonigacha, chapdan o‘ngga qarab bittadan ustun tashlab jamoalarning raqamlari yoziladi. (1-jadval). Bu raqamlar vertikal chiziqlarining o‘ng va chap tarafiga qatnashuvchi jamoalarni yozishga dastlabki raqam bo‘lib xizmat qiladi. qolgan raqamlar soat strelkasiga qarama-qarshi, vertikal chiziq tagidagi raqamdan ko‘paytirilib, vertikal chiziq tepasidagi raqamdan esa kamaytirilib yoziladi. SHu grafalar to‘ldirilgandan so‘ng o‘yin kalendari tuziladi. Buning uchun vertikal chiziqlarining ikki tomonidagi bir-biriga paralel raqamlarni juftlab qo‘shib yozish zarur. Ishtirok etuvchi jamoalarning umumiy soni toq bo‘lsa, u holda vertikal chiziqlarning ustidagi va tagidagi raqamlar shu kungi o‘yinda ishtirok etmaydigan jamoalarni ko‘rsatadi. O‘yinning taqvim kuni jadvalini tuzishda bo‘sh raqamlar (vertikal chiziqlarning usti va tagidagi) oxirgi jamoa bilan boshlanadi.(bizning misolimizda 1-6 bilan). Aylanma tizim bo„yicha 6-jamoaga taqvim tuzish 6 • 4 6 • 5 1 : 4 1 : 5 2 : 3 2 : 4 3 • 6 5 : 3 5 : 4 1 : 2 1 : 3 2 • 6 6 ta jamoga musooqa taqvim rejasini tuzish 1 2 3 4 5 6-1 .....-П-6 .....^3-6
*4-6 "* 5-6 O„yinning taqvim kunlari
5 ta jamoga musooqa taqvim rejasini tuzish 3 1 кун 1 2 кун 3кун 2 4 кун 5кун
4 5 4 *▲ 5 Ikkinchi usul: Bu oddiy usul o‘yin jarayonida maydon almashtirish hech qanday rol o‘ynamaganda, ya‘ni musobaqa bir joyda o‘tkazilganda qo‘llaniladi. Bu usul bevosita taqvim kunlari tartibi bilan tuziladi. Qatnashuvchi jamoalar soniga mos raqamlar (jamoalar soni juft bo‘lsa), yuqoridan chap tarafdagi birinchi raqamdan boshlab ikki ustunga yozib chiqiladi. So‘ngra ikkinchi raqamdan boshlab, birinchi raqamga qarama- qarshi soat strelkasiga ketma-ket boshqa raqamlar ikkinchi ustunga yoziladi. Keyingi taqvim kunlarda raqamlarni, birinchi raqamni bir joyda, ya‘ni oldingi joyda qoldirib soat strelkasiga qarama-qarshi boshqa raqamlar siljitiladi. Agar musobaqaga qatnashadigan jamoalar soni toq bo‘lsa, oxirgi juft sonlar o‘rniga nol raqami qo‘yiladi, qolgan raqamlar esa joy-joyida qoldiriladi. Nol raqami bilan juftlashgan jamoa shu taqvim kuni o‘ynamaydi. Taqvim bo„yicha o„yin kunlarini 7 jamoaga ikkinchi usul bilan taqsimlash
Musobaqani aylanma tizim bo‘yicha o‘tkazishga ketgan vaqtni aniqlash uchun umumiy o‘yinlar hisobini olish kerak. Bu quyidagi formula bilan aniqlanadi: M = К(К-1) M - o‘yinlar soni; K - musobaqada qatnashuvchi jamoalar soni. O‘yin jadvalini tuzishda taqvim bo‘yicha o‘yin kunlari orasidagi vaqtga ahamiyat berish kerak. Agar jamoalar boshqa joyga borib o‘ynashi kerak bo‘lsa, musobaqa boshlanishidan bir kun oldin kelishadi. Agar musobaqa bir joyda o‘tkaziladigan bo‘lsa, uchrashuv orasidagi vaqt jamoalarning mashq qilishi va dam olishiga etarli bo‘lishi kerak. O„yindan yutilgandan so„ng chiqib ketish tizimi: Bu tizim qoida bo‘yicha qatnashadigan jamoalar soni ko‘p bo‘lsa, oz muhlat ichida musobaqani o‘tkazish uchun qo‘llaniladi. YUtqazgan jamoalar musobaqani davom ettirmaydi. Musobaqa taqvimining setkasini tuzi s h uchun musobaqaga qatnashuvchi jamolarning sonini aniqlab, so‘ng qura tashlash o‘tkaziladi. qura tashlash o‘tkazilgandan so‘ng tashgan raqamlar tartib bilan yoziladi. SHunday qilib uchrashadigan jamoalar qura tashlash orqali ma’lum bo‘ladi. Jamoalar soniga binoan setka tuziladi. Agar jamoalar soni 2 ning qandaydir darajasiga teng bo‘lsa: (22 q 4; 23 q 8; 24 q 16; 25 q 32 va hokazo ) , bunday hollarda hamma jamoalar uchrashuvini birinchi davrada boshlaydilar. Agar qatnashuvchi jamoalar soni 2n dara-jasiga teng bo‘lmasa, u holda ikkinchi davraga qolgan jamoalar soni 2n darajasiga teng bo‘lishi kerak. Demak, jamoalarning bir qismi birinchi kundan, ikkinchi qismi ikkinchi kundan boshlab uchrashadilar. Birinchi kunda uchrashuvchi jamoalar sonini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi: K q(M-2n)-2 K-birinchi kundan o‘yinga qatnashadigan jamoalar soni; M-musobaqaga qatnashuvchi jamoalar soni; 2n - qatnashuvchi jamoalar soniga eng yaqin 2 soni-ning darajasi. Masalan: o‘yinga qatnashuvchi jamoalar soni 11. SHu songa setka tuzish zarurdir. Buning uchun 11-ga eng yaqin 2n darajasi olinadi. Bu son 24 = 16 bo‘ladi. So‘ng 16 dan qatnashuvchi jamoalar soni ayiriladi. 16-11 = 5 Ayirish natijasida qolgan besh - jamoalar soni bo‘lib, o‘yinning ikkinchi davrasidan musobaqaga qo‘shiladi. O‘yinning 2-darajasidan qo‘shiladigan jamoalar soni toq bo‘lsa, setkaning yuqorisiga qaraganda pastga bir jamoani ko‘p qo‘yamiz. YUtilgandan so‘ng chiqib ketish tizimining yutug‘i shundan iborat: musobaqaga qatnashuvchi jamoalar sonining ko‘pligiga qaramay qisqa vaqt ichida g‘oliblar aniqlanadi. Ammo bu tizimning muhim kamc hi l i gi - uchrashuvchi jamoalar jufti qura tashlash natijasida aniqlanadi. Bu esa tasodifiy narsa, chunki eng kuc hl i ikki jamoa qura natijasida bir setkaga tushib qolishi mumkin. SHu ikkala jamoaning biri finalgacha musobaqani davom ettirmay, chiqib ketishi kerak. Buning natijasida finalga kuchsiz jamoa chiqadi. Bu tizimda, odatda, birinchi uch o‘rin aniqlanadi. o‘rin - final g‘olibi. o‘rin - finalda mag‘lubiyatga uchragan jamoa. o‘rin - yarim finalda mag‘lubiyatga uchragan jamoalar uchrashuvi g‘olibi. Yüklə 21,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|