Gap bo'iaklari

Amaliy mashqlar. Ikkinchi darajali bo'laklarni
sintaktik tahlil qilish tartibi va namunasi

1. 
   Ikkinchi darajali bo'laklami belgilash.
   
2. 
   Aniqlovchi, to'ldiruvchi. hoi, so'roglari, turi, ifodalanishi.Masalan:
   

Menga ro'molchasini bergan o'shal qiz.
Rangi somon bo'pti allaqachonlar. (Qo'shiq.)
menga - to'ldiruvchi, kimga? vositali, olmosh bilan ifoda-langan, ro'molchasini to'ldiruvchi, nima? vositasiz. ot bilan ifodalangan.
bergan - aniqlovchi, qanday? Sifatdosh bilan ifodalangan, sifatlovchi aniqlovchi.
o'shal - aniqlovchi, qanday? Olmosh bilan ifodalangan.
qiz - aniqlovchi, belgisiz qaratqichli aniqlovchi, ot bilan ifodalangan, allaqachonlar—hol, qachon payt holi, ravish bilan ifodalangan.
49-mashq. Ikkinchi darajali bo'laklarni aniqlab, ularning tagiga chizing, turlari, so'rog'i va qanday so'z turkumi bilan ifodalanganini ayting,
l.Tashqarida hamon chaqmoq yaltirar va bahor yomg'iri salobatli shovillardi.(P.Q.) 2. G'ulomjon ovoz egasini tanidi(M.L) 3. Agar qiz toqqa ketsa, cholga bir kun bir yilday tuyila beradi.(Sh.R.) 4. Milliy g'oya millat tafakkurining mahsuli, inson va jamiyat hayotiga ma'no, mazmun baxsh etadigan, uni ezgulik sari yetaklaydigan fikrlar majmuasidir. ("Milliy istiqlol g'oyasi"') 5.Baxtli yoshligimiz uchun jonajon davlatimizga minnatdorchiligimizni izhor qilamiz..
50-mashq. Quyidagi ko'rsatkichlar asosida gaplar tuzing.

51-mashq. Ushbu she'riy parchadagi hol va to'ldiruvchini aniqlang.
Mana senga olam-olam gul, Etagingga siqqanicha ol Bunda tole har narsadan mo'l, To o'lguncha shu o'lkada qol. (H.O.
Adabiyotlar:

1. 
   H.Jamolxonov. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2005
   
2. 
   M.Mirzayev, C.Usmonov, I.Rasulov. O’zbek tili. T.,1978
   
3. 
   O’zbek tili leksikologiyasi. T., 1981.
   
4. 
   B.Mengliyev, O’. Xoliyorov. O’zbek tilidan universal qo’llanma. T., 2007
   
5. 
   Ne’matov H., Rasulov R. O’zbek tili system leksikologiyasi asoslari. T., 1995.
   
6. 
   Safarova R. Leksik-semantik munosabatning turlari. T., 1996
   
7. 
   Qilichev E. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Buxoro, 2001
   
8. 
   S.Rahimov, B.Umurqulov, A.Eshonqulova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2001
   
9. 
   S.Rahimov, B.Umurqulov. Hozirgi o’zbek tili. T., 2003.
   
10. 
    www.ziyonet.uz