G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

does he?
Piter qattiq ishlamaydi, shunday-
mi?
Your sister went to London, 
didn’t she?
Your sister didn’t go to 
London, did she?
Opangiz Londonga ketdi, shun-
day emasmi?
Opangiz Londonga ketgan emas, 
shundaymi? 
Your friend can speak 
English, can’t he?
Your friend can’t speak 
English, can he?
Do‘stingiz inglizcha gapira oladi, 
shunday emasmi?
Do‘stingiz inglizcha gapira olmaydi, 
shundaymi?
3. Bunday savollarga javoblar odatda qisqa bo‘ladi va tasdiqni yoki 
inkorni bildiradi:
Savol
Javob 
Bo‘lishli
Bo‘lishsiz
A. Oldida bo‘lishli darak 
gap kelganda
Your friend speaks Eng-
lish, doesn’t he?
Sizning do‘stingiz ingliz-
cha gapiradi, shunday emas-
mi?
Yes, he does
Ha, gapiradi
No, he doesn’t
Yo‘q, gapirmaydi
You have fi nished your 
work, haven’t you? 
Siz ishingizni tugatdingiz, 
shunday emasmi?
Yes, I have
Ha, tugatdim
No, I haven’t
Yo‘q, tugatmadim
B. Savoldan oldin bo‘lishsiz 
darak gap kelganda
Your friend doesn’t speak 
English, does he?
Do‘stingiz inglizcha gapir-
maydi, shundaymi?
No, he doesn’t
Ha, gapirmaydi
Yes, he does
Yo‘q, gapiradi
You haven’t fi nished your 
work, have you?
Siz ishingizni tugatmadin-
giz, shundaymi?
No, I haven’t
Yo‘q, tugatmadim
Yes, I have
Yo‘q, tugatdim
MAXSUS SO‘ROQ GAPLAR
1. Maxsus so‘roq gaplar gapning biror bo‘lagiga beriladi va Who? 
Kim? What? Nima? Qanday? Which? Qaysi? When? Qachon? Where? 
Qayerda? Qayerga? Why? Nima uchun? How? Qanday? How much? Qan cha? 

---

289
How many? Nechta? How long? Qancha vaqt? Necha soat? kabi so‘roq 
so‘z lar yoki so‘zlar guruhi bilan boshlanadi.
2. Maxsus so‘roq gaplarda so‘z tartibi umumiy so‘roq gaplarnikiga 
o‘xshaydi, faqat gapning boshida so‘roq so‘zlar qo‘yiladi:
When, 
Where,
Why,
How,
How much,
How many
}
+
{
yordamchi fe’l
modal fe’l
}
+ ega + asosiy fe’l + va h.k.
3. Maxsus so‘roq gaplar gapning birorta bo‘lagiga beriladi:
The teacher 
read
an interesting 
story
to the students
yesterday
ega kesim 
to‘ldiruvchi
to‘ldiruvchi
payt 
holi
Yuqoridagi gapga quyidagi gap bo‘laklariga savol berish mumkin: 
1. Yesterday payt holiga:
When did the teacher read an inte-
resting story to the students?
O‘qituvchi talabalarga qiziq bir 
hikoyani qachon o‘qib berdi?
2. To the students predlogli vositali to‘ldiruvchiga:
To whom did the teacher read an in-
teresting story yesterday?
O‘qituvchi kecha qiziq bir 
hikoyani kimga o‘qib berdi?
Og‘zaki nutqda predlog odatda fe’ldan keyin keladi, agar to‘ldiruv chi 
bo‘lsa, to‘ldiruvchidan keyin keladi:
Who(m) did the teacher read an interesting story to yesterday?
3. An interesting story vositasiz to‘ldiruvchiga: 
What did the teacher read to the stu-
dents yesterday?
O‘qituvchi kecha talabalarga 
nima o‘qib berdi?
4. Read kesimga:
What did the teacher do yesterday?
Oq‘ituvchi kecha nima qildi?
5. Interesting aniqlovchiga:
What story did the teacher 
read to the students yesterday?
O‘qituvchi kecha talabalarga 
qanday hikoya o‘qib berdi?
Aniqlovchiga savol berilganida What? Qanday, Which? Qaysi, Whose? 
Kimning, How much? Qancha? How many? Nechta? so’roq so‘zlari 
bevosita ular aniqlaydigan otdan oldin keladi:
19 — M. G‘apporov

---

290