To’qnashishlarda ikkita molekula markazlari yaqinlashishining eng kichik masofasi d – molekulalarning effektiv diametri deb ataladi. U to’qnashayotgan molekulalar tezligiga, ya’ni gazning temperaturasiga bog’liq. 1 sekund ichida molekula o’rtacha arifmatik tezlik - ga teng yo’l bosib o’tadi va bu vaqt ichida o’rtacha to’qnashishlarga duch kelsa, u holda erkin yugurish yo’li quyidagiga teng bo’ladi
O’rtacha to’qnashishlar soni ni topish uchun molekulani d – diametrli sharcha va u «xudi qotib qolgan» molekulalar orasida harakat qiladi deb hisoblaymiz.
Bu molekula markazlari d ga teng yoki kichik bo’lgan molekulalar bilan to’qnashadi, boshqacha qilib aytganda radiusi d, bo’lgan «siniq» tsilindr ichida harakat qiladi. «siniq» tsilindr hajmidagi molekulalar soni 1 sekund ichidagi o’rtacha to’qnashishlar soniga teng bo’ladi. Bu molekula markazlari d ga teng yoki kichik bo’lgan molekulalar bilan to’qnashadi, boshqacha qilib aytganda radiusi d, bo’lgan «siniq» tsilindr ichida harakat qiladi. «siniq» tsilindr hajmidagi molekulalar soni 1 sekund ichidagi o’rtacha to’qnashishlar soniga teng bo’ladi. «siniq» tsilindr hajmidagi molekulalar soni 1 sekund ichidagi o’rtacha to’qnashishlar soniga teng bo’ladi.
Shunday qilib o’rtacha to’qnashishlar soni
ga teng bo’ladi
Agarda hisoblashlarda boshqa molekulalarning harakatini hisobga olsak, o’rtacha to’qnashishlar soni quyidagicha teng bo’ladi
U holda o’rtacha erkin yugurish yo’lini shunday ifodalaymiz
O’rtacha erkin yugurish yo’li molekulalar kontsentratsiyasiga teskari proportsional ekan.
P=nkT tenglikdan foydalansak, temperatura o’zgarmas bo’lganda, quyidagi nisbatni keltirib chiqarish mumkin
XULOSA Yuqoridagi mavzuni o`rganish davomida gaz molekulalarining potensial energiya bo`yicha Boltsman taqsimoti bilan tanishdim. Barometrik formula, Gaz molekulalarining o‘rtacha to‘qnashish soni va o‘rtacha erkin yugurish yo‘li nazariyasini o`rgandim.Har bir bo`limga oid formulalarning kelib chiqishi va mazmunini o`rgandim.
http://hozir.org
Dostları ilə paylaş: |
