GəLƏCƏYƏ real yol fəSİL İnformasiya cəMİYYƏTİ

Biliyin iqtisadiyyatı. İqtisadiyyatın fundamental qanunlarından biri istəklərin artmasına adiddir: “məhdud resursların sayəsində məhdudsuz istəklərin ödəməsi qanunu” (L.Piter). İnformasiya iqtisadiyyatında məhz informasiyaya ehtiyac günbə gün artmaqdadır. İqtisadi münasibətlərdə informasiya biliyin vasitəsilə mübadilə üçün istehsalın və məhsulun resursu qismində çıxış edir. Bir sözlə, informasiya biliyə nə qədər yaxın olarsa, o qədər də onun qiyməti yüksək sayılır.

Bilik informasiya iqtisadiyyatın əsas resusrsu kimi təbii ki qeyri maddi hesab edilir, və müvafiq olaraq onun spesifik cəhətləri sənayə iqtisadiyyatının maddi – enerqetik resurslarından seçilir:

• 
  Bilik ümumi bəşəriyyətın nailiyyətidir;
  
• 
  İstənilən istifadəçi biliyin tükənməsliyindən sonsuz qaydada istifadə edə bilər;
  
• 
  İstifadəsindən asılı olmayaraq bilik öz aktuallıqını itirmir;
  
• 
  Maddiyətdən fərqli olaraq biliyin əmtəə qıtlıqı mövcud deyil – eyni biliyi bir neçə dəfə satışa çıxardarkən, bilik öz mahiyyətini və qiymətini itirmir;
  
• 
  Biliyin “dəyəri” onun “reklamından” asılı deyil;
  
• 
  Bilik fiziki və virtual məkandan asılı deyil;
  
• 
  Bilik iqtisadi kateqoriya kimi ancaq konkret məqamda istifadə zamanı daha da dəyərli olur;
  
• 
  Maddiyətdən fərqli biliyin həcmi çox olarsa, o daha da keyfiyyətli və bahalı sayılır;
  
• 
  Hər bir iqtisadi fəaliyyət böyük həcmli biliyii daha çox yaradır, nəyinki xərcləyir;
  
• 
  Maddiyyətın off-line rejimindən çatdırlılma mexanizmindən fərqli istehlak biliyinin çatdırlıması dərhal on-line rejimində baş verir;
  
• 
  Rəqəmsal kodlara görə biliyin standart formaları öz sadəliyilə seçilir;
  
• 
  Biliy öz daşıyıcılarına qarşı invariantdır;
  

Eyni zamanda yeni biliylərin əldə edilməsini proqnozlaşdırmaq çətindiir: tədqiqatların nəticələri hər vaxt “biliyin sənayəsinə” daxil olan maddi – maliyyə vasitələrdən asılı deyil. Məhz elə burada biliyin qeyri maddəlilik mahiyyəti gözə çarpır.

Ona görə də yeni biliyin əldə etmə riskləri müxtəlif şirkət və təşkilatlar üçün böyükdür.

Biliyin bəzi növləri zamana həssasdır – onlar insan kimi qocalırlar, aktuallıqını itirirlər, lakin tamamilə yox olmurlar. Misal kimi orta əsrlərdəki qədim qalaktikanın qeosentrik modelini, sxolastların biliyini, XVIII–XIX əsrlədəki bir çox iqtisadi nəzəriyyələri qeyd etmək olar.

Daşıyıcılara yönələn biliyin qloballıqı, sonsuzluqu, dəyişikliyi, universallıqı və invariantlılıqı onu informasiya iqtisadiiyatının dəyərli resursuna – “fikirin (düşüncənin) iqtisadiyyatına” çevirir.