Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

1. Kerakli genni olish.
2. Olingan genni vektor molekula bilan bog‘lash.
3. Genni vektor yordamida xojayin hujayraga kiritish.
4. Gen kiritilgan hujayralarni tanlash va ulardan amaliyotda
foydalanish.
Genni asosan uch xil usulda olish mumkin.
1. Genni tabiiy manbalardan ajratib olish.
2. Genni kimyoviy sintez yordamida olish
3. Genni fermentativ sintez orqali olish.
Gen olishning birinchi bosqichi gen injeneriyasi rivojla-
nishining dastlabki bosqichlarida qo‘llaniladi.
Buning uchun har xil to ‘qima hujayralaridan D N K ajratib oli-
nadi va restriktaza fermentlari yordamida ayrim qismlarga ajratila-
di. Restriktazalar D N K molekulasini m a’lum joylaridan kesuvchi
fermentlardir. Keyin bu ajratilgan qismlarni vektor molekulalariga
qo‘shib, retsipiyent hujayralarga kiritiladi va ular orasidan kerakli
gen bo‘lganlarni tanlab olib klonlashtiriladi.
Genni sun’iy sintezlash uchun uning strukturasi o ‘rganilgan
(sekvenirlangan) bo‘lishi kerak. Birinchi marta sun’iy gen 1969-
yilda G. Korana tomonidan olindi. 1976-yilda G. Korana o ‘z
shogirdlari bilan ichak bakteriyasining genini sintezladi va bu genni
retsipiyent bakteriyaga kiritib funksiya bajarishini ta ’minladi.
Sobiq Ittifoqning har xil institutlari laboratoriyalarida soma­
totropin, bradikinin, angiotenzin va neyropeptidlar sintezlay oladi-
gan ichak bakteriyasi shtammlari olindi.
Kimyoviy sintez yo‘li bilan kichik molekulali genlarni sintez-
lash mumkin.
Murakkab genlarni fermentativ sintez yo‘li bilan olish
mumkin.

---

---

152
Genetika

Murakkab genlarni olishda
teskari transkripsiya
usulidan foy­
dalaniladi. Bu usulni amalga oshirishda avval kerakli genning
informatsion RNKsi ajratib olinib,