Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari geoaxborot tizimining ta’rifi

Proyeksiya (kartalar)
– bu mavzuli model boʻlib, kartada yerning ustki 
qatlami har bir nuqtalarini loyihalashga koʻmaklashadi. Proyeksiya koʻrinishini 
tanlashdan qat’i nazar, shu kartadagi vizual tasvir har xil boʻladi. Har bir 
proyeksiya parametr toʻplami bilan, proyeksiyalar oʻrtasidagi farq har xil 
koordinata turlari bilan belgilanadi. 
Geoaxborot tizimining tarkibiy qismlari 
GATni ta’riflashning yana bir usuli toʻgʻrisida ma’lumot Marbl va Pikue 
(Marble & Pequet, 1983) tomonidan berilgan. Bunga koʻra, GATning oʻzi ham 
tizimlarga boʻlinadi va ular quyidagilar: 
1.
Ma’lumotlarni toʻplash tizimi
.
Bu tizimda ma’lumotlar turli xil 

---

Geoaxborot tizimining ilmiy 
asoslari
 
12 
manbalardan olinadi va boshlangʻich qayta ishlov amalga oshiriladi. Bu 
tizimning asosiy vazifasi turli xil fazoviy ma’lumotlarni oʻzgartirish 
(rastr koʻrinishdan vektor koʻrinishiga keltirish) dan iboratdir. 
2.
Ma’lumotlarni saqlash va ajratish tizimi. Tizimning asosiy vazifasi 
fazoviy ma’lumotlarni ajratish, yangilash va tahrir qilishdan iborat. 
3.
Ma’lumotlarni boshqarish va tahlil qilish tizimi. Bunda turli masalalarni 
hal qilish uchun ma’lumotlar guruhlanadi, ajratiladi va modellashtiriladi. 
4.
Ma’lumotni chiqarish tizimi. Toʻliq yoki qisman ma’lumotlar bazasi 
jadval, diagramma yoki karta koʻrinishida tasvirlanib, bosmaga 
chiqariladi yoki foydalanuvchining talabiga koʻra elektron yoki qogʻozli 
ma’lumot koʻrinishida beriladi. 
Yuqoridagi toʻrtta tizim GATning ajralmas va amalga oshirilishi shart 
boʻlgan muhim tizimlaridir. Barcha jarayonlar mana shu tizim ichida amalga 
oshiriladi va bunda ham, albatta, inson omili juda muhim rol oʻynaydi. 
Geoaxborot tizimida geofazoviy ma’lumotlar bilan ishlashda uning besh 
tarkibiy qismi yoki komponentlari muhim sanaladi. Bu kompyuter tizimi, dasturiy 
ta’minot, insoniy resurslar, ma’lumot, tahliliy jarayonlar va zaruriy 
infratuzilmalardir. 
1.5-rasm. 
Geoaxborot tizimining muhim tizimlari 
(Manba: Muallif)