Geografik joylashuvi

Tabiiy zahiralari

O’zbekiston ulkan sanoat va mineral - hom ashyo, qishloq ho’jaligi mahsulotlari, qayta ishlash jarayonida olinadigan katta miqdordagi yarim tayoer mahsulotlar, tabiiy boylik zahiralari va rivojlangan infratuzilma imkoniyatlariga ega. 

Er osti zahiralarini zamonaviy ravishda izlab topish ishlari qimmatbaho, rangli va noyob metallar zahiralari, turli organik yoqilg‘i mahsulotlari, neft, tabiiy gaz va gaz kondensanti, qo’ng‘ir va yarim koksga oid ko’mir, slanes yoqilg‘isi, uran va ko’pgina qurilish uchun zarur hom ashyo turlariga boy konlarni o’zlashtirish bilan bog‘liqdir. 

O’zbekiston hududida taxminan yuzdan ortiq mineral hom ashyoni o’z ichiga olgan, binobarin bulardan 60 turi iqtisodiyotda allaqachon foydalanilayotgan, ko’pgina foydali qazilmalar kompleksi aniqlangan. 

O’zbekiston oltin, uran, mis, tabiiy gaz, volfram, kaliy tuzi, fosforitlar, kaolin kabi foydali qazilmalar zahirasi bo’yicha nafaqat MDH davlatlari o’rtasida, balki butun dunyoda etakchi o’rin egallashi tasdiqlangan. Jumladan, oltin zahirasi bo’yicha dunyoda to’rtinchi, uni qazib olish bo’iycha ettinchi, mis zahirasi bo’iycha o’ninchi – o’n birinchi o’rinlarni, uran zahirasi bo’iycha ettinchi-sakkizinchi, qazib olishda o’n birinchi – o’n ikkinchi o’rinlarni egallashi qayd etilgan. 

Mamlakatda 3000 ta foydali qazilma koni aniqlangan bo’lib, ularning 1100 tasi qazib olishga tayyor, hususan, 50 tasi asl, 41 tasi rangli, nodir, raddioaktiv va qora metallar, 187 tasi yoqilg‘i energetika, 19 tasi kon-kimyo kabi foydali qazilma konlaridan iborat.

O’zbekiston hududida sanoat ahamiyatiga ega bo’lgan 86 ta neft koni ochilgan. Aniqlangan oltin zahiralari bo’yicha Respublika jahonda 4-chi, qazib olish darajasi bo’yicha 9-chi o’rinda, uran zahirasi bo’yicha O’zbekiston jahonda 7-8 o’rinlarni egallaydi.
Sanoat

O’zbekiston iqtisodiy islohotlar natijasida iqtisodiyotni atroflicha erkinlashtirish yo’liga o’tdi va hususiy mulkchilik etakchi o’rinda turadigan, davlat va nodavlat sektorlarini o’z ichiga oladigan ko’pukladli iqtisodiyotni barpo etmoqda.  

Sanoat O’zbekiston iqtisodiyoti industrial sektorining etakchi bo’ginidir. Tayor mahsulotlar olish uchun zarur tarkibiy qismlar mamlakatning o’zida yaratilayotgan eqilg‘i–energetika, kon-metallurgiya, oziq-ovqat va engil sanoat korhonalarida lokalizatsiya darjasi eng yuqoridir.

O’zbekiston energetika tizimi Respublika iqtisodiyoti va aholisining elektr-enegriyasiga bo’lgan ehtiyojlarini to’la ta'minlaydi va boshqa davlatlarga eksport qiladi. O’zbekiston energetika tizimining umumiy o’rnatilgan quvvati 12,3 mln. kVt.dan ortiq bo’lgan 38 ta issiqlik va gidravlik elektrostantsiyalarida yiliga 60 mlrd. kVt.dan soatdan ortiq elektr energiyasi ishlab chiqarish imkoniyatiga ega. 

 

Neft va gaz sanoatlari eqilg‘i energetikasi majmuasining eng rivojlangan tarmog‘idir. Mamlakatda kimyo sanoati, qishloq ho’jaligi mashinasozligi, avtomobilsozlik, pahta tozalash sanoati, radioelektronika, elektrotehnika sanoati, qurilish va yo’l mashinasozligi, kimyo va neft mashinasozligi, qurilish materiallari sanoati, engil sanoat, ya'ni pahta tozalash sanoati hamda pillachilik, tikuvchilik, to’qimachilik, tirkotaj sanoati, mebel, oziq-ovqat kabi sanoatlar  rivojlangan.