Geologiya va konchilik ishi

Stress- hayvonot va inson organizmida turli nohush omillar tasiriga javoban yuzaga keluvchi fiziologik ximoya reaksiyalari majmuidir.
Distress-organizmning unga o’ta noxush ,<>tasir ko’rsatilgan vaqtdagi patalogik xolati .Distressning ikki turini ajratish mumkun:tormozlovchi va kuzatuvchi.
Tormozlovchi tur-xarakatlarning sekinlashuvi va epsizligi bilan tavsiflanadi.Inson avvalgi epchilligi bilan xarakat qila olmaydi.Javob reaksiyalarining tezligi pasayadi .Aqliy jarayon sustlashadi,tinch xolatda ushbu insonga hos bo’magan hotira yomonlashuvi ,xardamhayollik va boshqa salbiy belgilar namoyon bo’ladi.
Qo’zg’atuvchi tur-giperfaollik, ko’p gapirish , qo’l va ovozning titrashi bilan namoyon bo’ladi.Masalan,operatorlarkop sonli ushbu xolat talab qilmagan xarakatlarni amalga oshiradilar.Ular uskunalar xolatini tekshiradilar ,kiyimlarni tug’irlaydilar, qo’llarini ishqalaydilar atrofdagilar bilan muloqotda bolganda qo’pol tajang arazchi bo’lib qoladilar.Zo’riqish kasbiy faoliyatiga jalb qilingan va o’zgarishi nohush sharoitlarda ko’proq namoyon bo’ladigan ruhiy vazifalarga muvofiq tavfsiflanishi mumkun.
Monotoniya -amalga oshirilgan harakatlarning bir xilligi diqqatni bo’lishning iloji yo’qligi ,uni bir narsaga jalb qilishda ham ,barqarorligiga ham talabning oshirilganligi bilan kelib chiqqan zo’riqish.
Politoniya -tez tez va kutilmagan yo’nalishlarda bo’lish zarurligidan kelib chiqqan zo’riqish.
Jismoniy zo’riqish—insonning xarakat tizimiga katta yuklama tushishidan kelib chiqqan zo’riqish.Hayotda uchrashi mumkun bo’lgan qiyichiliklarga tayyorgarlikni oshirishning foydali usullaridan biri vaziyatni tasavvur qila olish birdaniga erishib bo’lmaydi .Ko’p hollarda tasavvur qila olish unga bo’lgan munosabatga ,muxumligi va samaradorligini tushunishga ,shunindek o’ziga nisbatan talabchanlik darajasiga bog’liq bo’ladi.Zarur bilimlarning mavjud emasligi , ruhiy tayyorgarlikning ,yetarli emasligi og’ir oqibatlaraga olib kelishi mumkun.Bu fikrlarning yorqin misoli sifatida fransuz vrachi A.Bomberning tadqiqotlarini keltirish mumkin. U kema halokatga uchragan vaziyatlarda qutqaruv vositalariga chiqib halok bo’lganlardan 90% ning o’limiga ochlik, sovuq yoki tashnalik emas, balki bunday sharoitlarda yashay olishni bilmaslik, qo’rquv va o’z kuchiga ishonmaslik sabab bo’lishini isbotlagan.
Qiyinchiliklar bilan kurashish va ularni yengib o’tishgina irodani va harakterni chiniqtiradi, xavfli vaziyatlarga tayyorgarlikda muvaffaqqiyatga olib keladi.
Xavfli yoki hayotga taxdid soluvchi vaziyatlar oldidagi hadik, qo’rquv insinning tabiiy hissiyoti hisoblanadi. Biroq, bir holatda o’zini muhofaza qilish tahdid soluvchi holatdan va tashqi muhit omillaridan qochishda belgilansa, boshqa holda qo’rquv hissini ongli ravishda va faol yengib o’tish hamda ishonch bilan xavfga qarshi borishda bilinadi.
Qo’rquv voqeaning to’satdan sodir bo’lishi bilan oshib ketsa, noaniqlik havotirlanish va xadikni keltirib chiqaradi.
Xavotir – xavf-xatarni sezish, xavfsirash holati. Odatda havotirlanish nohush oqibatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan qandaydir bir voqeaning sodir bo’lishi kutilayotgan vaqtda namoyon bo’ladi.