Geologiyasi
rasm. Quduqlarning joylashtirishning bir m’yorli
Yüklə 1,48 Mb.
|
|
10.1rasm. Quduqlarning joylashtirishning bir m’yorli
to’ri sxemasi (M.A.Jdanov, 1981): a – ushburshakli (yoki oltiburshakli); b kvadrat 245
batareya ko’rinishida joylashtirish sxemasi 10.2-rasmda berilgan. Hozirgi vaqtda quduqlarni bunday joylashtirish sxemasi nafaqat suv bosimli rejimdagi qatlamlar uchun, balki gaz qalpoqli rejimdagi qatlamlar uchun ham qo’llaniladi. Quduqlar orasidagi masofa. Sobiq Ittifoqda neft sanoati natsionalizatsiya qilingunga qadar quduqlar, masalan, Baku neft rayonida bir-biridan 25 masofada joylashtirilgan. Natsionalizatsiya qilinganidan keyin amaliy kuzatuvlar natijasida quduqlar orasidagi masofa quydagicha belgilangan: Baku rayonida 107-180 m, Grozniyda 150-200 m, Maykopda 150-200 m, Embada 107 m, Volga-Uralda 100 m (Ishimbay) va 250 m (Bururuslan va To’ymaza). Quduqlarni joylashtirishning bir me’yorli to’rida quduqlar orasidagi masofani 1930 yildan boshlab katta qilib olindi (Apsheron konlari). Sobiq Ittifoqda keyinchalik quduqlarni joylashtirishning notekis to’riga o’tildi, asosan suv bosimli rejimdagi qatlamlarga batareya ko’rinishidagi sxemada interval masofasi uzoq quduqlar qazildi. AQShda ham dastlab quduqlar zich joylashtirildi, masalan, Pensilvaniyada 1929 yilgacha quduqlar oralig’idagi masofa 60 m dan ortmagan. Quduqlar qanchalik zich joylashtirilsa, shuncha ko’p neft olinadi, degan xato fikr hukmronlik qilgan. Keyinchalik AQShda quduqlarni joylashtirishning siyrak to’riga o’tilgan. V.N.Shelkachev AQSh da 1957 yil 1 yanvargacha qazilgan quduqlarning joylashishini 825 ta kon misolida o’rganib va tahlil qilib, bir quduqqa to’g’ri keladigan maydonning o’rtacha qiymatini aniqladi. U quyidagicha: juda yirik konlarda (zaxirasi 41,1 mln.t.) 0,068 km 2 ga yaqin; yirik konlarda (zaxirasi 41,1-13,7 mln.t) 0,10 km 2 , o’rtacha va mayda konlarda (zaxirasi 13,7 mln.t.gacha) 0,14 km 2 . Shuningdek, V.N.Shelkachevning olib borgan tadqiqotlariga ko’ra, katta chuqurlikda joylashgan bir qatlamli konlarni ochish uchun qazilgan quduqlar oralig’i juda uzoq bo’lib, har bir quduqqa to’g’ri keladigan maydon ham keskin o’zgaruvchandir (10.1- jadval). 10.1-jadval tahlilidan ma’lumki, 1950 yildan keyin AQSHda ishga tushirilgan konlarda quduqlarni joylashtirish to’riga ko’ra 0,36 km 2 /qud. dan kami 96,2% hollarda, 0,18 km 2 /qud. 73,3% va 0,18 dan 0,07 km 2 /qud. 66,6% hollarda qo’llanilgan. Ushbu konlarda keyinchalik qo’shimcha qazilganlari hisobiga quduqlar zichligi ancha ortgan. 10.1-jadval Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|