Geologiyasi
Quduqlarni to’xtatishda shuni nazarda tutish kerakki
Yüklə 1,48 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 13.4. KAM DEBITLI QUDUQLAR FONDIDAN FOYDALANISH
|
Quduqlarni to’xtatishda shuni nazarda tutish kerakki,
ya’ni ta’mirlash tugagandan so’ng gazni filьtratsiyalanishi uchun mo’’tadil sharoit yuzaga kelishi lozim. 2) Quduqni ishlatish koeffitsienti deb uning yil davomida ishlagan kunlariga (ishlamagan kunlari hisobga olinmaydi) aytiladi va birlik ulushlarida ifodalanadi. 325
13.4. KAM DEBITLI QUDUQLAR FONDIDAN FOYDALANISH Quduqlarning debitining kamayishi, odatda cho’kindilar hosil bo’lishidagi maxsus sharoitlar va neft uyumlarining shakllanishi, cho’kindilarning zichlashishi va ularni keyinroq metamorfizm jarayoniga uchrashi bilan bog’liq. Qayd etilgan va boshqa tabiiy omillar quduqlarning ishlatishni dastlabki davridayoq ularning unumdorligining past bo’lishini belgilaydi. SHuningdek, quduqlar debitining kamayishiga ularni ishlatish davrida sodir bo’ladigan murakkab jarayonlar yoki neftli qatlamda neftning tabiiy kamayishi ham sabab bo’ladi. Quduqlar unumdorligining kamayishiga olib keladigan omillarga jinslarning metamorflashuvidan tashqari, boshqa tabiiy omillarni ham kiritish mumkin: 1) neft uyumidan yer yuzasi tomon yo’nalgan diz’yunktiv buzilishlarning mavjudligi. Bunday buzilishlarning mavjudligi sababli yer yuzasida juda ko’p neft belgilari kuzatiladi, chuqurlikda esa neft uyumining tugay boshlashi va gazsizlanishi sodir bo’ladi; 2) cho’kindilarning hosil bo’lish sharoitlari: zarralar yomon saralangan, qirralangan, gillangan, ohaklangan bo’ladi va sh.o’.; 3) diagenetik jarayonlar bunday jarayonlarda eritmalardan alyuminiy va temir oksidi hamda kremniy kislotasi kolloidlar holida ajralib chiqadi, shuningdek, eritmadan kaltsiy bikarbonati ajralib chiqib, karbonat, seritsit va sh.o’.larni hosil qiladi va cho’kindilarning ikkinchi marta sementlanishiga sabab bo’ladi. Diagenetik jarayonlar ma’lum bir kon chegarasida regional miqyosda va lokal ko’rinishda tarqalishi mumkin. Ular neftli qatlam chegarasida deyarli nefti bo’lmagan «taqir» uchastkalarni hosil qiladi. Kam debitliligi tabiiy omillar orqali belgilanadigan qatlamlarni ishlatishda quduqlar unumdorligini oshirish uchun turli tadbirlar qo’llaniladi. Bunday sharoitda qatlamni ochish metodiga alohida e’tibor berilishi kerak. Qatlamni ochishda uning gillanib qolishining oldini olish uchun u dastlab neftli eritma bilan yuvilib, so’ng ochiladi yoki suvli qatlamning yotish chuqurligiga qarab neftli qatlam ostidan 10-30 m chuqurlikda quduq (zumpf hosil qilib) qaziladi. Neft og’irlik kuchi ta’sirida qatlamdan qazilgan zumpfga sizib kiradi va keyinroq zumpfdan nasos yordamida yer yuzasiga chiqariladi. Ayrim paytlarda quduqning unumdorligini oshirish uchun bir necha qatlam birgalikda ishlatiladi. Qatlamning o’tkazuvchanligini oshirish va shunga muvofiq ravishda quduqning joriy debitini ko’paytirishda qatlam tubi zonasiga ta’sir etish metodini qo’llash muhim hisoblanadi. Bunday metodlarga quduqqa sovuq va qizdirilgan kislotalar bilan ishlov berish, quvurni perforatsiyalash va torpedalash, qatlamni gidravlik yorish va b. x) kiradi. Qayd etilgan metodlar mustaqil ravishda yoki boshqa metodlar bilan birgalikda qo’llanilishi mumkin. Masalan, quvurni perforatsiyalash yoki torpedalashni quduqqa kislotali ishlov berish bilan birgalikda bajarish va sh.o’. Karbonatli jinslardan, shuningdek, karbonat sementli qumtoshlardan tarkib topgan qatlamlarni ishlatishda kislotali ishlov berish maqsadga muvofiq bo’ladi. Bunday holatda mahsuldor qatlamni ochgan quduq tubi zonasiga turli 326
tubiga ishlov berishdan avval u qumli tiqindan, loydan, gilli eritmadan, parafin va tuz qoldiqlaridan tozalanadi. Quduqqa birinchi marta kislota bilan ishlov berishda qatlamni 1 m qalinligi uchun 0,4-1,5 m 3 hajmda kislota sarf bo’ladi. G’ovakli jinslarga ikkinchi marotaba ishlov berishda esa kislotali eritmaning hajmi birinchi marta ishlov bergandagidan 30-40% ortiq bo’ladi. Tog’ jinslarining tuzilishi, holati va kollektorlik xususiyatlariga qarab foydalaniladigan xlorid kislotali eritmalar hajmi va kontsentratsiyasi belgilanadi. Odatda kontsentratsiyasi 10-15% li eritmalar ishlatiladi. Karbonat sementli qumtoshlarga kislotali ishlov berishda eritmadagi xlorid kislotasining miqdorini 8% gacha kamaytirish mumkin. Xlorid kislota bilan ishlov berishda haydashga tayyorlangan eritmaning hammasini qatlamga yuborish muhim ahamiyatga ega. Bunday ishlov berishni boshlashdan oldin quduqning debiti va mahsuldorlik koeffitsienti belgilanadi, Ushbu parametrlardan foydalanib keyinroq beriladigan ishlovlar samaradorligi aniqlanadi. Quduq tubida karbonatli jinslar mavjud bo’lganda, ularga xlorid kislotasining qay darajada ta’sir etishini aniqlash muhim rol o’ynaydi. Dolomit, dolomitlashgan ohaktosh yoki karbonat sementli qumtoshlardan tarkib topgan qatlamga qazilgan quduq tubiga xlorid kislotali ishlov berish etarli bo’lmasa, u holda kislotaning karbonatli jinslar bilan reaktsiyaga kirishishini kuchaytirish uchun quduq tubiga qizdirilgan kislota bilan ishlov beriladi x) , natijada quduq tanasi devoriga yopishgan parafin qoldiqlari erib, xlorid kislotani haydash osonlashadi. Quduqlarda bajariladigan torpedalash va perforatsiyalash ishlari kon-geofizik Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|