Geomexanika fanining asosiy tushunchalari

Geomexanika fanining boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqalari.
Barcha asosiy va amaliy fanlar bo‘linish shartliligiga qaramasdan konchilikda geomexanika amaliy fan sifatida o‘rganiladi. SHunday qilib u fizika-texnik fan va quyidagi fanlar bilan o‘zaro bog‘langan holda o‘rganiladi: gidrogeomexanika, tog‘ jinslari fizikasi, ochiq kon ishlari texnologiyasi va yer osti kon ishlari texnologiyasi, qiyaliklarda inshootlarni qurish (1-rasm).


Геомеханика

Математика


Физика

Механика

Кимё

Кончилик фанлари

Ер ҳақидаги фанлар

Тоғ жинслари массиви ҳолатини бошқариш

Геология

Мухандислик геологияси

Гидрогеология

Маркшейдерлик иши ва кон геометрияси асослари

Очиқ кон ишлари технологияси

Ер ости кон ишлари технологияси

Тоғ жинслари физикаси

1- rasm. Geomexanika fanining boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqalari.

Geomexanika fanining boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqalari quyidagi ko‘rinishda ifodalanadi:
- gidromexanika fani bilan gidrogeologik va muxandislik geologiyasi masalalarini echish orqali bog‘langan;
- tog‘ jinslari fizikasi va jarayonlari fani bilan ba’zi bir masalalarni qo‘yish va echish orqali bog‘langan;
- ochiq va yer osti kon ishlari texnologiyasi fanlari bilan qiyaliklar turg‘unligini boshqarish ishlari bo‘yicha bog‘langan;
-tog‘ jinslari mexanikasifani bilan masalalarni echish va metodologik asoslari orqali bog‘langan;
-marksheydyerlik ishi va kon geometriyasi asoslarifani bilanyer qa’rini o‘rganish va o‘zlashtirishning nazariy asoslari orqali bog‘langan.
Tayanch iboralar:

Massiv, tog‘ jinsi, minyeral, kuchlanish, kon bosimi, geologiya, muxandislik geologiyasi, gidrogeologiya, asosiy (fundamental) fanlar, tog‘ jinslari fizikasi, geofizika, geotektonika, mexanika, boshqarish, qiyalik, bort, pog‘ona, kon (karyer), xavfsizlik byermasi, ag‘darma, seysmika, tektonika.

Nazorat savollari:

1. Geomexanika fanining konchilik sanoatidagi o‘rni?

2. Geomexanika fanining boshqa fanlar bilan aloqalarini tushuntirib
byering?
3. Geomexanika fanining konchilikda ishlab chiqarishini rivojlantirish-
dagi o‘rni.