Geomorfologiya va geologiya faniga kirish. Geomorfologiya va geologiya fani tarmoqlari va bog‘liqligi

1.7 Xulosa qismi
Shuni aytish lozimki, umumiy geomorfologiya xaritalari ommabop bo’lgganligi uchun ko’pgina talablarga javob berishi lozim. Relyef morfologiyasi va morfometriyasi, yoshi va geneziyasini ko’rsatishi lozim. Bunday relyef alomatlari maxsus shartli belgilar bilan ko’rsatilishi kerak. Relyef endogen va ekzogen jarayonlar natijasi bo’lganligi uchun tegishli xaritalarda relyefning endogeni va ekzogen iziyasi o’z ifodasini topish lozim. Morfometriya va morfografiya aslida relyefning geneziyasini o’zida akas ettirishi xisobiga olingan holda relyefning mutloq baladnligi relyef parchalanish zichligi va chuqurligi ko’rsatilishi shart. Relyefning yoshi geomorfologiya xaritalarida ranglar fanida beriladiki, rangning tuqligi va ochroqligi unungt keksa yoki yoshligini ifodalanishi kerak. Shunday qilib, geomorfologiya xaritalari relyef haqida tegishli ma’lumotlar beruvchi etakchi vositadir. Boshqa tadqiqotchilar geomorfologiyani geologiya fanlariga kiritadilarki, relyef joyning geologik tuzilishi va geologik ta’rifi bilan chambarchas bog’liqdir. Yer haqidagi fanlar o’rtasida mustaqil fandir – chunki o’zining predmeti va uslubiga ega. “ekzogen va endogen jarayonlar o’zaro ta’siridan paydo bo’ladi va o’zgarib turadi. Tashqi ekzogen jarayonlar – relyef hosil qiluvchi faktor sifatida geografik faktorlar birinchi navbatda iqlimiy omillar bilan bog’liqdir. Iqlimning geoggik o’tmishdagi o’zgarishi asosan zonalar bo’yicha har xil bo’lganligi tufayli relyef hosil qiluvchi omillar ham o’zgargan. Hozirgi vaqtda iqlim zonalariga ekzogen jarayonlar borishiga to’g’ri kelmaydigan relyef shakllari relekt shakllar deyiladi, chunki ular hozirgi zamon iqlimidan boshqa sharoitda shakllangan. Oʻzbekistan geol.sini oʻrganish, turli masshtabdagi maxsus geologik haritalar tuzilganliga, mineral xom ashyo konlarining ochilishi, ularni razvedka qilib va ishlab chiqarishga topshirilganligi Oʻzbekiston Geologiya va mineral resurslari davlat qoʻmitasi geolog mutaxassislari olib borgan ishlarining mahsulidir.
Keyingi yillarda geolog olimlar okeanlar tubining tuzilishi, tarkibini oʻrganishga kirishdilar. Okean tubidagi choʻkindi jinslar ichida temir, marganes, polimetallar borligi, shuningdek okean qirgʻoqlarida tuz choʻkindilari va ular bilan neft va gaz qatlamlari bogʻliq ekanligi maʼlum boʻldi. Okean tubida tarqalgan jinslarning tarkibiy tuzilishi va ularning hosil boʻlish payti va sharoitlari mukammal oʻrganildi. Olingan maʼlumotlar asosida okean tubining tobora kengayib borayotganligi haqida yangi gipoteza ishlab chiqildi.