xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Gimnastikaga oid atamalar
GIMNASTIKAGA OID ATAMALAR
Atamaning ahamiyati
Kop mashqlar qo ynaydi.Atama mashgquvchilar bilan ozaro munosabatlarini yengillashtirish, ginastikaga oid adabiyot nashr qilishda gimnastika mashqlari taulotlarda ham keng qorganish qiyin. Shu sababli ulami onikmalarini shakllantirishga katta tarsatadi.
Tadqiqotlaming tasdiqlashicha, ular mashqni bajarish uchun oquv jarayonini esa yanada ixcham
va maqsadga muvofiq qiladi. Gimnastika atamasi - bu gimnastika
mashqlari, umumiy tushunchalari, snaryadlar, inventarlaming
nomlarini qisqacha ifoda etish uchun qoyilgan)
qisqartirishlaming, mashqlami yozish shakllarining tuzilishi hamda
ishlatilish qoidalaridir.Atama leksikasining boliqdir. Gimnastikada atama deganda, biron harakatlantiruvchi faoliyat yoki tushunchaning qisqacha shartli nomi tushuniladi. Boshqa sohalardagi kabi, gimnastika ataipasi. ham jismoniy tarbiya taraqqiyoti bilan bir qatorda takomillasha bordi chunki, amaliyot va fanda nimaiki yangilik paydo bolib,
rus adabiy tili lugullanuvchilaming turli kontengentlariga
anchagina tushunarli va yaqin, shuningdek sobiq xalqlaming boshqa
tillarga tori (mashqlar mazmuniga qarab) tarjima qilish imkonini
beradi. Yangi atamaning afzalligi awalo, shundan iboratki, atamalar
tuzish va ulami qorsatish bilangina cheklanib, ayni
vaqtda shu harakatni aniq va qisqa tayicha 1962-1963-yillardagi konferensiyalari ham
shu masalaga bagqituvchilari gimnastika atamashunosligi taraqqiyotiga katta hissa
qoyiladigan talablar
Atama onosining aniqligi va ixtisoslashganligi bilan
odatdagi leksik sozlar atamaga aylangach,
zarur bononigina anglatadi (kirish, engashish,
tashlanish, kolum talablar qoattarkibi vaboshqatillardan olingan
sozlar asosida qurilgan
boz yasash hamda grammatika
qoidalariga toladi. Shundagina atama soladi. Ona tili qoidalarining buzilishi
atamalaming tushunarli boriflanayotgan harakat (mashq) yoki
tushunchaning mohiyati haqida ochiq oydin tasawur beradigan
boglib, u mashqni tezroq
olgani
map tarqalgan
usuli - mavjud sono berish (ulami boshqacha
tushunish). Masalan, kotish, chiqish kabi sopincha
atama soshpoya), balandlabuzoqqa
(sakrash) singari otirish va shu kabi ayrim sollaniladi.
Statik holatlami bildiradigan atama masalan, tayanish, bilaklarga
tayanish, qollarda turish kabilarda tayanch sharti hisobga olinadi, osilish,
burchakli osilish, bukilib osilish, egilib osilish, singarilarda esa
gavda holati (uning boinlarining bir biriga nisbatan qanday
turishini) hisobga olib yasaladi.
Tebranish mashqlarining atamalar muayyan harakatlantiruvchi
faoliyat xususiyatlarini hisobga olib yasaladi. Masalan: bilaklarga
turib oldinga siltanib kotarilish,
oyoqni juftlab yoki bitta oyoqda koib sakrash, oyoqlami kerib sakrash, tombaloq
oshish, tashlanib sakrash, siltanib sakrash, chir aylanib sakrash va
hokazo.
Atamalarning qoilash qoidalari
Gimnastika atamalari shugtkazishda
umumrivojlantiruvchi mashqlaming asosiy atamalaridan
foydalanibgina qolmay, ular xalq sozlar
bilan toidirib boriladi.
Gimnastikaning sport turlari bilan shugrganish bilan bir vaqtda atamani ham bilib borishlari
zarur.Yaxshi tayyorgarlik koqituvchilar, murabbiylar uchun atama alohida bir maxsus til boiib
qoladi. Hamma atama soqul.
\.Umumiy atamalar. Bular mashqlaming alohidagi guruhlar,
umumiy tushuncha va hokazolami tariflash imkonini beradi. Masalan, koshimcha atamalar. Bular asosiy atama sonalishini ijro etish usuli, tayanish sharti va
hokazolami kontarilib va boshqalar. Mashqning nomi, odatda, uning mohiyatini
ifoda etadigan asosiy atamadan va harakatni, uning izchilligini aniqlab
beradigan qokidlaydigan uqtirish sol keskin, bop holatlami, harakatlami yoki ulami qismlarining nomlarini
kozlar tushirib
qoldiriladi:
- oldindan, oldinga- harakat yorsatishda, agar
shu harakat eng qisqa, iloji boricha yagona yolsa;
- qolsa;
- gavda - engashishda;
- oyoq - oldinga, orqaga siltanishda, oyoq uchini qotaring,tushiring - qondalangiga - muayyan gimnastika
snaryadiga kolgan odatiy holatlarda;
- ustidan tutish - eng kolgani uchun, ichkariga
sakrab tushish (yoki snaryad ichkarisiga holat);
- sakrab tushish yoki sakrash - gimnastika snaryadining
nomidan shunday qilinishi malsa;
- egilib - bunday holat ijro texnikasidan malsa.
Masalan, qotarilish-orqaga siltanib
sakrab tushish;
- kaftlar ichkariga qaragan - qotarilgan holatda;
- - qongga) uzatilgan holatda;
- - qotarilsa
yoki tushirilsa.
Dastlabki holat (d.h) faqat mashqning boshida ko
llar va gavdaning harakat yorsatiladi.
http://fayllar.org
Dostları ilə paylaş: |