GiRİŞ canliliğin tanimi

16-
7 Gametogenesis: Dişide ve Erkekte Mayoz
 
Gonadlarda gametlerin oluşturulması işlemine 
gamogenesis
denir. Daha özel olarak, 
yumurtalıklarda yumurtaların oluşumuna 
oogenesis
, erbezlerinde sperma oluşumuna 
spermatogenesis
denir. Yumurta ve sperma üretimi benzer temel işlemleri içermekle 
birlikte, bazı farklılıklar vardır.
Oogenesis.
Oogenez yumurtalıkta yumurtaların üretilmesidir. Oogenezin büyük 
adımları 
Şekil 16
-
1‘de
gösterilmiştir. Yumurtalar yumurtalıkta 
oogonia
denilen 
olgunlaşmamış hücrelerden meydana gelir. Pek çok hayvanda oogonium
, 
içinde olgun 
yumurtanın geliştiği küçük bir küresel hücreler bezesi olan bir 
folikül
ile çevrilidir. 
Oogonina diploid sayıda kromozom içerir. Dişi organizmanın erken gelişimi sırasında, 
oogonia, gereksinimi karşılamak üzere mitozla pek çok defa bölünür. Dişi insanda, 
oogonia üretimi doğumda durur. Böylece her dişi sınırlı sayıda oogonia’
ya sahiptir. 
Gelişmenin üçüncü ayında, dişi insan dölütte, yumurtalıktaki oogonia, 
birincil oositler
denilen hücrelerde gelişmeğe başlar. Doğumda, birincil oositler birinci 
mayotik

---

152 
bölünmenin profazındadır
.
Bu anda, mayoz, dişi eşeysel olgunluğa erişinceye kadar 
durur. Eşeysel olgunluktan sonra belirli aralıklarla (kadınların pek çoğunda yaklaşık ayda 
bir) bu birincil oositlerden biri mayozu tamamlar ve işlevsel bir yumurtaya gelişir.
Birincil oositte birinci mayotik bölünme meydana geldiğinde, hücrenin sitoplazması eşit 
olmayan şekilde bölünür. Büyük olan ve sitoplazmanın çoğunu almış olan kardeş 
hücrelerden biri, 
ikincil oosit
olarak adlandırılır. Diğer kardeş hücre çok küçüktür ve 
birinci 
kutup yapısı
(
hücresi
) adını alır. Bu kardeş hücrelerden her biri haploid sayıda 
kromozom içerirler. 
İkinci mayotik bölünme sırasında, ikincil oosit eşit olmayan bir şekilde ootid denilen 
büyük bir hücreye ve diğer kutup yapısına bölünür. İlk kutup yapı iki kutupsal yapıya 
daha bölünebilir. Ootid haploid sayıda kromozomu olan olgun bir yumurtaya gelişir. 
Kutup yapıları dağılır ve ölür.