155 Dış Döllenme. Dış döllenmede, yumurtalar dişinin vücudunun dışında dış çevrede
döllenir. Bu döllenme çeşidi sucul hayvanlarla sınırlıdır. Bu hayvanlarda, gonadlardan
başka gerekli diğer eşey organları, sadece gametleri gonadlardan suya taşıyan
kanallardır. Döllenme, ana
-
baba gametlerini salıverdikten sonra doğrudan suda meydana
gelir. Sperm su içinde yumurtaya yüzer. Burada döllenme için ıslak bir ortam yönünden
bir sorun yoktur, ancak bu çevrede pek çok riziko vardır. Sperma ile yumurtalar
buluşmayabilir, yumurtalar ya da gelişen yeni döl diğer hayvanlar tarafından yenebilir,
sıcaklık ve/veya sudaki oksijen derişimi değişimlerinden dolayı ve benzeri nedenlerle
ölebilir. Dış döllenme rizikosu, çok büyük miktarlarda yumurta ve sperma bırakıla
rak
giderilmektedir. Dış döllenme sucul omurgasızların hemen tamamında, balıkların çoğunda
(köpek balıklarında değil) ve pek çok amfibilerde meydana gelir.
Yumurtalarla spermanın karşılaşma şansını arttırmak için, sucul hayvanlar gametlerini
rasgele bırakmazlar. Sperma ve yumurtaların yaklaşık olarak aynı zamanda ve aynı yere
bırakılmasını güvence altına alan, hormon denetimli pek çok davranış modelleri vardır.
Bazı balıklarda, dişi binlerce yumurta koyar ve erkek sperma bırakmak için onların
üzerine yüzer.
Bu işlem
yumurta dökm e olarak bilinir. Salmon tatlı su akıntılarına
yumurta bırakır. Genç balıklar daha sonra erişkin hale gelecekleri okyanus ya da
denizlere giderler. Salmonlar yumurta bırakacak duruma geldiklerinde, yumurta
bırakacakları tatlı akarsulara geri dönerler. Bu uyum, erkek ve dişilerin döl üretmek için
aynı yerde ve uygun bir çevrede olmalarını güvence altına alır.
Kurbağalarda, bir dişi yumurtalarını tamamladığı
nda ve
eşleşmeye
hazır olduğunda, bir
erkeğe yaklaşır. Erkek dişiyi,
ampleksu s de
nilen bir işlemle, ön bacaklarıyla kucaklar. Bu,
yumurtalarını bırakması için dişiyi ve aynı zamanda, sperma bırakmak için erkeği uyarır.
Yakın temasta olduklarından ve gametler aynı anda bırakıldığından, sperma yumurtaların
pek çoğuna ulaşır. Ampleksus gametlerin uygun bırakımında eşgüdümü sağlar.