GiRİŞ canliliğin tanimi

dihibrid çaprazlama
denir.
Her bir özellik bağımsız olarak değerlendirildiğinde, monohibrid çaprazlamada 
beklenen 
3:1 
oranını 
göstermektedir. 
416 
sarı 
ve 
140 
yeşil 
tohum 
vardır. 416’nın 140’a oranı 2.97:1’dir. 423 yuvarlak ve 133 pürüzlü tohum vardır. Bu 
oran 3.18:1’dir. Dikkat edersek, sarı, pürüzlü tohumların (bir özellikçe baskın, diğer 

---

177 
özellikçe çekinik) miktarı kadar yeşil, düz tohumlar (bir özellikçe çekinik diğerince 
baskın) vardır. 
Mendel, bu verilerden, farklı özelliklerin birbirinden bağımsız olarak kalıtıldığı sonucuna 
varmıştır. Bu ilke 
bağımsız açılım yasası
olarak bilinir. Çağdaş anlatımla, bu, mayoz 
sırasında, 
farklı özellik genleri ayrılır ve birbirinden bağımsız olarak gametlere dağılırlar
demektir. Bugün bunun her zaman geçerli olmadığını biliyoruz. Nedenleri ileride 
değerlendirilecektir.
18-
10 Dihibrid çaprazlamada Fenotip Oranları
 
Punnett karasi ile dihibrid çaprazlamada beklenen fenotip oranları kestirebilmekteyiz. 
Her iki özellikçe saf baskın ve her iki özellikçe saf çekinik arasındaki çaprazlama için önce 
çizeneği kurmalıyız 
(Şekil 18
-1).
Boşluklarda her bir ana babadan gelen dört gamet 
verilmektedir. Bağımsız açılım yasasına göre, dört farklı ancak iki allellin olası eşit 
kombinasyonları, mevcut iki genin her birinden biri, aynı gamette son bulabilmektedir. Bu 
durumda
, gametlerdeki tüm olası dört allel kombinasyonları
aynı genotipe sahiptir, fakat 
dört farklı eşleşme ile sonuçlanmaktadır. İkinci çaprazlamada, bu nokta önemli 
olmaktadır.
Şekil 18
-1. Z
ıt İki Özellikçe Saf Ana
-
Baba Çaprazlaması
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
Yy Rr
YR
YR
YR
YR
yr
yr
yr
yr
YYRR
yyrr
FENOTİP
100% yellow and
round
GENOTİP
100 %hybrid for
both traits

---

178 
Beklendiği gibi, F1 dölünde yeni neslin feneotipleri her iki özellikçe (sarı ve düz) yüzde 
yüz dominanttırlar. Genotip her iki özellikçe yüzde yüz melezdir (YyRr). 
Şimdi de bu melezler arasındaki bir çaprazlama için Punnett karesi kuralım. Bu kez 
dört olası gamet farklı olacaktır: YR, Yr, yR, ve yr. Olasılık yasası ile, dört tip gametten 
eşit miktarlarda bulunacaktır. Bu çaprazlama ile üretilen zigotlar 
Şekil 18
-2
’de 
gösterilmiştir.
Tekrar olasılık yasası ile, tüm olası zigot eşit miktarlarda meydana gelecektir. Punnett 
karesi çok büyük miktarlarda yeni neslin üretildiği çeşitlerin oranlarını göstermektedir. 
Fenotipler şöyledir:
9 sarı
-
yuvarlak (baskın
-
baskın)
3 sarı
-
pürüzlü (baskın
-
çekinik)
3 yeşil
-
yuvarlak (çekinik
-
baskın)
1 yeşil
-
pürüzlü (çekinik
-
çekinik)
Bu 9:3:3:1 fenotip oranı yeni nesil miktarının yeterince çok olduğu dihibrid 
çaprazlamalarda gözlenen orandır. Dikkat edilirse bağımsız olarak değerlendirildiğinde 
her özellik çoğunlukla 3:1 fenotip oranına sahiptir. 12 sarı tohuma karşılık 4 yeşil ve 12 
düz tohuma karşılık 4 pürüzlü tohum vardır.