GiRİŞ canliliğin tanimi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
18-
7 Olasılık Yasası Mendel’in deneylerinin sayısal sonuçlarının açıklamak için, allelerin ayrılım ve birleşiminde şans ya da olasılık yasasını kullanmalıyız. Metal bir parayı havaya attığımızda, turanın üste gelme şansının ikide bir ya da ½ olduğunu biliyoruz. Parayı 100 kez atarsak, 50 tura ve 50 de yazı gelmesini bekleriz. Yani, yazı tura oranının aşağı yukarı 1:1 gelmesini bekleriz. Herhangi bir gerçek denemede, yazı tura oranı nadir olarak tam 1:1’dir. Kısa bir denemede, tutuğunuz 4 yazı turanın, 4’ünü tura veya yazı getirebilirsiniz. Ancak, çok büyük sayıda yazı tura attığımızda, 1000 yazı turada, yazı tura oranının 1:1 oranına oldukça yakın olarak bekleyebilir. Denemeler göstermiştir ki, çok büyük sayıdaki denemeler, az farkla oranlar beklenen değere yakın gelmektedir. Kuşkusuz, metal para ya da onunla atılan yazı turada bir tarafın üste gelmesini daha olası yapacak hiçbir özel şeyin olmadığı varsayılmaktadır. Bir başka örnekte, bir oyun zarı atıldığında, her bir yüzün üste gelme olasılığı aynıdır. Zarı 600 defa attığımızda, 6 sayıdan her birinin 100’er defa üste gelmesini bekleriz. Bu örnekler şans ya da olasılığın temel yasasını açıklamaktadır: Meydana gelebilecek birkaç olası olay varsa ve bunlardan hiçbirinin meydana gelmesi diğerlerinden daha olası 175 değilse, o zaman, çok sayıdaki denemelerde bunların hepsi eşit miktarlarda meydana geleceklerdir. Bu yasa, Mendel’inkine benzer eşleştirme denemelerinin sonuçlarını kestirme olanağı verir. Unutmamak gerekir ki, çok sayıda bireyin katılmasıyla ancak bu kestirimler uygulanmaktadır. 18- 8 Punnett Karesi ve Melez Çaprazlama Saf uzun boylu bir bezelye bitkisi kısa boylu saf bir bitki ile çaprazlandığında ne olacağını değerlendirelim. Uzun bitkinin vücut hücreleri uzun boyluluğun iki alleline sahiptir. Genotipleri TT’dir. Bu bitkilerde gamet oluştuğunda, her bir gamet bir T alleli alır. Kalıtsal düzenlemesi tek bir T harfi ile gösterilebilir. Kısa bezelye bitkisinin hücreleri çekinik kısalık özelliğinin iki alleline sahiptir. Genotipi tt’dir ve gametlerinde t’dir. Uzun bitkiden kısa bitkinin tepeciğine polen aktardığımızı kabul edelim. Her bir sperm hücre çekirdeği bir T alleli taşıyacaktır. Kısa bitkinin her bir yumurtalıktaki yumurta hücresi bir t alleline sahip olacaktır. Döllenme meydana geldiğinde, zigotların hepsi bir T alleli ve bir t alleli alacak ve genetipleri Tt olacaktır. Bu zigotlardan gelişen bitki uzun melez olacaktır. Punnett karesi denilen bir çizenek herhangi bir çaprazlamanın sonuçlarını göstermek için uygun bir yol olmaktadır. Bu çizenekte, erkek gametlerin olası allelleri kutucuk kolonlarının üstlerine yazılır. Dişi gametlerin olası alllelleri kutucuk sıralarının yanlarına yazılır. Her kutucuğa, kolunun üstündeki allel ile satırın s olundaki allelin bir araya gelmesiyle oluşan zigotun allel kombinasyonu yazılır. Sadece bir tek olası kombinasyonun olduğu ve tüm zigotları benzer olduğu Bu basit durumda, çizenek gereksiz bir karışıklık gibi görünmektedir. Sonuçlar yüzde 100 melez uzun (Tt)’dir. Ancak, bu yöntem daha karmaşık durumlar için çok kullanışlıdır. Melez uzun boylu bitkilerin hem kendini döllemeye bırakıldığı ve hemde çaprazlandığı bir çaprazlamada Punnett karesinin kullanalım. Bu bitkilerin genotipi Tt’dir. İki farklı alleleri içerdiklerinden, iki çeşit gamet üretirler - bir tip T’li ve bir tip t’li. T ve t allelleri eşit miktarlarda bulunduklarından, iki tip gamet eşit miktarlarda üretilecektir. Bu, erkek ve dişi her iki gametler için geçerlidir ve tartışılacak önemli bir gerçektir. Kolonların başındaki her bir harf meydana gelen erkek gametlerin bir tipini temsil etmektedir. Satırların solundaki her bir harf, dişi gametin bir tipini temsil etmektedir. Bu gamet tiplerinin eşit miktarlarda üretildiklerini hatırlayalım. Şimdi bu analizin anahtar düşüncesine geldik. Çizeneğin her bir kutucuğu bir erkek gamet ile bir dişi gametin olası birleşmesini temsil etmektedir. Gamet tipleri eşit miktarlarda bulunduklarından, her bir kombinasyon diğer herhangi biri kadar olasılıkta meyda na gelir. Olasılık yasasına göre, çok büyük sayıda tozlaştırma ve döllenme 176 meydana gelirse tüm bu olası kombinasyonlar yaklaşık olarak aynı miktarlarda meydana gelirler. Bu punnett karesi dört olası kombinasyon göstermektedir. Dördünün hepsi eşit miktarlarda meydana gelecektir. Büyük miktarlardaki bir döl içinde, ¼ TT 8 saf uzun), 2/4 (veya ½) Tt (melez uzun), ve ¼ tt (saf kısa) olacaktır. Buna göre, genotipe göre, yeni dölün oranları 1:2:1’dir. Fiziksel görünüş ya da fenotip ¾ uzun, ve ¼ kısa olacaktır. Böylece, bu çaprazlama dölünün fenotip oranı 3:1 (3 uzuna 1 kısa)’dır. Punnett karesi ile birleştirilen olasılık yasalarının, Mendel’in çaprazlama deneylerinde bulduğu sonuçların tanıtılmasına olanak verdiğini görüyoruz. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|