Gözəl ana, vəfalı ömür-gün yoldaşı, in tellektual keyfiyyətləri özündə birləşdirən

missiya  təşkil  olunmuşdur.  Əməliyyat 

isə  peşəkar  mütəxəssis  briqadası 

tərəfindən icra edilmişdir.

Dünyada  minlərcə  insan  xroni-

ki  böyrək  çatışmazlığı  səbəbilə  orqan 

gözləyir.  Orqan  bağışlamanın  istənilən 

sayda  olmamasına  görə  bəziləri  bu 

gözləmənin  nəticəsində  həyatını  iti-

rir.  Bəziləri  isə,  yaxınlarından  aldığı  or-

qanla  həyatlarına  davam  edir.  Dünya 

əhalisinin  sayı  artdıqca  xroniki  böyrək 

çatışmazlığı olan insanlar da artır. Eləcə 

də Azərbaycanda hal-hazırda bir milyon 

əhaliyə  450-550  böyrək  çatışmazlığın-

dan əziyyət çəkən xəstə düşür.  

Xroniki böyrək 

çatışmazlığı nədir? 

Xroniki 

böyrək 

çatışmazlığı 

böyrəklərin  işləməsinin  yavaşlaması 

və  dayanması  ilə  əlaqədar  olaraq  qan-

da  olan  su,  duz,  və  digər  mineralla-

rın  balansının  pozulmasıdır.  Böyrəklər 

işləməyəndə  elektrolitlər  və  artıq 

mayelər  bədəndə  toplaşmağa  başlayır 

və bu maddələrin səviyyəsi yüksəldikcə 

ölümcül nəticələr verə bilər. Böyrək ça-

tışmazlığı  zamanı  başlanğıc  vaxtlarda 

hər hansı bir əlamət müşahidə edilməyə 

bilər,  amma  böyrəklərin  funksiyaları 

pozulduqca  bədəndəki  su  və  elektrolit 

balansı  pozulmağa  başlayır,  gücsüzlük, 

nəfəs darlığı kimi ilk əlamətlər hiss edilir. 

Bu zaman insanın ayaqlarından başlaya-

raq bədəndə şişlik əmələ gəlir. Böyrəklər 

lazımi funksiyaları yerinə yetirə bilmədiyi 

üçün  sidik  ifrazı  çox  az  olur.  Bundan 

əlavə, böyrəklər hər cür vəziyyətə asan 

uyğunlaşdığı  üçün,  böyrək  çatışmaz-

lığının  ciddi  əlamətləri,  böyrəklər  tam 

zərər görənə qədər ortaya çıxmaya bilər. 

Böyrək  çatışmazlığı  həyati  təhlükəsi  və 

yüksək  məsrəfli  olması  səbəbilə  çətin 

bir xəstəlik olduğu üçün nə qədər erkən 

diaqnoz qoyularsa, orqan itkisi və ölüm 

riski  o  qədər  aşağı  olur.  Buna  görə 

də    böyrək  çatışmazlığının  başlanğıc 

əlamətləri, diaqnozu, müalicəsinə uyğun 

kriteriyaları  bilmək  həyati  əhəmiyyət 

kəsb edir. Son illərdə böyrək çatışmaz-

lığının  rastgəlmə  tezliyi  getdikcə  art-

maqda  və  yüksək  ölüm  riskinə  səbəb 

olduğundan ciddi bir səhiyyə problemi 

halına gəlmişdir. 

Xroniki böyrək 

çatışmazlığı-nın əlamətləri:

1. Ürəkbulanma

2. Qusma

3. İştahasızlıq

4. Yorğunluq, zəiflik

5. Yuxu pozğunluğu

6. Sidik çıxışında dəyişikliklər

7. Əzələ zəifliyi və əzələ ağrıları

8. Yüksək təzyiq

Xroniki böyrək çatışmazlığı-

nın yaranma səbəbləri:

Xroniki  böyrək  çatışmazlığı  müxtəlif 

səbəblərdən  yarana  bilər.  Ən  çox 

müşahidə  edilən  səbəb  şəkər  xəstəliyi, 

yüksək təzyiq, nefritlər, uroloji səbəblər 

və kistik böyrək xəstəlikləridir. Səbəblərin 

sıxlığı  ölkələrə  görə  dəyişir.  Onların 

içərisində 39 % şəkərli diabet, 26 % hi-

pertenziya  və  11  %  qlomerulonefritlər 

üstünlük  təşkil  edir.  Uşaq  yaş  qrupun-

dakı xəstələrdə isə böyrək çatışmazlığı-

na yol açan əsas səbəb vezikuloureteral 

rekluks,  təkrarlayan  urinar  infeksiyalar, 

xroniki  glomerulonefritlərdir.  Yüksək 

təzyiq  fonunda  böyrək  içindəki  na-

zik  damarlarda  tıxanıqlıq  yaranır.  Artan 

qan  təzyiqinə  görə  böyrəklər  kiçilərək 

funksiyasını  itirir  və  böyrək  çatışmaz-

lığı yarana bilir. Buna görə təzyiqə tez-

tez  nəzarət  olunmalıdır.  Yüksək  təzyiq 

nəzarətə  götürüldükdə  böyrək  çatış-

mazlığı  riski  xeyli  aşağı  düşür.  Səbəbi 

bilinən  yüksək  təzyiq  xəstələri  əsasən 

böyrək xəstəliklərinə bağlı olur.

Risk faktorları hansılardır?

Xroniki böyrək çatışmazlığından heç 

kim  sığortalanmayıb.  Daha  doğrusu 

bu  xəstəliklə  hər  kəs  üzləşə  bilər.  Təbii 

ki,  hər  bir  xəstəlikdə  olduğu  kimi  bu 

xəstəliyə də risk yaradan bəzi elementlər 

vardır.  Məsələn:  diabet,  yüksək  təzyiq, 

ürək  problemləri,  siqaret  çəkmək,  kök-

lük,  qanda  xolesterin  səviyyəsi,  ailədə 

rast  gəlinən  böyrək  problemləri,  65  və 

ondan yuxarı yaşda olmaq.

Xroniki böyrək çatışmazlığına 

necə diaqnoz qoyulur?

Xəstələrin  çoxu  erkən  və  ya  orta 

mərhələdə  olub,  bu  mərhələlərdə 

şikayətləri  ya  çox  az  və  ya  heç  olmur. 

Bu  səbəblə  bu  cür  xəstələrin  diaqnozu 

klinik  müayinə,  biokimyəvi  analizlər  və 

sidik anazlizinə əsasən qoyulur.

Xroniki böyrək çatışmazlığı-

nın gedişatı necədir? 

Son 

vaxtlarda 

xroniki 

böyrək 

xəstələrinin  çoxunda  böyrək  çatışmaz-

lığı  meydana  çıxır.  Bu  xəstəliyin  gedişatı 

boyunca  nefroloqun  məsləhət  gördüyü 

vaxtlarda müayinə edilməli və şikayətlərdə 

dəyişiklik  olduğu  halda  dərhal  müraciət 

etmələri son dərəcə vacibdir.

Xroniki böyrək çatışmazlığı-

nın müalicəsi nədir?

Son vaxtlarda böyrək çatışmazlığının 

müalicəsində 2 metod vardır: