Gripp – yuqori nafas yo’llarining kataral yallig’lanishi va spesifik intoksikatsiya simptomlari bilan kechuvchi o’tkir yuqumli kasallikdir

Gripp – yuqori nafas yo’llarining kataral yallig’lanishi va spesifik intoksikatsiya simptomlari bilan kechuvchi o’tkir yuqumli kasallikdir.

• Gripp – yuqori nafas yo’llarining kataral yallig’lanishi va spesifik intoksikatsiya simptomlari bilan kechuvchi o’tkir yuqumli kasallikdir.

Gripp virusi RNK saqlaydi, RNK polimerazaga ega, tashqi qobig’i tarkibiga glikoproteidlar kirib, ular gemaglyutinatsiyalovchi va neyroaminidaza aktivligiga ega, ularning o’zgarishi esa gripp A virusning yangi podtipini paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin.

• Gripp virusi RNK saqlaydi, RNK polimerazaga ega, tashqi qobig’i tarkibiga glikoproteidlar kirib, ular gemaglyutinatsiyalovchi va neyroaminidaza aktivligiga ega, ularning o’zgarishi esa gripp A virusning yangi podtipini paydo bo’lishiga olib kelishi mumkin.

S va V viruslari antigen strukturasini o’zgartirmaydi, fizik va kimyoviy omillarga chidamsiz, qizdirilganda, quritilganda, UF nurlari ta’sirida tezda halok bo’ladi.

• S va V viruslari antigen strukturasini o’zgartirmaydi, fizik va kimyoviy omillarga chidamsiz, qizdirilganda, quritilganda, UF nurlari ta’sirida tezda halok bo’ladi.

• Gripp 3 ta aloxida antigenga ega A, V va S viruslari bilan chaqiriladi. Kasallik epidemiyasi grippning A va V viruslari bilan qo’zg’atiladi. S grippi uchun kasallikning sporadik kechishi xos.

Virus tarkibida quyidagi antigenlar farqlanadi:

• Virus tarkibida quyidagi antigenlar farqlanadi:

• RNK va virus oksilini saklovchi S-ichki nukleokapsid, u virionning 40% ini tashqi l kiladi. Tashqi qobiqda V-antigen, uning tarkibida N va N ham kiradi.

• 1957 yilgacha N1N1 viruslari,

• 1957-68 yillarda N2N2,

• 1968 yildan N3N2 aniqlanyapti.

A va V gripp viruslari uchun antigenlarning o’zgaruvchanligi xos, bunda o’zgarvchanlik jarayoni bitta antigenni (antigen dreyfi), yoki ikkitasini (antigen shifti) almashishiga olib kelishi mumkin.

• A va V gripp viruslari uchun antigenlarning o’zgaruvchanligi xos, bunda o’zgarvchanlik jarayoni bitta antigenni (antigen dreyfi), yoki ikkitasini (antigen shifti) almashishiga olib kelishi mumkin.

Immunitet bu turli antigenlarga nisbatan maxsus antitelalarni bo’lishi bilan aniqlanadi, grippga moyillik gripp virusi antigenlarining o’zgaruvchanlik darajasiga bog’liq bo’ladi.

• Immunitet bu turli antigenlarga nisbatan maxsus antitelalarni bo’lishi bilan aniqlanadi, grippga moyillik gripp virusi antigenlarining o’zgaruvchanlik darajasiga bog’liq bo’ladi.

Yangi antigen variantining paydo bo’lishi butun er shari aholisining noimmunligiga va kasallik tezlikda tarqalib, og’ir kechishiga hamda o’lim bilan tugashiga olib keladi.

• Yangi antigen variantining paydo bo’lishi butun er shari aholisining noimmunligiga va kasallik tezlikda tarqalib, og’ir kechishiga hamda o’lim bilan tugashiga olib keladi.

Gripp bilan og’rigan bemorlar kasallikning birinchi kunidan to 5-6 kungacha yuqumli hisoblanadi, asoratlar bo’lganda 2-3 haftagacha cho’ziladi.

• Gripp bilan og’rigan bemorlar kasallikning birinchi kunidan to 5-6 kungacha yuqumli hisoblanadi, asoratlar bo’lganda 2-3 haftagacha cho’ziladi.

• Epidemiyalar har 2-3 yilda qaytariladi va tez tarqalishga ega. 1-1,5 davomida aholining 20-50 % kasallanadi.

• Gripp V epidemiyasi sekin rivojlanib, 2-3 oy davom etadi, 25 %ga yakin aholi kasallanadi va har 2 yilda qaytariladi.

• Gripp C virusi epidemiya chaqirmaydi.

2006-2007 yil epidemik sezoniga bir vaqt ichida gripp virusini har xil serotiplari aylanishi kuzatilmoqda:

• 2006-2007 yil epidemik sezoniga bir vaqt ichida gripp virusini har xil serotiplari aylanishi kuzatilmoqda:

• A (H3N2)

• A (H1N1)

• B (JSST)

Patogenezning 5 ta asosiy fazalari mavjud:

• Patogenezning 5 ta asosiy fazalari mavjud:

• Nafas yo’llari to’qimalarida virusning reproduksiyasi

• virusemiya, toksinemiya va toksik - allergik reaksiyalar

• Lokalizatsiyasiga ko’ra nafas yo’llarining zararlanishi

• bakterial asoratlarning bo’lishi

• Patologik jarayonning orqaga qaytishi

Yuqori isitma

• Yuqori isitma

• Umumiy intoksikatsiya belgilari

• Turli darajadagi respirator traktning zararlanish sindromlari

Og’ir lik darajasiga ko’ra farqlanadi:

• Og’ir lik darajasiga ko’ra farqlanadi:

• engil formasi - t 38ºC, umumiy intoksikatsiya simptomlari va kataral belgilar kuchsiz rivojlanadi

• O’rta og’ir formasi- t 40ºC, umumiy intoksikatsiya simptomlari va kataral sindromlar kuchli rivojlanadi, quruq yo’tal bilan kechadi

• Og’ir formasi - t 40ºCdan yuqori, davomli, umumiy intoksikatsiya simptomlari kuchli rivojlanadi va og’riqli yo’tal

Periferik qonda birinchi kunlari kuchsiz leykotsitoz, keyinchalik kasallikning 2-3 kuni leykopeniya bilan almashinadi

• Periferik qonda birinchi kunlari kuchsiz leykotsitoz, keyinchalik kasallikning 2-3 kuni leykopeniya bilan almashinadi

• ECHT - normal, ba’zan biroz oshadi

• Bakterial asorat kushilganda sezilarli leykotsitoz, neytrofillar chapga siljishi, ECHT ning oshishi bilan kechadi

Maxsus asoratlari:

• Maxsus asoratlari:

• O’pka shishi

• meningizm

• Seroz meningit

• ensefalit

• meningoensefalit

• Eshituv nervi nevriti

• soxta krup

• infeksion-allergik miokardit

• Reya sindromi

Gripp diagnozi klinik-epidemiologik ma’lumotlarga asoslangan holda qo’yiladi. Kasallikning laborator tasdiqlanishi O’zRSSV ning № 198, 101 buyrug’iga asosan o’tkaziladi.

• Gripp diagnozi klinik-epidemiologik ma’lumotlarga asoslangan holda qo’yiladi. Kasallikning laborator tasdiqlanishi O’zRSSV ning № 198, 101 buyrug’iga asosan o’tkaziladi.

• Laborator tekshiruv o’z ichiga oladi:

• 1-umumiy qon va peshob analizi

• 2- virusologik

• 3- serologik (IFA, PSR, RTGA, RSK)

• 4- rinotsitoskopik

Bazis terapiya

• Bazis terapiya

• Etiotrop terapiya

• Sindromal terapiya

1- tana harorati normallashguncha yotoq tartibi.

• 1- tana harorati normallashguncha yotoq tartibi.

• 2- vitaminlarga boy parxez, sut maxsulotlari, o’simlik yog’iga tayyorlangan ovqatlarni iste’mol qilish, ko’p suyuqlik ichish

• 3- haroratni tushuruvchi dori vositalar: paratsetamol (Panadol, Koldreks); nosteroid yallig’lanishga qarshi preparatlar (nemisil,brufen yoshiga qarab ), 16 yoshgacha bo’lgan bolalarga atsetilsalitsil kislotasi (Aspirin) Reya sindromi rivojlanish xavfi bo’lganligi sababli man etiladi.

• 4 – Mukolitiklar: Ambrobene, Mukaltin, solodka ildizi yoki altey damlamasi va boshqalar;

• 5- Askorbin kislotasi yoki polivitaminlar

• 6- Antigistamin preparatlar (Tavegil, Suprastin yoki Zaditen, Diazolin, Ketotifen va boshqalar)

1. Adamantandan tarkib topgan:

• 1. Adamantandan tarkib topgan:

• Remantadin, algirem, amantadin

• 2. Neyraminidaza aktivligini ingibitorlari:

• Ozeltamivir – tamiflyu, zanamivir - relenza.

• 3. Interferon preparatlari (IFN) va ular induktorlari:

• Grippferon, viferon, reaferon, arbidol, amiksin, sikloferon, neovir, kagotsel, larifan, ridostin

Remantadin 50 mg dan 2 mahal kuniga (10 yoshgacha bolalarga) va 50 mg dan 3mahal kuniga (10 yoshdan keyin va kattalarga) ichishga yoki arbidol 100 mg dan 2 mahal kuniga va 100 mg dan 3 mahal kuniga yoshga qarab.

• Remantadin 50 mg dan 2 mahal kuniga (10 yoshgacha bolalarga) va 50 mg dan 3mahal kuniga (10 yoshdan keyin va kattalarga) ichishga yoki arbidol 100 mg dan 2 mahal kuniga va 100 mg dan 3 mahal kuniga yoshga qarab.

• Grippga qarshi yuqori antitelolar saqlovchi normal donor immunoglobulini: 2 yoshgacha bolalarga 1,5 ml, 2 yoshdan 7 yoshgacha-3 ml, 7 yoshdan keyin va kattalarga-4,5-6 ml.m/o.

Odam leykotsitar interferoni (ChLI) intranazal 3-5 tomchidan 4 marta kuniga (2-3 ampulo’ ChLI, 3-5 ml qaynatilgan yoki distillangan suvda eritiladi (ingalyator IP-2)

• Odam leykotsitar interferoni (ChLI) intranazal 3-5 tomchidan 4 marta kuniga (2-3 ampulo’ ChLI, 3-5 ml qaynatilgan yoki distillangan suvda eritiladi (ingalyator IP-2)

7 yoshgacha bolalarga Viferon-1, 7 yoshdan kattalarga Viferon -2. Har kuni 1 suppozitoriya har 12 soatda 5 kun davomida.

• 7 yoshgacha bolalarga Viferon-1, 7 yoshdan kattalarga Viferon -2. Har kuni 1 suppozitoriya har 12 soatda 5 kun davomida.

• Amiksin, arbidol ovqatdan keyin yoshiga qarab

Bemorni o’z vaqtida 7 kunga ajratish.

• Bemorni o’z vaqtida 7 kunga ajratish.

• Uy shariotida bemorni aloxida xonada ajratish.

• Xonalarni tez-tez shamollattirib turish.

• Bemor bilan muloqotni kamaytirish.

• Bemorga faqat 4-6 qavatli dokali niqobda xizmat ko’rsatish.

Vaksigrip — Paster-Mere (Fransiya) firmasining tozalangan inaktivlangan grippoz vaksinasi

• Vaksigrip — Paster-Mere (Fransiya) firmasining tozalangan inaktivlangan grippoz vaksinasi

• Inflyuvak – Solvay pharma firmasining yuqori tozalangan sub’edinik vaksinasi

• IRS-19 - suyuq intranazal yuborish uchun vaksina aerozolda

• Flyuariks - SmithKline Beecham (Germaniya)

• Grippol - FGUP «Mikrogen», g. Ufa

alfa-interferon (leykotsitar yoki rekombinant). Burunga 3-5 tomchi kuniga 2-3 marta

• alfa-interferon (leykotsitar yoki rekombinant). Burunga 3-5 tomchi kuniga 2-3 marta

• 12 yoshdan yuqori bolalarda gripp profilaktikasi uchun remantadin 25 mg kuniga 1 marta yoki arbidol 100 mg kuniga 1 marta 10-14 kun.

• Ko’p kasal bo’ladigan bolalarda grippga qarshi immunoglobulin 0,1-0,2 ml/kg m/o qo’llaniladi.

Kasallik manbai - bemorlar.

• Kasallik manbai - bemorlar.

• Kasallikning o’tkir davrida virus burun va burun halqum shillig’i bilan, keyinroq axlat bilan ajraladi.

• Zararlanish havo-tomchi yo’li bilan ba’zan alimentar yo’l bilan yuqadi.

• Kasallanish –yilning sovuq vaqtida kuzatilib, ko’pincha 6 oydan 5 yoshgacha bo’lgan bolalar kasallanadi.

• 95% katta odamlarda immunitet saqlangan.

rinofaringit

• rinofaringit

• rinofaringotonzillit

• faringokon’yunktival isitma

• kon’yunktivitlar

• keratokon’yunktivitlar

• Adenovirusli pnevmoniya

Qon, siydik,najasning umumiy taxlili

• Qon, siydik,najasning umumiy taxlili

• Serologik tekshiruv (KBR va RTGA juft zardobi).

• Lozim topilsa o’pka rentgenogrammasi.

1. To’shakli rejim

• 1. To’shakli rejim

• 2. Ko’proq suyuqlik (malina,limon,asalli choy,kampotlar)

• 3. Etiotrop davo vositalari (interferon, remantadin, amiksin, grippga qarshi immunnoglobulin)

• 4. Patogenetik davo vositalari :

• 4.1. Umumiy zaharlanishga qarshi gemodez, 5% glyukoza, reopoliglyukin buyuriladi

• 4.2. Umumiy kuvvatlantirish maqsadida C, B guruh vitaminlar tavsiya etiladi.

• 4.3. Gemorragik sindromga qarshi vikasol, ditsinon, rutin, kalsiy preparatlari buyuriladi

• 4.4. Neyrotoksikozga qarshi 10% eki 20% glyukoza eritmasi, 25%magniy sulfat, diuretiklar, kortikosteroidlar, neyroleptiklar (aminazin, propazin)

• 4.5. Astmatik sindromga qarshi dimedrol, diprazin, suprastin, tedin, efedrin,eufilin,kortikasteroidlar buyuriladi

• 5. Simptomatik davo maqsadida antigrippin, litik aralashmalar

• 6. Asoratlar paydo bo’lsa antibiotiklar benzilpenitsillin ampitsillin amoksitsillin oksatsillin tetratsiklin biseptol buyuriladi

Kasallik manbai –bemor odam.

• Kasallik manbai –bemor odam.

• Ko’pincha erta yoshdagi bolalarda va yangi tug’ilgan chaqaloqlarda kuzatiladi.

• Patogenezida- pastki nafas yo’llarining patologiyasi, bronxlarning og’ir zararlanishi asosiy o’rin tutadi.

• Asosiy klinik simptomi bo’lib quruq davomli xurujsimon yo’tal , 3 haftagacha hansirash, ko’krak qafasida og’irlik hissi, lablarda sianoz, o’pka da tarqalgan xirillashlar, dag’al nafas xizmat kiladi. 25% xollarda 1 yoshgacha bo’lgan bolalarda pnevmoniya bilan asoratlanib, 0,5 % xollarda o’lim bilan tugashi mumkin.

• PARRANDA GRIPPI

• А/H5N1/

Yuqish manbai:

• Yuqish manbai:

• Kasal uy parrandalari:

• tovuqlar, jo’jalar, o’rdaklar

• Suvda suzuvchi yovoyi qushlar

• Kasal parrandalarni muzlatilgan ichki mahsulotlari epidemiologik jihatdan xavf tug’diradi, chunki muzlatilgan maxsulotlari va tuxumda virus 1 yilgacha saqlanadi. To’la termik ishlov virusni oson o’ldiradi.

Yuqish mexanizmi:

• Yuqish mexanizmi:

• Fekal-oral

• Yuqish yo’llari:

• Ozik-ovqat – to’lik termik ishlov berilmagan kasal qushlarni go’shti orqali;

• Kontakt – kasal qushlarni go’shtini taqsimlash vaqtida;

• Suv – kasal qushlar ajralmalari bilan ifloslangan suv xavzalarida cho’milganda.

Inkubatsion davr:

• Inkubatsion davr:

• 1 kundan 7 kungacha;

• o’rta cha 2-3 kun

• Boshlanishi:

• o’tkir

Tipik grippoz intoksikatsiyasi simptomlari (xolsizlik, kaltirash, bosh og’rishi, mushak va suyaklarda og’riq, uyqu buzilishi);

• Tipik grippoz intoksikatsiyasi simptomlari (xolsizlik, kaltirash, bosh og’rishi, mushak va suyaklarda og’riq, uyqu buzilishi);

• Davomiy giperpiretermik istma;

• O’tkir respirator kasallik simptomlari (pastki nafas yo’llari shikastlanishi harakterli, pnevmoniya).

Virusga pantropizm xos:

• Virusga pantropizm xos:

• ko’zlar shikastlanishi (kon’yunktivit);

• yurak shikastlanishi (miokardit);

• Buyrak shikastlanishi (kreatininemiya, OPN – 30%);

• Jigar shikastlanishi (transaminazemiya, gepatit)

• Nerv sitemasi shikastlanishi (meningit, ensefalit, meningoensefalit).

Qondagi o’zgarishlar:

• Qondagi o’zgarishlar:

• leykopeniya (< 1,0 109/l);

• limfopeniya;

• trombotsitopeniya

1. Adamantandan tarkib topgan:

• 1. Adamantandan tarkib topgan:

• Remantadin, algirem, amantadin

• 2. Neyraminidaza aktivligini ingibitorlari:

• Ozeltamivir – tamiflyu, zanamivir - relenza.

• 3. Interferon preparatlari (IFN) va ular induktorlari:

• Grippferon, viferon, reaferon, amiksin, arbidol, sikloferon, neovir, kagotsel, larifan, ridostin

«Parranda gripp»ini davolash va profilaktikasi uchun:

• «Parranda gripp»ini davolash va profilaktikasi uchun:

• neyroaminidaza ingibitorlari:

• «Tamiflyu» (ozeltamivir)

• «Zanamivir» (relenza)