Aristotel g’oyalarining jahon sivilizatsiyasiga qo’shgan hissasi
Arastu yoki Aristotel (yun.: Ἀριστοτέλης; miloddan avvalgi 384/383, Stagira – miloddan avvalgi 322/321, Xalqida) qadimgi yunonfaylasufi, Aflotun shogirdi va Iskandar Zulqarnayn ustozi boʻlgan. U fizika, metafizika, nazm, teatr, mantiq, ritorika, siyosat, etika, biologiya hamda zoologiyaga oid ishlar yozib qoldirgan.
Arastu qomusiy bilimlar sohibi, peripatetika maktabi asoschisi, uning taʼlimoti ayrim, alohida fanlarni falsafiy nuqtai nazardan yoritib berdi
Arastu barcha bilimlarni alohida fanlar tizimiga ajratgan. Sharqda u “ustodi avval” nomi bilan shuhrat qozongan.
Geraklit Efeslik (mil. av. taxminan 544—483) — yunon faylasufi, Ioniya faylasuflaridan biri. Oliy aristokratlar oilasida tugʻilgan. Falsafa tarixida birinchi boʻlib obʼyektiv dialektika tamoyillarini koʻrsatib bergan. Uning dunyoqarashiga Sharq falsafasi, xususan zardushtiylik falsafasi jiddiy taʼsir koʻrsatgan
Geraklitning "Tabiat haqida" asaridan bizgacha 130 parcha (fragment) yetib kelgan. U bu kitobni juda murakkab tilda, ilmning magʻzini chaqa oladigan, farosatli va dono kitobxonlarga moʻljallab yozganligini aytadi.
Geraklit olamni toʻxtovsiz alangalanib va soʻnib turuvchi olovdan iborat deb bildi. Uning fikricha, hamma narsalar olovdan paydo boʻlgan va hamma narsa olovga aylanadi. Geraklit olovni olamning asosida yotuvchi birlamchi element, jonli va aqlli kuch deb hisoblaydi, boshqa narsalar esa olovning turli shakllariga aylangan koʻrinishlaridir. Barcha narsalar olovning quyuqlashuvi va siyraklashuvi oqibatida vujudga keladi. Geraklit dunyodagi hamma narsa abadiy harakat jarayonida, hamma narsa tabiat qonuniyati — "logos"ga boʻysunib, oqib, oʻzgarib turadi, deydi .
