Guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Maxsus tugmalar 
Esс
– buyruqni bеkor qilish buyruqi;
Print Scrn
–ekrandagi ma'lumotlarni bosmaga chiqarish uchun xizmat 
qiladi;
Scroll Lock
–ba'zi dasturlarda kursorni bir joyda qotirish va butun xujjatni 
varaqlashda ishlatiladi;
Pause (Break)
–dasturni vaqtincha to‘xtatish tugmasi.
Tugmachalarning maxsus majmualari 
(Ctrl)+(Break)
Ishlayotgan dastur yoki komanda tugatilishini ta’minlaydi.
(Ctrl)+(Alt)+(Del)
MS DOS tizimini qayta yuklanishini ta’minlaydi. Operatsion 
tizimni xotiraga qayta yuklaydi.
(Shift)+(Prtscr
) ekrandagi axborot nusxasini printerga chiqarish rejimini ulash 
va o‘chirishni ta’minlaydi.
(Ctrl)+(Numlock)
- Dastur ishini to‘xtatib turadi. Davom etish uchun ixtiyoriy 
tugmacha bosiladi.
MS DOS tizimi bilan muloqot uchun foydalanuvchi quyidagicha maxsus 
tugmachalar majmuidan foydalanish mumkin.

---

 
164 
(Ctrl)+(C)
komanda yoki dastur ishini tugatadi.
(Ctrl)+(P)
Ekrandagi ma’lumot nusxasini printerga ko‘chirishni tashkil etadi.
(Ctrl)+(S)
Dastur bajarilishini to‘xtatib turadi.
(F6)
- Fayl oxiri belgisini kiritadi. Bu simvol 
(Ctrl)+(Z)
bilan belgilanadi.
Shaxsiy kompyuterning qo‘shimcha va yordamchi qurilmalar
Kompyuter imkoniyatlarini oshirish maqsadida unga turli qo‘shimcha qurilmalar 
ulanishi mumkin. Bu – printer, “sichqoncha”, modem, skaner va xokazolardir.
Har bir qurilma protsessorda joylashgan mos ulagichga ulanadi yoki 
o‘rnatiladi. Qo‘shimcha qurilmani ulashdan avval kompyuterni o‘chirish zarur, 
aks holda kompyuter ishdan chiqishi mumkin. Quyida ular to‘grisida batafsil 
ma’lumot beriladi.
Printer 
- ma’lumotlarni qog‘ozga chiqaruvchi qurilma. Barcha printerlar 
matnli ma’lumotlarni ko‘pchiligi esa rasm va grafiklarni ham qog‘ozga 
chiqaradi. Rangli tasvirlarni chiqaruvchi maxsus printerlar ham bor. Printerlar 
quyidagi turlari mavjud; ignali, siyohli va lazerli.
«Sichqoncha»
- 
kompyuter 
bilan 
foydalanuvchi 
muloqotini 
yengillashtiruvchi manipulyator. “Sichqoncha“ stol yoki maxsus yuzada harakati 
natijasida ekrandagi kursorni mos ravishda harakatlantiradi. menyuning 
birortasini bajarish uchun “Sichqoncha” mos tugmachasi bosiladi. Ba’zi bir 
amaliy dasturlar faqatgina “Sichqoncha“ bilan ishlashga moslashgan.