Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Kassaga naqd pul qabul qilish. Yuqoridagi barcha talablarga rioya qilgan va hujjatlarning to’g’ri rasmiylashtirgan holda, kassir naqd pul qabul qiladi. Naqd pul qabul qilish vaqtida kassir O’zR Markaziy banki tomonidan tasdiqlangan “Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish Qoidalari”ga muvofiq, ularning to’lov qobiliyatini tekshiradi.
Tashkilotlar tomonidan haqiqiyligi shubhalantirmaydigan va ular qiymatini belgilaydigan so’zlari, O’zК Davlat gerbining tasviri, seriyasi va raqamlari to’liq saqlangan banknotlar, ular umumiy o’lchamining 55 foizi mavjud bo’lsa hamda shikastlanish darajasidan qat’i nazar, to’liq hajmini va yuz tomonida qiymat tasvirini saqlagan metall tangalar to’lovga qabul qilinadi.
Tashkilotlar:
- istalgan qismi, jumladan to’lovlilik alomatlari belgilanishiga ta’sir etadigan darajada teshilgan, yirtilgan, siyqalangan joylari, dog’lari bo’lgan, siyohda yozilgan;
- ayrim qismlari shak-shubhasiz bitta biletga tegishli bo’lgan yirtilgan va elimlangan;
- qiymatini ko’rsatadigan raqamlar, yozuvlar bo’lgan qismlardan tashqari, o’z rangini o’zgartirgan, kuygan (ko’proq kuygan);
- to’liq hajmini saqlamagan banknotlarni to’lovga qabul qilishi va pul tushumi tarkibida banklarga topshirishi lozim.
Ushbu talablarga muvofiq kelmaydigan banknotlar va tangalar to’lovga yaroqsiz hisoblanadi va banklar tomonidan ekspertizaga qabul qilinadi.
Tashkilotlar kassasiga naqd pullar buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzosi qo’yilgan kassa kirim orderi bo’yicha qabul qilinadi.
Naqd pul qabul qilinganda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs hamda kassir tomonidan imzolangan, kassir muhri (shtampi) bilan tasdiqlangan kassa kirim orderi yoki kassa apparatining izi tushirilgan chipta (slip) pul topshirgan shaxsga beriladi.
Kassir tomonidan qabul qilingan naqd pul summasi kirim kassa orderida ko’rsatilgan summaga mos kelishi kerak.
Pulni olgandan so’ng kassir kvitantsiyani imzolaydi va o’z familiyasi, ismi va otasining ismini yozadi, kassirning muhri (shtampi) bilan tasdiqlaydi. Bosh hisobchi va vakolatli shaxs va kassir tomonidan imzolangan va kassirning muhri (shtamp) yoki kassa apparati izi bilan tasdiqlangan kirim kassa orderi kvitantsiyasi pul o’tkazgan shaxs qo’liga topshiriladi.
Kirim yoki chiqim kassa orderlari yoki ularni o’rnini bosuvchi hujjatlar bo’yicha pul olingandan yoki chiqarilgandan keyin darhol kassir tomonidan imzolanadi va ularga ilova qilingan hujjatlarga sana (kun, oy, yil) ko’rsatilgan holda "To’langan" deb shtamp bosiladi yoki qo’l yozuvi bilan ko’rsatadi.
Kassa kirim orderlari bilan tasdiqlanmagan naqd pullar kassadagi ortiqcha pul hisoblanib, korxona daromadiga kirim qilinadi.
Kassadan naqd pul chiqimi. Tashkilot kassasidan naqd pullarni chiqim qilish tashkilot rekvizitlari tushirilgan to’rtburchak shtamp bosilgan va belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan kassa chiqim orderi yoki to’lov qaydnomasi asosida amalga oshiriladi. Kassadan naqd pul berish uchun rasmiylashtiriladigan hujjatlarga tashkilot rahbari va buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs imzo qo’yishi shart.
Kassa chiqim orderiga ilova qilinadigan hujjatlarga (arizalar, to’lov qaydnomalari va boshqa to’lov hujjatlariga) tashkilot rahbari tomonidan rozilik imzosi qo’yilganda, kassa chiqim orderiga tashkilot rahbarining imzosi qo’yilishi talab etilmaydi.
Byudjet tashkilotlari buxgalteriyasida beriladigan ish haqining umumiy summasiga bir nusxada kassa chiqim orderi tuzilib, uning sanasi va tartib raqami har bir to’lov qaydnomasiga yozib qo’yilishi shart.
Alohida shaxsga kassa chiqim orderi bilan pul berilganda, kassir pul oluvchining shaxsini tasdiqlovchi hujjatini (pasport, yashash guvohnomasi, harbiy xizmatchilar uchun harbiy bilet) talab qilib, hujjatning turi, seriyasi va tartib raqami, uning qaysi tashkilot tomonidan va qachon berilganligini kassa chiqim orderiga qayd etib qo’yishi lozim.
To’lov qaydnomasi tuzilgan hollarda pul oluvchilar o’z shaxsini tasdiqlovchi hujjatini taqdim etadi va uning tegishli joyiga imzo qo’yadi.
Tashkilot kassasidan naqd pulni chiqim qilish mazkur tashkilot tomonidan xodimga berilgan hujjatga (guvohnomaga) asosan amalga oshiriladi.
Tashkilotga fuqarolik-huquqiy shartnoma asosida ishga jalb qilingan shaxslarga naqd pullar alohida to’lov qaydnomasi yoki har bir shaxsga alohida kassa chiqim orderi orqali beriladi.
Naqd pullar kassa chiqim orderida yoki ishonchnomada ko’rsatilgan shaxsga beriladi. Naqd pullar kassa chiqim orderi bo’yicha ishonchnoma asosida berilayotgan bo’lsa, kassa chiqim orderiga ishonchnomada ko’rsatilgan shaxsning familiyasi, ismi va otasining ismi yoziladi. Naqd pullar to’lov qaydnomasi bo’yicha ishonchnoma asosida berilayotgan bo’lsa, to’lov qaydnomasiga «Ishonchnoma asosida» deb yozib qo’yiladi. Ishonchnoma kassirda qoladi va kassa chiqim orderi yoki to’lov qaydnomasiga ilova qilinadi.
Ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari, stipendiyalar, pensiya va mukofotlar to’lov qaydnomasi bo’yicha to’langanda, har bir shaxsga alohida kassa chiqim orderi to’ldirilmaydi. Bunda to’lov qaydnomasining titul varag’iga tashkilot rahbari hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzosi qo’yiladi va pul berishga ruxsat etilganligi to’g’risidagi yozuv, pullarni tarqatish muddati hamda summasi ko’rsatiladi.
Xodim ta’tilga ketganda, vaqtincha mehnatga layoqatsiz bo’lganda va shu kabi boshqa hollarda mehnatga haq to’lash, shuningdek deponentga o’tkazilgan summalarni va xizmat safari xarajatlarini bir necha xodimga berish to’lov qaydnomasi bo’yicha amalga oshirilishi mumkin.
Muayyan shaxslar uchun bir marotaba beriladigan pullar chiqim kassa orderlari bo’yicha amalga oshiriladi.
Ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari, stipendiyalar, pensiya va mukofotlar uchun olingan naqd pullar tarqatilmay qolgan hollarda, kassir tomonidan naqd pullarni saqlashda quyidagilar amalga oshiriladi:
- har bir shaxsning familiyasi ro’parasiga «deponentga o’tkazilgan» deb yozib qo’yishi (shtamp bosishi);
- deponentga o’tkazilgan summalar bo’yicha reestr tuzishi;
- to’lov qaydnomasi oxirida amalda to’langan summa haqida va deponentga olingan summani yozib qo’yishi, ushbu summalarni to’lov qaydnomasi bo’yicha umumiy yakun bilan solishtirishi va o’z imzosi bilan tasdiqlashi;
- amalda to’langan summani mazkur “Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish Qoidalari”ning 1-ilovasiga muvofiq shakldagi kassa daftariga yozishi va to’lov qaydnomasiga kassa chiqim orderining raqami va to’rtburchak shtampini bosishi lozim.
Buxgalteriya xodimlari to’lov qaydnomalaridagi yozuvlarni tekshiradi hamda ular bo’yicha berilgan va deponentga o’tkazilgan summalarning to’g’ri aks ettirilganligini nazorat qiladi.
Deponentga o’tkazilgan summalar bankka qaytarib topshiriladi va ular bo’yicha bitta umumiy kassa chiqim orderi tuziladi.