Guruh: 210-21 Qabul qildi: Muminova Sunbula Toshkent 2022 Reja: Axborot xavfsizligida identifikatsiya va autenttifikatsiya

Foydalanuvchilarni biometrik autentifikatsiya turlari asosida haqiqiyliginitasdiqlash. Barmoqizlari yordamida biometrik autentifikatsiyalash.
Biometriktizimlarning aksariyati identifikatsiyalash parametrik sifatida barmoq izlaridan foydalanadi (autentifikatsiyaningdaktiloskopik tizimi). Bu tizimlar XX asrning 60- yillarida kirib kelgan bo’lib, jinoyat ishlari bilan shug’ullanuvchi organlar foydalangan.
Bunday tizimlar sodda va qulay, autentifikatsiyalashning yuqori ishonchliligiga ega. Bunday tizimlarning keng tarqalishiga asosiy sabab barmoq izlari bo’yicha katta ma’lumotlar ba’zasining mavjudligidir. Bunday tizimlardan dunyoda asosan politsiya, turli davlat va ba’zi bank tashkilotlari foydalanadi.
Autentifikatsiyaning daktiloskopik tizimi quyidagicha ishlaydi. Avval foydalanuvchi ro’yxatga olinadi. Odatda, skanerda barmoqning turli xolatlarida skanerlashning bir necha variant amalga oshiriladi. Tabiiyki, namunalar bir– biridan biroz farqlanadi va qandaydir umumlashtirilgan namuna, «pasport» shakllantirilishi talab etiladi. Natijalar autentifikatsiyaning ma’lumotlar bazasida xotirlanadi. Autentifikatsiyalashda skanerlangan barmoq izi ma’lumotlar bazasidagi «pasportlar» bilan taqqoslanadi.
Hozirgi kunda 3xil barmoq izlarini olish texnologiyasi mavjud:
 optik nurlar orqali barmoq izini olish(FTIR ya’ni optik qurilmalar);
 yarim o’tkazgichlar orqali(termoskanerlar);
 ultratovushlar.
Bularning barchasi bir xil prinsipda ishlaydi ya’ni bir xil matematik algoritmlar va olingan natijalarni bir biri bilan solishtirish. Barmoq izlarining skanerlari. Barmoq izlarini skanerlovchi an’anaviy qurilmalarda asosiy element sifatida barmoqning xarakterli rasmini yozuvchi kichkina optik kamera ishlatiladi(1.4-rasm). Ammo, daktiloskopik qurilmalarni ishlab chiqaruvchilarning ko’pchiligi integral sxema asosidagi sensorli qurilmalarga e’tibor bermoqdalar. Bunday tendentsiya barmoq izlariga asoslangan autentifikatsiyalashni qo’llashning yangi sohalarini ochadi.

4 – rasm. Barmoq izini tasvirlash
Bunday texnologiyalarni ishlab chiquvchi kompaniyalar barmoq izlarini olishda turli, xususan elektrik, elektromagnit va boshqa usullarni amalga oshiruvchi vositalardan foydalanadilar.
Skanerlardan biri barmoq izi tasvirini shakllantirish maqsadida teri qismlarining sig’im qarshiligini o’lchaydi. Masalan, Veridicom kompaniyasining daktiloskopik qurilmasi yarimo’tkazgichli datchik yordamida sig’im qarshiligini aniqlash orqali axborotni yig’adi. Sensor ishlashining prinsipi quyidagicha:
Ushbu asbobga qo’yilgan barmoq kondensator plastinalarining biri vazifasini o’taydi.Sensor sirtida joylashgan ikkinchi plastina kondensatorning 90000 sezgir plastinkali kremniy mikrosxemasidan iborat. Sezgir sig’im datchiklari barmoq sirti do’ngliklari va pastliklari orasidagi elektrik maydon kuchining o’zgarishini o’lchaydi. Natijada do’ngliklar va pastliklargacha bo’lgan masofa aniqlanib, barmoq izi tasviri olinadi. Integral sxema asosidagi sensorli tekshirishda AuthenTeckompaniyasida ishlatiluvchi usul aniqlikni yana ham oshirishga imkon beradi.
Bu usul bo’yicha asosiy skaner sifatida Identix kompaniyasining TouchSafe II skanerlarini keltirish mumkin. Bu skaner kontrolleri kompyuterga ISA shinasi orqali ulanadi.
Qator ishlab chiqaruvchilar biometrik tizimlarni smart-kartalar va karta– kalitlar bilan kombinatsiyalaydilar.
Integral sxemalar asosidagi barmoq izlari datchiklarining kichik o’lchamlari va yuqori bo’lmagan narxi ularni himoya tizimi uchun ideal interfeysga aylantiradi. Ularni kalitlar uchun breloklarga o’rnatish mumkin. Natijada foydalanuvchi kompyuterdan boshlab to kirish yo’li, avtomobillar va bankomatlar eshiklaridan himoyali foydalanishni ta’minlaydigan universal kalitga ega bo’ladi.