Guruh: bi2201U05 Bajardi: Ahmadaliyev Sherzodbek Tekshirdi

Nega banklar bunday yo‘l tutishadi?
Bu yerda boshqa prinsip — raqobat ishga tushadi. Agar moliya sohasida rivojlangan raqobat mavjud bo‘lsa, banklar o‘z mijozlari uchun kurashga kirishishadi va ularni jalb qiluvchi mahsulotlar va xizmatlar bilan ta'minlashga harakat qilishadi. Shu sababli ular iste'molchilar uchun o‘z plastik kartochkalari jozibador bo‘lishi uchun barcha ishni amalga oshirishadi.
O‘z-o‘zidan ko‘rinib turgani uchun ko‘pincha tilga olinmaydigan yangi bir prinsip — naqdsiz ko‘rinishgdagi pullarni naqd ko‘rinishiga erkin aylantira olish, ya'ni kerakli summani bankomat orqali yecha olishdir. Ha, bu xizmat uchun kichikroq foiz to‘lashga to‘g‘ri keladi, lekin siz istagan vaqtingiz undan foydalanishingiz mumkinligini bilib turasiz.
Nihoyat, plastik kartchokalardan foydalanish mexanizmlari juda oddiy va qulay. Karta hisobini joriy bank hisobidan osongina to‘ldirib olish, kartadan kartaga pul ko‘chirish, internet orqali narsa xarid qilish mumkin.
Unda nega bu prinsiplar bizda ishlamaydi?
1. Kartochkalar ixtiyoriy-majburiy asosda joriy etiladi va ularga oylik maosh va boshqa daromadlar ham xuddi shunday, majburiy tarzda o‘tkaziladi. 
2. Banklar biri-biri bilan mijozlar borasida aslo raqobat qilmaydi, shu sababli ularning mahsulotlarida kishilar e'tiborini jalb qilish darajasi o‘ta past, jumladan, plastik kartochkalarida ham;
3. Bankomatlar orqali naqd pul yechib olish hamon orzuligicha qolmoqda. Garchi hukumat bot-bot bilan bu sohada o‘nglanish sodir bo‘lishini va'da qilayotgan bo‘lsa-da, lekin...
Nega bunday bo‘ldi?
Hali infratuzilma (terminallar, bankomatlar) to‘liq tayyor bo‘lmasdan, hamma yoqqa plastik kartochkalarni joriy qilish nega zarur bo‘ldi? Nega kartadagi pulni naqdlashtirish huquqidan foydalanish mumkin emas?
Avval boshdan hukumat tomonidan plastik kartochkalarga hayot darajasini yengillashtirish dastgohi emas, avvalo, boshqa muammolarni hal qilish vositasi sifatida qaralgan.
Qanaqa muammolarni?
- Xufyona iqtisodiyot va soliqlarni to‘lamaslikka qarshi kurashish;
- Valyuta qora bozoriga qarshi, to‘g‘rirog‘i, ushbu bozorda ayirboshlash kursining haddan ziyod oshib ketmasligiga qarshi kurashish.
Mantiq esa quyidagicha edi. Xufyona iqtisodiyotda odamlar tushunarli sabablarga ko‘ra faqat naqd pullar bilan ishlashni afzal ko‘rishadi. O‘z-o‘zidan, naqd pul aylanmasini cheklab, hukumat xufyonachilarni moliyaviy resurslardan mahrum qilishadi. Bundan kishilar va umuman iqtisodiyot (pul muomalasi — bozor iqstisodiyotining «qon aylanish tizimi» hisoblanadi, unga bu tarzda ma'muriy aralashuvni qon tomirlarning berkilib qolganiga mengzash mumkin) katta zarar ko‘rayotgani negadir hech kimni tashvishlantirmagan. Asosiysi — qisqa muddatli natijaga erishish, keyin esa nima bo‘lishini Xudo biladi. 
Bu holatda xufyona iqtisodiyotning katta miqyosi va valyuta qora bozorining mavjudligi — samarasiz iqtisodiy siyosatning to‘g‘ridan-to‘g‘ri oqibatidir. Yuqori soliq yuklamasi, biznes yuritish uchun to‘siqlar, narx-navo, foiz stavkalari va ayirboshlash kursining ma'muriy tartibga solinishi — xufyona bozor va sxemalarning paydo bo‘lishi uchun asosiy sabablardir. Biroq bizda sabablarni yo‘q qilish uchun, oqibatlarga qarshi kurashishga kirishib ketishdi, boz ustiga, bizning hisobimizga.