Harbiy rahbar mahorati haqida fikrlar xilma xilligi reja I. Kirish II. Harbiy rahbar mahorati haqida fikrlar xilma xilligi

HARBIY RAHBAR MAHORATI HAQIDA FIKRLAR XILMA XILLIGI
Reja
I. Kirish
II. HARBIY RAHBAR MAHORATI HAQIDA FIKRLAR XILMA XILLIGI
1. Pedagogik madaniyat. Ofitserning pedagogik madaniyati
2. Zamonaviy sharoitda o'qituvchining axloqiy-psixologik qiyofasi. Ofitserning pedagogik madaniyatini shakllantirish yo'llari
III. Xulosa
IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
Kirish
Harbiy xizmatchilar pedagogik madaniyatning asosi ofitserning umumiy madaniyati ekanligiga haqli ravishda ishonishadi. Har doim shunday bo'lgan. Masalan, mashhur rus sarkardasi M.I. Kutuzov, yoshligida, askarlar bilan qanday gaplashishni va boshlig'i A.V.ni ishontirishni bilar edi. Suvorov. Kutuzov diplomat sifatida juda qiziqarli va iste'dodli suhbatdosh bo'lgan, o'zining notiqligi bilan Turkiyaning etakchi siyosiy arboblarini o'ziga jalb qilgan va turk tilini o'rgangan. Bundan xabar topgan ingliz parlamentariylaridan biri: “Kutuzov fransuzcha gapirib turklarni aldadi, turkcha gapirib, ularni qanday aldashini tasavvur qilish mumkin...” dedi. Ko'rib turganimizdek, eng dono rus qo'mondoni teng darajada muvaffaqiyatli harakat qilish va gapirishga qodir edi. Askarlar Kutuzovni nafaqat harbiy tajribasi va obro'-e'tibori, balki rivojlangan nutqi va umumiy madaniyati uchun ham yaxshi ko'rishardi.

1. Pedagogik madaniyat. Ofitserning pedagogik madaniyati
Eslatib o'tamiz, "madaniyat" so'zi lotin tilidan kelib chiqqan. Dastlab bu "ishontirish" (yer), shuningdek, "yaxshilash" va "hurmat qilish" degan ma'noni anglatadi. Keyinchalik foydalanishda bu soyalar saqlanib qoldi va parallel ravishda Tsitseron tomonidan qo'llanilgan "ruh madaniyati (takomillashuvi)", "ma'naviy madaniyat" metaforasi paydo bo'ldi.
Hozirgi vaqtda jamiyat madaniyati va shaxs madaniyati o'rtasida farq mavjud bo'lib, ular o'rtasida dialektik aloqa mavjud. Bular birgalikda rivojlanadigan, yaratadigan va bir-birini boyitgan ob'ektlardir. Jamiyat madaniyati xalq mehnati bilan yaratiladi va ayni paytda uning mavjudligi uchun zaruriy shartni ifodalaydi. Shaxs ham iste'molchi, ham moddiy va ma'naviy qadriyatlarni yaratuvchisi sifatida qaraladi. U mavjudlarini o'zlashtiradi va yangilarini yaratadi, shu bilan birga o'zini takomillashtirish.
O'z navbatida, shaxsiy madaniyat insonning kasbiy va ijtimoiy etukligini, ongi va faolligini, hamkasblari bilan munosabatlarni o'rnatish, jamoada ishbilarmonlik va do'stona muhitni saqlash, yaxshi oila boshlig'i bo'lish qobiliyatini va boshqalarni o'z ichiga oladi.
Harbiy kadrlarni tayyorlash, tarbiyalash va Vatan himoyasiga tayyorlashdagi muvaffaqiyat ko‘plab omillarga, jumladan, ofitserning pedagogik madaniyatiga bog‘liq.
Ofitser shaxsi madaniyatining shakllaridan biri - umumiy madaniyatga asoslangan pedagogik madaniyat, shaxsning poydevori. Buning sharofati bilan inson dunyoda ma'lum bir yo'nalishga ega bo'lib, o'z davrining talablariga javob beradigan ko'rinadi; insonda fikrlash chuqurligi, analitik qobiliyat va kontseptual fikrlash qobiliyati rivojlana oladi. Shaxs uchun, shu jumladan uning kasbiy faoliyati uchun umumiy madaniyatning ahamiyati nihoyatda katta.
Keyinchalik Frantsiya prezidenti bo'lgan general Sharl de Goll o'zining "Professional armiya uchun" kitobida ta'kidlagan edi: Aqlning mustahkamligi xilma-xillikni talab qiladi, uni ma'lum bir kasbning ajoyib mahoratida topib bo'lmaydi. Haqiqiy qo‘mondonlik maktabi umumiy madaniyatdir... Inson aqli xazinasidan o‘z san’atini tortib olmagan mashhur sarkarda ham bo‘lmagan. Oxir-oqibat, biz Aleksandr Makedonskiy g'alabalarining markazida doimo Aristotelni topamiz.
Qadim zamonlardan beri rus armiyasining an'anasi nafaqat Vatanga va harbiy burchga cheksiz sadoqatli, balki bilimli, tafakkurli, ijodiy va yuksak madaniyatli odamlarni tarbiyalashdan iborat.
Umuminsoniy qadriyatlarning bilim va tushunchasi bilan boyitilgan, maishiy madaniy an’analarni chuqur o‘zlashtirgan ofitsergina o‘z qo‘l ostidagilarning chinakam tarbiyachisi, obro‘li, g‘amxo‘r murabbiyiga aylanib, kasbiy faoliyatida eng yuqori natijalarga erisha oladi. O‘z navbatida, kelajak, chinakam yuksak professional ofitserni madaniyatli shaxs qilib tarbiyalab, tarbiyalab bo‘lmaydi.
Ofitserning pedagogik madaniyati harbiy pedagogik jarayon sharoitida umumiy madaniyatning o'ziga xos ko'rinishidir. Ammo umumiy madaniyati yuqori bo‘lgan ofitserda pedagogik madaniyat ham bo‘lishi shart, deb o‘ylash mumkin emas. U pedagogik faoliyat ta'sirida yuzaga keladi, uni amalga oshirishning zaruriy sharti hisoblanadi. Bu ofitser erishgan harbiy-pedagogik tajribani o'zlashtirish darajasi, uning faoliyatini takomillashtirish darajasi, shaxsiy rivojlanish o'lchovidir va har bir harbiy xizmatchi uchun bu daraja, daraja va o'lchov boshqacha. Binobarin, ma'lum bir ofitserning pedagogik madaniyatini rivojlantirishning yuqori, o'rta yoki past darajalari haqida gapirish mumkin.
Pedagogik madaniyatning individual tarkibiy qismlari shaxsning psixologik xususiyatlariga (yo'nalishi, temperamenti, xarakteri, qobiliyatlari) qarab, harbiy o'qituvchining individual qiyofasini ko'rsatadigan maxsus rang, eng aniq namoyon bo'lishi mumkin. Demak, har bir ofitserning pedagogik madaniyati umumiy xususiyatlar bilan bir qatorda o‘ziga xos, individual o‘ziga xos xususiyatlarga ega.
Ofitserning pedagogik madaniyati murakkab tuzilishga ega. U umumiy va kasbiy bilimlarni o'z ichiga oladi; yuqori darajadagi psixologik-pedagogik bilim; pedagogik yo'nalish; kognitiv faoliyat madaniyati; pedagogik tafakkur madaniyati; nutq madaniyati; pedagogik tuyg'ular madaniyati, pedagogik yo'naltirilgan muloqot va xulq-atvor madaniyati; kasbiy va axloqiy madaniyat; tashqi ko'rinish madaniyati; ish joyi madaniyati; pedagogik mahorat.
Ushbu komponentlarning barchasi bir-biri bilan chambarchas bog'langan, doimiy o'zaro ta'sirda va ayni paytda nisbiy mustaqillikka ega. Ushbu komponentlarning har birining mazmuni ko'p qirrali.
Ofitserning kasbiy bilimi harbiy ishlarni chuqur bilishga asoslanadi. Zamonaviy davrda harbiy xizmatchilar faoliyatida harbiy bilimlarning roli sezilarli darajada oshdi. Bu, birinchi navbatda, yangi turdagi qurol-yarog‘ va harbiy texnikaning paydo bo‘lishi, jangovar harakatlarni amalga oshirishning yangi shakllari va usullari, shuningdek, zamonaviy qurol-yarog‘ va texnikani rivojlantirish va yangilashning yuqori intensivligi bilan bog‘liq.
Harbiy ishlarning umumiy asoslarini, o'z Qurolli Kuchlari va qo'shinlari bo'linmalarining jangovar harakatlarining o'ziga xos xususiyatlarini, shuningdek, bo'linmada mavjud bo'lgan qurol-yarog' va harbiy texnikaning xususiyatlari va imkoniyatlarini chuqur bilishi tufayli va ulardan samarali foydalanish usullari, ofitser mashg'ulotlar va mashg'ulotlarda zamonaviy jangovarlikning haqiqiy tasvirini yaratishga qodir. Biroq, qo'l ostidagilarni tayyorlash va tarbiyalash muammolarini pedagogik jihatdan malakali hal qilish uchun u nafaqat tegishli ilmiy qoidalar, qonunlar, tushunchalar va ta'riflarni bilishi, balki ularni harbiy pedagogik jarayon manfaatlaridan kelib chiqib, o'z ongida qayta ishlashi kerak. U ba'zi qoidalar harbiy xizmatchilar tomonidan qanday qabul qilinishi, tushunilishi va tushunilishini yaxshi bilishi kerak.
Harbiy xizmat - ma'naviy va jismoniy kuchning doimiy kuchlanishi, ekstremal vaziyatlar, qiyinchiliklar, mashaqqatlar, xavf-xatarlar bilan, jangovar vaziyatda topshiriqlarni bajarishda esa - harbiy xizmatchilarning hayotiga tahdid bilan bog'liq bo'lgan inson faoliyatining alohida turi. Binobarin, askarlarni samarali va sifatli tayyorlash va tarbiyalash uchun ofitser psixologik-pedagogik bilimlarni yaxshi egallashi kerak. Aynan ular pedagogik mahorat va qobiliyatlar bilan birgalikda harbiy o'qituvchining kasbiy qiyofasini belgilaydi va tarbiyaviy ta'sirning eng muhim vositasi sifatida ishlaydi.
Men bu haqda 20-asrning boshlarida yozganman. P. I. Izmestiev, Bosh shtab polkovnigi, rus-yapon urushi qatnashchisi:
Ommaning ham, shaxsning ham haddan tashqari asabiylashgan asrida biz har qachongidan ham inson tabiatining zaif tomonlarini hisobga olishimiz kerak. Zamonaviy taktika nafaqat boshliqdan, balki oddiy askardan ham bilim, tashabbus va boshqalarga ta'sir o'tkazish qobiliyatini talab qiladi - bir so'z bilan aytganda, taktika ham psixologik tus oldi. Shu nuqtai nazardan, biz askarni tarbiyalashimiz kerak.
Pedagogik madaniyatda harbiy pedagogik yo'nalish alohida o'rin tutadi. Bu ofitser-o'qituvchining asosiy kasbiy ahamiyatli xususiyatlari bog'langan asosdir. Harbiy pedagogik yo'nalish harbiy kasbga bo'lgan qiziqishni, doimiy hayotiy ehtiyojga, hayot tarziga aylanadigan tanlangan sohada ishlashga intilish va chaqirishni o'z ichiga oladi.
Harbiy faoliyatdagi pedagogik yo'nalishning aniq ifodasi - ofitserning amaliy ishlari, uning o'ziga ishonib topshirilgan odamlarga bo'lgan munosabati va ularga nisbatan mas'uliyat hissi. Bu erda asosiy narsa ofitserning pedagogik e'tiqodidir. Ular sizni biznesda va bo'ysunuvchilar bilan muloqotda izchil, mantiqiy va maqsadli bo'lishga undaydi. Hayot ko‘rsatganidek, pedagogik yo‘nalishga ega ofitserlar harbiy xizmatni o‘tashda yuksak natijalarga erishmoqda.
Pedagogik madaniyat tarkibida kognitiv faoliyat madaniyati ajralib turadi, bu shaxsning kognitiv jarayonlarining yuqori rivojlanishi, o'z-o'zini tarbiyalash va o'z-o'zini takomillashtirishga doimiy, tizimli, maqsadli intilish bilan tavsiflanadi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, eng obro'li ofitserlar odatda doimiy ijodiy izlanish va ularning umumiy madaniy va kasbiy rivojlanishidan noroziligi bilan ajralib turadi. Ofitserning bilish faoliyati madaniyati pedagogik tafakkur madaniyati bilan chambarchas bog'liqdir.
Pedagogik tafakkur madaniyati quyidagilarning rivojlanishi hisoblanadi:
♦ pedagogik tahlil va sintez qilish qobiliyati;
♦ tafakkurning tanqidiylik, mustaqillik, kenglik, moslashuvchanlik, faollik, tezkorlik kabi sifatlari;
♦ kuzatish, pedagogik xotira, ijodiy tasavvur.
Fikrlash madaniyati ofitserning dunyoqarashi bilan uzviy bog'liqdir. Aynan shu narsa fikr va his-tuyg'ularni, axloqiy fazilatlarni va o'z ishining natijalari uchun fuqarolik mas'uliyatini belgilaydi. Dunyoqarash madaniyatida pedagogik e'tiqodlarning shakllanishi jarayoni va natijasi, xodimning kasbiy faoliyatdagi qiziqishlari, afzalliklari va qadriyat yo'nalishlarini belgilash jarayoni yaqqol namoyon bo'ladi. Ofitser armiya va flotda davlat siyosatining dirijyori vazifasini bajaradi va uni amalga oshirishning muvaffaqiyati ko'p jihatdan uning pedagogik fikrlash madaniyati darajasiga bog'liq. U shaxsiy namunasi, qarashlari va e’tiqodi bilan o‘z qo‘l ostidagilarning dunyoqarashini shakllantirishga hissa qo‘shadi, ularda vatanparvarlik, fuqarolik, davlatchilik tuyg‘ularini singdiradi.
Fikrlash madaniyati ham nutq madaniyati bilan bog‘liq. Agar ofitserning og'zaki buyrug'i zaif bo'lsa, u o'z fikrini to'g'ri, aniq va aniq ifoda eta olmaydi. Bundan tashqari, ofitserning nutqi ko'p jihatdan bo'ysunuvchilar uchun namuna bo'lib chiqadi va ularning nutq madaniyatini shakllantiradi.
Armiya va flotda adabiy til norma sifatida qabul qilinadi. Bu hozir amalda bo'lgan so'zlarni, grammatik shakllarni, talaffuzni va urg'uni ishlatish qoidalariga majburiy rioya qilishni talab qiladi. Grammatik jihatdan to'g'ri nutq, uning leksik boyligi, ifodaliligi, tasviriyligi va nutq texnikasini egallashi komandirning turli kasbiy va pedagogik vazifalarini sifatli hal qilish imkonini beradi. Mashhur o'qituvchi V. A. Suxomlinskiy inson nutq madaniyatini uning ma'naviy madaniyatining ko'zgusi deb atagan.
Pedagogik tuyg'ular va pedagogik muloqot madaniyati nutq madaniyati bilan chambarchas bog'liqdir. Ofitserning pedagogik tuyg'ulari madaniyati qo'l ostidagilarga do'stona munosabatda, kayfiyatni his qilish qobiliyatida, harbiy xizmatchilarning psixologiyasini tushunishda namoyon bo'ladi. U o'qituvchining pedagogik takt, pedagogik kuzatuvchanlik va boshqalar kabi yaxlit fazilatlarida yaqqol namoyon bo'ladi.