Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

NOTA BENE ! 
Jinoyat tarkibi
deganda, aniq ijtimoiy xavfli qilmishni jinoyat deb 
baholash uchun zarur bo‘lgan obyektiv va subyekt elementlar yig‘indisi 
tushuniladi. Bu elementlar jinoyat qonunida mustahkamlanganligi bois, u 
yoki bu ijtimoiy xavfli qilmishning jinoyat deb baholanmog‘i uchun zarur 
hisoblanadi. 
Albatta, qonun chiqaruvchi jinoyat tarkibini shakllantirishda 
jinoyatning mazmuni va mohiyatidan kelib chiqadi. 
Jinoyat tarkibi – jinoiy javobgarlikning asosi bo‘laturib, istalgan 
jinoyatni kvalifikatsiya qilishning muhim sharti – yuridik asosi bo‘lib 
xizmat qiladi. Jinoyat tarkibining tarkib deb nomlanishining asosiy sababi 
shundaki, unda jinoyatning 
obyekti, obyektiv tomoni, subyekti va 
subyekt tomoni
degan tushunchalar (elementlar) bir butun holda 
mujassamlashgan. Bularning barchasi ijtimoiy hayotning ayrim (ijtimoiy 
xavfli) holati bo‘lgan jinoyatni tashkil qiladi. 
Jinoyatning aniq tarkibida shu jinoyatning o‘zigagina xos bo‘lgan 
umumiy belgilar mavjud bo‘lib, bu belgilar haqiqatda sodir etilayotgan har 
bir qilmishda o‘z aksini topadi. Jinoyat qonunida jinoyat tarkibini tashkil 
etadigan bu belgilar, birinchidan, ushbu turdagi har bir ijtimoiy xavfli 
qilmishda takrorlanadi, ikkinchidan, ahamiyatli hisoblanadi, uchinchidan, 
ijtimoiy xavflilikni ifodalaydi. 
Har bir aniq jinoyatning tarkibi va belgilari jinoyat qonuni – JK 
Umumiy va Maxsus qismi moddalarida nazarda tutilgan. Maxsus qism 
137 

---

moddalarida har bir jinoyatning tarkibi individual ravishda ifodalanib, bu 
tarkibning boshqa jinoyat tarkiblaridan farqini namoyon qilsa, Umumiy 
qism moddalari barcha yoki bir guruh jinoyat tarkiblarining belgisini 
ifodalaydi. 
Jinoyat tarkibi umumijtimoiy va jinoyat-huquqiy ahamiyatga ega. 
Jinoyat tarkibining