Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Ishtirokchilikda qasdning irodaviy holati, mazmuni 
yagona jinoiy 
natija yuzaga kelishini istash yoki shunga ongli ravishda yo‘l qo‘yish bilan 
tavsiflanadi.
Ishtirokchilarning motivlari va maqsadlari o‘zaro to‘g‘ri kelishi 
mumkin, biroq ular ,odatda, jinoyat kvalifikatsiyasiga ta’sir ko‘rsatmaydi. 
Sud-tergov amaliyoti bunda faqat mukofot evaziga sodir etilgan g‘arazli 
qotillik ishtirokchilari uchun istisno qiladi. Qotillikning mukofot taklif 
etgan tashkilotchisi (dalolatchisi) harakatlari, u ish yuritgan motivlardan 
kelib chiqqan holda JK 28-moddasi va 97-moddasining tegishli qismi bilan 
kvalifikatsiyalanishi lozim. 
Jinoyat ishtirokchilari o‘rtasida g‘arazli maqsadlarda qasddan odam 
o‘ldirish haqida oldindan kelishuv mavjud bo‘lmagan taqdirda 
bajaruvchining harakatlari JK 97-moddasi 2-qismining «i» bandi bo‘yicha 
kvalifikatsiyalanadi, jinoyatning boshqa ishtirokchilari harakatlari esa JK 
97-moddasining tegishli qismi bo‘yicha, mazkur moddaning ikkinchi 
qismi «i» bandini istisno etgan holda kvalifikatsiya qilinadi
1
. 
2-§. Jinoyat ishtirokchilarining turlari 
JK 28-moddasi 1-qismiga
muvofiq, bajaruvchilar bilan bir qatorda 
tashkilotchilar, dalolatchilar va yordamchilar ham jinoyat ishtirokchilari 
deb tan olinadi. 
Jinoyat ishtirokchilarini alohida turlarga bo‘lish asosiga, ulardan har 
birining birgalikda amalga oshirilgan qilmishdagi funksional roli 
qo‘yilgan. 
JK 28-moddasi 
aytib o‘tilgan ishtirokchilar turlari o‘rtasidagi 
farqni har bir ishtirokchining jinoyat tarkibi obyektiv tomonini 
1
См.: Постановление Пленума Верховного суда Республики Узбекистан от 24 сентября 2004 г. № 13 «О 
судебной практике по делам об умышленном убийстве» // Сборник, Т. 2. – С. 464. 
295 

---

bajarishdagi harakatlarini tavsiflash bo‘yicha belgilaydi. Binobarin, 
ishtirokchilik turini belgilovchi asosiy mezonlardan biri, har bir 
ishtirokchining jinoyat sodir etishdagi ishtiroki xarakteri va darajasidir. 
Jinoyat sodir etishda shaxs