Hayot faoliyati xavfsizligi

HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI


Ma’lumki, atrof muhitni ifloslantiruvchi qator sanoat, qishloq xo‘j aligi va qurilishmateriallari ishlab chiqarish tarmoqlarida ishlatiladigan, olinadigan, tashiladigan, saqlanadigan zaharli va zararli moddalarning amosferaga, atrof muhitga chiqib ketishi, to ‘kilishi, tarqalishi yer, suv va havoning ifloslanishiga olib kelmoqda. Jumladan, issiqlik elektrstansiyalarida, metallurgiya sanoatida, avtomobilsozlikda yoqilgilam i yoqish natijasida hosil boiadigan zaharli gazlar atmosferani ifloslantirmoqda. Shulardan avtomobil transporti - 40% ni, energetika sanoati - 20% ni, sanoat ishlab chiqarish - 14% ni va maishiy-kommunal va qishloq xo‘jaligi - 26% ni tashkil qiladi. Birlashgan M illatlarTashkiloti m aium otlariga ko‘ra oxirgi 25 yil ichida 40-45 mlrd. tonna turli yoqilg‘ilar yoqilgan, ulaming yonishiga yiliga 10-15 mlrd. tonna kislorod sarflangan. Shuningdek, 260 mln. dan ortiq avtomobil yiliga 80 mln. kishi yutadigan kislorodni yoki 1000 km yurganyengil avtomobil bir kishining bir yillik yutadigan kislorod miqdorini sarflar ekan.
Shunga o‘xshash ayanchli holatlar kimyo, neftni qayta ishlash, rezina-texnika, sement ishlab chiqarish va boshqa sanoat korxonalaridan millionlab tonna zaharli gazlarni, sanoat changlarini atrof muhitgachiqarilib vuborilishi oqibatida ekologik xavfxatarlarni yuzaga keltirmoqda. Agrar sohada ham qishloq xo‘jaligi 4 mahsulotlarining samaradorligini oshirish maqsadida, me’yoridan ortiq miqdorda ishlatilayotgan ko‘plab zaharli kimyoviy vositalar nafaqat atrof muhitga xavf soladi, balki olingan mahsulotlar tarkibidagi ortiqcha nitrit birikmalari ham insonlar hayotiga xavf tug‘dirmoqda.
Bunday dolzarb muammolar xususida respublikamiz Prezidenti Islom Karimov tomonidan ta’kidlanganidek «Ekologik xavfsizlik muammosi allaqachonlar milliy va mintaqaviy doiradan chiqib, butun insoniyatning umumiy muammosiga aylangan»1. Yuqoridagi muammolar tufayli inson manfaatlari muhofazasi, ayniqsa, O'zbekistonda davlat siyosatining birinchi darajasiga ko‘tarildi. Shu munosabat bilan hozir 0 ‘zbekistonda ekologik harakatning tuzilishi bugungi davming dolzarb talabi hisoblanadi. Yuqorida qayd etilgan muammolarni hal qilishda 0 ‘zbekiston ekologik harakatitomonidan «Sog‘lom muhit - inson salomatligi» g ‘oyasining amaliy bajarilishini ta’miniash maqsadida siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy islohotlarni amalga oshirish jarayonida mavjud muammolarga yo‘naltirilgan yondashuv nafaqat 0 ‘zbekiston, balki mintaqaning barqaror rivojianishida eng muhim omil b o iib , atrof muhit xavfsizligi va inson salomatligi haqidagi g‘oyalami qo‘llab-quw atlash istagida b oigan mamlakatimizning yetuk, barkamol avlodlarini birlashtirishga yo‘naltirilgan global ahamiyatga ega harakat ekanligi e’tiborga molik. Inson hayot faoliyati xavfsizligiga katta xavf keltiradigan omillardan yana biri - bu tabiiy ofatlar, avariyalar va halokatlar hisoblanadi. Tabiiy ofatlaming turi xilma-xil boisa-da, ammo hududimizga xarakterli boigan: yer silkinishi. tuproq, qor ko‘chishlari, suv toshqini, selhodisasi, qurg‘oqchilik ofatiari nafaqat insonlaming hayotiy faoliyatiga, balki ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy sohalariga ham katta xavf soladi. Jumladan, bino, inshootlaming qulashiga, yashash, ishlash joylarining, ekinzorlarning suv ostida qolishiga, butun boshli qishloq, aholi yashashmaskanlarining tuproq ostida qolishiga, Orol dengizidan ko‘tari!ayotgan zaharli chang, tuzlar ekin maydonlarining choilanishiga, sho‘rlanishiga olib kelib, oqibatda insonlaming hayot faoliyati buzilishiga va o‘limiga sabab boim oqda.