Hayot va ijod yo‘li

OTELLO” FOJIASI TO‘G‘RISIDA
“Otello” fojiasida insoniyat paydo bo‘lgandan beri yonmra yon kelayotgan ezgulik va yovuzlik, xiyonat va sadoqat, jinoyiil va ishonch, olijanoblik va pastkashlik singari sifatlar o‘rtasida kurash tasvirlangan. 0‘sha davrning barcha gumanistlari singmi Shekspir ham insonni har jihatdan yetuk, kamchiliklardan xoli, odam degan mukarram nomga munosib ko‘rishni istaydi. Asarda ana shunga intilgan zotlar va o‘tkinchi manfaat, hokimiyatu erishish yo'lida qabihlik qilgan kimsalar taqdirining o‘zaro kesishgan nuqtalari tasvir etilgan.
Manfaatparastlik, hasadgo‘ylikshunday illatki, ungayo‘liqqan kimsa o‘ziga ham, o‘zgalarga ham zug‘um qilmasligi, zarar yetkazmasligi mumkin emas. General Otelloning mulozimi bo’lmish munofiq va hasadgo‘y Yago o‘rinbosarlikka uni emas, jasur Kassiom tanlagani uchun ham xo‘jayinidan, ham leytenantdan o‘ch olishgn tutinadi. Buning uchun eng tuban yo‘ldan borib, generalning begunoh xotinini buzuqlikda ayblaydi. 0‘zining arzimas manfaall uchun ulug‘ kishilarni ham, yuksak qadriyatlarni ham oyoqosti qilishga tayyor Yago Otelloning ishonuvchan va oqko‘ngilligidan ustalik bilan foydalanadi.
Bunda unga boy va yosh bo‘lishiga qaramay, Dezdemonaning muhabbatini qozonolmagan alamzada Rodrigo ham yordam beradi. Asarda to‘g‘ri odamlarning ishonuvchan, sodda bo‘lishi, o'zgalardan yomonlik, xiyonat kutmasligi Otello, Kassio, Dezdemona, Emiliya timsollari orqali ta’sirli ko‘rsatilgan. Otello — ishonuvchan, lekin laqma ham, ahmoq ham emas. U inson degan zot o‘z nomiga yarasha mard, to‘g‘riso‘z va ochiqko‘ngil bo‘ladi deb hisoblaydi. Chunki o‘zi bir umr shunday yashaydi. U xotinini birovdan rashk qilishni xayoliga ham keltirmaydi. Negaki unga o‘ziga ishonganday ishonadi. U hech kimdan, ayniqsa, suyumli yoridan xiyonat kutmaydi. Shuning uchun u xiyonatni kechirmaydi ham.
Asarda shuncha ezgu sifatli odamlarning o‘limi bir fojia bo‘lsa, ularning arzimas bir odamning mayda manfaatlari yo‘lida halok bolganligi fojianing darajasini yanada oshiradi.
Yovuzlik o‘rgimchakning to‘ri kabidir. 0‘rgimchakning to‘riga pashsha ham, pashshani quvlab kelgan ari ham ilinib qolavergani singari yovuzlik to‘ri unga tushgan mazlumni qanday mahv etsa, uni yoygan zolimni ham shunday komiga tortishi mumkin.
qnyd etilgan. “Hamlet”da Arvoh, “Sizga bu yoqadimi?” spektaklida Oilam rollarini ijro etgani ba’zi hujjatlar orqali yetib kelgan. Ben lonsonning “0‘ziga yetguncha”, “Seyan” pyesalarida Shekspirning so‘nggi rollarini o'ynagan. Ehtimol, aynan aktyorlik iiiiribasi buyuk adibga dramatik asarlarida sahna imkoniyatlarini lo'g‘ri hisobga olish, obrazlarning tabiatini yorqin namoyon cladigan jihatlarni bexato ko‘rish va tasvirlashda juda qo‘l kelgan bo‘lishi mumkin.
Ijodiy umri mobaynida V. Shekspir o‘ttiz olti dramatik asar, 154 sonet va bir necha doston yozgan. Lekin bulardan birortasi liarn muallif hayotlik chog‘ida ochiqchasiga, risoladagiday chop dilmagan.
“Qirol Lir”, “Romeo va Julyetta” (1594—1595), “Hamlet” (1601), “Otello” (1604), “Makbet” (1606) singari tragediyalar, "Yoz kechasidagi tush”, “Venetsiya savdogari”, “0‘n ikkinchi kecha” kabi komediyalar deyarli to‘rt yuz yildan buyon dunyodagi eng dovruqli teatrlar shuhratiga shuhrat qo‘shib kelmoqda. Jahon dramaturgiyasining bu yetuk namunalari badiiy mahorat cho‘qqilaridir. Shekspir asarlari inson tuyg‘ularining murakkab, chigal va qarama-qarshi qirralarini ta’sirchan aks ettirishi bilan ajralib turadi.
Inson aqli va hislarining eng nozik, chigal jihatlari yuksak san’atkorlik bilan tasvirlangan “Otello” (1604) fojiasi haqida alohida to‘xtalish joiz.

Karmana tumani 20-umumiy o’rta ta’lim maktabi 9-sinf o’quvchisi

Bahronqulov Sarvarning adabiyot fanidan Burhoniddin Rabg’uziy hayoti va ijodi mavzusida tayyorlagan

Adibning hayoti va ijodi haqida bizgacha yetib kelgan ma’lumot juda kam. XIII asrning oxiri XIV asrning boshlarida Xorazmning Roboti o‘g‘uz degan joyida yashab ijod etgan. Bizga uning “Qisasi Rabg‘uziy”dan boshqa asari ma’lum emas. Mazkur kitobda u o‘zi haqida musulmonlarga xos kamtarinlik bilan “...bu kitobni tuzgan, toat yo‘lida tizgan, ma’siyat yobonin kezgan, oz ozuqliq, ko‘p yozuq- liq Roboti o‘g‘uz qozisi Burhon o‘g‘li Nosiruddin...” deb yozadi. Ko‘rinadiki, allomaning oti Nosiruddin bo‘lib, otasi Burhoniddin Roboti o‘g‘uzning qozisi bo‘lgan. Rabg‘uziy taxallusi ham u yashagan joy nomi bilan bog‘liq. Yetuk ulamo va din arbobining oilasida tarbiyalangan Nosiruddinning o‘z zamonasida taniqli tarixchi, yetuk shoir va iste’dodli tarjimon sifatida tan olinganligidan dalolat beruvchi bir talay yordamchi manbalar mavjud.

Rabg‘uziyning qissalari ma’nosini anglatuvchi “Qisasi Rabg‘uziy” asari