Hicri-qəməri tarixi ilə 1319-cu ildə Misirdə «Əl-Kubraye-əmiriyyə» mətbəəsində ikinci dəfə nəşr olunan «Təfsiri-Kəşşaf»da

1 Şafeinin məqsədi, təşəhhüddəki salavatdır. Qəsdən bunu söyləməyənin namazı batil olmaz.

1 Vər᾽ə ‒ haram və şübhəli şeylərdən çəkinmək.

1

2

1

2 həsən-

3 zəif-

4 mərdud-

5 xəbəri vahid-

1 Hal-hazırda bu rəqəm üç yüz milyona yaxındır.

2

1

2 «Ə᾽nam» surəsi, ayə 103.

3 «Ə´raf» surəsi, ayə 143.

4 Əhli-sünnətin imam camaatı.

5

1

1

2

3

4

1 Şöhrət ‒ yə᾽ni etdiklərini başqalarına eşitdirmək və ya göstərməklə məhşur olmağa çalışmaq.

1

2 «Maidə» surəsi, ayə 99.

1 «Maidə» surəsi, ayə 35.

1 Rədd edilmiş, sözlərinə e᾽tibar edilməyən.

2 Nifrət edilmiş.

3 Yalançı.

1

2 cild 3, səh. 151.

3

1 Qarşılaşdığım bir hadisə tarixi vaqiələri mənə sübut etmişdir:

H. 1371-ci ildə cəmadüs-sani ayının 19-da, Beytül-müqəddəsdəki Məscidül-Əqsanı ziyarət etdikdən sonra Şama daxil olurdum. İlk gecə namaz qılmaq üçün Ordunun (İordan) şərqində yerləşən Ommanın böyük məscidinə (ki, çox gözəl bir məscid idi) getdim. Sünni olan bu müsəlmanların bə᾽ziləri axşam namazından qayıdır, bə᾽ziləri də sünnətlə məşğul idilər. Mən də, məscidin bir küncündə məğrib və işa namazını qılmağa başladım. Fərzləri və sünnətləri qıldıqdan sonra bə᾽zilərinin qəzəbli bir şəkildə mənə baxdıqlarını gördüm. Xüsusilə də, bir neçə nəfərlə Qur᾽an qiraəti ilə məşğul olan bir alim mənim vəziyyətimə baxırdı.

Təqibatı (zikr və dualar) da bitirdikdən sonra məsciddən çıxaraq, terminala gedib, avtobusun hərəkət etməsini gözlədim. Yemək yedikdən sonra məscidin müəzzini işa namazının azanını oxumağa başladı. Azan oxunanda öz-özümə dedim ki, avtobus yolda dayanmaya da bilər. Yaxşısı budur, fürsət varkən, gecə namazını da qılıb gedim. Bu niyyətlə dəstəmazımı təzələdikdən sonra yenidən məscidə getdim. Hər kəsin gəlib-getdiyi böyük qapı yerinə, kiçik qapıdan içəri daxil oldum. Ətrafı sakit olan böyük sütunların yanında nafilə namazlarımı qılmağa başladım. Hələ əvvəl mənə pis-pis baxan və qiraətlə məşğul olan o alim, işa namazında sonra xalqı ətrafına toplayıb, şirk və müşrik mövzusu üzərində söhbət etməyə başladı. Bir az söhbət etdikdən sonra qəzəbli bir şəkildə ətrafındakılara belə dedi: «Siz müsəlmanlar vəzifəlisiniz, qiyamətdə cavab vermək məcburiyyətindəsiniz. Çünki Allah-təala buyurur ki, müşriklər nəcisdirlər, onları məscidə buraxmayın. Bir az əvvəl bütpərəst, nəcis bir müşrik məscidə gəlib, hamınızın gözü qarşısında bütə səcdə etdi, onu qovmadınız. Mən qiraətlə məşğul idim, sizlər isə, ölmüşdünüz. Məsciddən şirk nəcasətini təmizləməyin, bütpərəst və müşrik rafizinin öldürülüb qətl edilməsinin zəruri olduğunu bilmirsinizmi?! Çünki müşrik müsəlmanların məscidində bütpərəstlik edərsə, qətli fərzdir».

Elə bir atəşli şəkildə avam xalqı təhrik edirdi ki, o anda yanlarında olsaydım, qətiyyətlə məni öldürəcəkdilər.

Söhbəti bitdikdən sonra camaatın yarısı mənim girdiyim qapıdan çıxdılar. Mən də vitr namazı ilə məşğul olduğum üçün kimsə məni görməsin deyə, oturdum. Amma birdən gözləri mənə sataşan kimi, üzərimə təpik-yumruqla elə hücum etdilər ki, görülməyən bir iş idi. Adıcıl olaraq, mənə «Qalx ey müşrik, bayıra çıx müşrik...» deyirdilər. Artıq həyatımdan ümidimi üzmüşdüm. Kəlmeyi-şəhadətimi dedim. (Əşhədu ən la ilahə illəllah, vəhdəhulla şərikə və əşhədu ənnə Muhəmmədən ədbuhu və rəsuluh). Şəhadət kəlməsini deyəndə onların arasında ixtilaf düşdü. Bir-birlərinə «Əgər bu müşrikdirsə, necə olur Allahın vəhdətinə və Xatəmül-ənbiyanın peyğəmbərliyinə şəhadət gətirir?» dedilər. Bir qismi də, «Biz nə bilək, kadı onun rafizi və müşrik olduğunu söylədi» deyirdilər.

Onlar aralarında mübahisə edərkən, mən də namazın salamını verib, özümü müdafiəyə hazırladım. Ərəbcə uzun bir söhbət etdim, onları gözəl bir şəkildə özümə cəzb edib, özümü onlara sevdirdim. Qazını da Allahdan qorxmayan qərəzli biri kimi tanıdaraq, dedim: «O, müsəlmanların arasına təfriqə salaraq, əcnəbilərin müsəlmanlara hakim olmasını istəyir...». Sözün qısası, məndən üzr diləyib, evlərinə də᾽vət belə etdilər. Amma yolçu olduğum üçün də᾽vətlərini qəbul edə bilmədim.

Bax bu, əhli-sünnət alimlərinin hərəkətlərindən sadəcə bir nümunədir. Onlar avam xalqı aldadaraq, məzlum müsəlmanların qətl və təhqir edilməsinə səbəb olmuşlar.

1 Amma təəssüflər olsun ki, sonda əcnəbilərin təhrikləri tə᾽sirli oldu; daxili çaxnaşmalar salaraq, müsəlmanların birliyini tə᾽min etmək istəyən bu insanı səltənətdən uzaqlaşdırdılar.

1

2

1 Yaqut Himvi «Mucəmul-Buldan»da belə deyir: «Ciyrun, sütunları üzərinə yazılmış geniş tavandır. Bura Şamın giriş qapısına yaxındır. Onun ətrafında bir şəhər vardır ki, qədimdə dövlətlilərdən biri orada bir qala, sonralar isə, «Sabiin» orada imarət tikdirdilər. Onun içində müştəri çəkmək üçün bir məbəd də var idi. Ora xalqın əyləncə yeri idi.

2 Qarğa səsi ərəblərdə pisə yozulur.

3 Həndəf, Yezidin atalarından biridir.

1

1

1 «Bəqərə» surəsi, ayə 285.

2 «Bəqərə» surəsi, ayə 253.

3

1

2

1

2 Təthir ayəsinin məali: «Ey Əhli-beyt! Həqiqətən Allah, ancaq sizdən ricsi (günah və çirkinliyi) aradan aparmaq və sizi pak etmək istər» («Əhzab» surəsi, ayə33).

1 «Maidə» surəsi, ayə 55.

1

1

2 «Məryəm» surəsi, ayə 96.

1 Kitabın 9-cu gecəsində, Ğazalinin bu cümləsini Qədiri-Xum hadisiylə bərabər nəql etdik.

1 3 kq tutumu olan ölçü kabı.

1

2 Muzəyrə ‒ Süddən duzəldilmiş bir cür yeməyin adıdır. Bu yemək Müaviyəyə məxsusdur.

1 Bir neçə il əvvəl bir qrup şiə Kazimeyndən Samirrəyə səfərə gedirdik. Bizim olduğumuz vaqonda bir neçə nəfər Mosuldan olan şəxslərdə var idi. Onlardan ikisi əhli sünnətin qazı və alimiydilər. Yol boyu bizi lağa qoyur və iftira atırdılar. Mənim ərəb dilini bildiyimdən xəbərləri yox idi. İş bir yerə yetişdi ki, qazı belə danışmağa başladı: «Bu rafizilərin bir çox fasid əxlaq və adətləri vardır. Tamamən bid´ətçi və müşrikdirlər. Onların bid´ətlərindən biri budur ki, namazın salamını verdikdən sonra əllərini üç dəfə havaya qaldırıb «Xan əl- Əmin» (Cəbrail xəyanət etdi) deyirlər». Yanındakılar soruşdular: «Əmin kimdir? Və necə xəyanət etmişdir?». Şeyx (alim) belə cavab verdi: «Şiələr deyirlər ki, Peyğəmbər (s), Əli və Cəfər Hirada yatırdılar. Allah, nübüvvət vəhyini Əliyə aparılması üçün Cəbraili mə´mur etdi. Amma Cəbrail xəyanət edib vəhyi Xatəmül-ənbiyaya verdi. Bu səbəbdən bütün şiələr Cəbrailə düşməndirlər. Hər namazdan sonra üç dəfə «Xan əl-Əmin» (Cəbrail xəyanət etdi) deyirlər. Yə´ni vəhyi Əlinin yerinə Xatəmul-ənbiyaya verdi.

Mən artıq özümü saxlaya bilmədim. Şeyxə «Şeyxim, yalan və iftira böyük günahlardandır yoxsa, kiçik günahlardan?». «Böyük günahlardandır» dedi. Dedim: «Belə isə bu ağ saqalınla nə üçün iki günah edib şiələr haqqında insanları çaşdırırsan?». Utanaraq «Mən həqiqət nədirsə, onu söylədim» -deyə cavab verdi. Mosullulardan «Aranızda farsca bilən varmı» -deyə soruşduqda, bir neçəsi bildiklərini söylədilər. Bundan sonra bu hadisədən xəbəri olmayan şiələrdən on və ya on iki zəvvarı yaşlı və gəncləri tək-tək çağırıb belə soruşdum: «Siz namazın salamından sonra əllərinizi qulaqlarınızın dibinə qadırıb nə deyirsiniz?» Onlar «Namazımızın qəbul olması üçün üç dəfə «Allahu Əkbər» deyirik» dedilər. Şeyxə dedim: «Utandınızmı Şeyxim, yoxsa utanmadınız?» Şeyx «Onları sən öyrətdin» -deyə cavab verdi. Dedim: «Allahdan qorx! Yanınızda oturub, yerimdən tərpənmədiyimi görmədinizmi?». Sonra Mosullulara dönüb belə dedim: «Rica edirəm qalxın, başqa vaqonlara keçin və şiələrdən özünüz soruşun. Farsca bilən bir-iki kişi durub getdilər. Döndükdən sonra Şeyxə «Bu yalanları söyləməkdən məqsədin nə idi? Şəhərli, kəndli kimdən soruşduqsa, dedilər ki «Biz Allahu Əkbər» deyirik. Hətta «Xan əl-Əmin» (Əmin xəyanət etdi) demirsinizmi?» -deyə soruşduqda «Biz indiyə qədər belə bir şey eşidmədik» deyə cavab verdilər». Gənclər təhsilli olduqları üçün Şeyxin əlindən çox əsəbləşdilər.

Şeyx: «Mən əvvəldə də söylədim ki, bunları kitablarda oxudum» -dedi. Onlar «Bilmirdin ki, alim gərək araşdırmadan bir söz söyləməsin?» deyərək Şeyxi qınadılar. Bunlar sünni alimlərinin şiələrə atdıqları iftiralardan bir numunədir. Bax, bu şəkildə şiələri sünni qardaşlar pisləyirlər.

1 Misirli Əbdullah Kuseymi «Əs-sirau beynəl-İslami vəl-vəsəniyyət»də, misirli Məhəmməd Sabit «Əl-cəvlə fi rubuil-şərkil-ədna»da, Türkistanlı Musa Carullah «Əl-vəşiə fi naqdil-əqaid iş-şiə»də, misirli Əhməd Əmin «Fəcrul-İslam və zuhal-İslam»da və s. alimlər İbni Teymiyyənin iddialarını yazmışlar.

1 İbni Sə´din «Təbaqət»tində, İbni Hacərin «İsabə»sində və əhli-sünnətin digər alimlərinin mö´təbər kitablarında Əbu Hureyrənin Xeybərin fəthində müsəlman olduğu yazılmışdır. Buxarinin rəvayətinə görə («Səhihi-Buxari»nin «Əlamətun-nübüvvəti fil-İslam» babında), Əbu Hureyrə Rəsulallahı (s) üç ildən çox görməmişdir. İbni Hacər «İsabə»də, Hakim «Müstədrək»də, İbni Əbdülbir «İstiab»da və sairləri belə nəql edirlər: «Əbu Hureyrə hicri 57 – ci ildə 78 yaşında Əqiq vadisində öldü. Cənazəsini Mədinəyə gətirib, Bəqi qəbiristanlığında dəfn etdilər.

1 Əbu Hureyrənin Yəməndəki qəbiləsidir.

2 Dağlarda yaşayan bir cür meymundur.

1 «Vaqiə» surəsi, ayə 35-37.

1 Daha çox mə´lumat toplamaq üçün «Kiyafətut-Talib»in 32-ci babına baxa bilərsiniz.

1 «Təvbə» surəsi, ayə 40.

1 «Hicr» surəsi, ayə 34-35.

2 «Həşr» surəsi, ayə 16-17.