Hissi komponentin çoxluğu və böyüklüyünün kəskinliyə təsiri
Bir qıcığın digər qıcıqdan ayırd edilməsi və yerinin təyin edilməsi
kəskinlik adlanır. Kəskinlik yuxarı qalxan yollarda
qovşaq
yaradan neyronların necəliyinə bağlıdır. Qovşaq sayı çoxaldıqca, kəskinlik azalır.
Kəskinlik həmçinin reseptiv sahənin
böyüklüyü, hissi komponentlərin çoxluğu və qonşu reseptiv sahələrin üst-üstə düşmə dərəcəsindən də asılıdır.
Hissi komponentlər kiçik
və çox olduqda, kəskinlik artır.
Reseptiv sahəsi kiçik olduqda kəskinlik artır.
xudiyevorxan@mail.ru
Lateral inhibisiya
Lateral inhibisya qıcıq nöqtəsinin yerini
təyin edən mexanizmdir.
Reseptorları qıcığın kənarında yerləşən (A
və C kimi)
afferent neyonlardan gələn
məlumat inhibisya edilir.
Mərkəzi afferent neyron (B) daha yüksək
başlanğıc tezliyinə malikdir.
A və C-də B-ni inhibisya edir. Amma, A və
C çox daha aşağı başlanğıc tezliyə malik
olduğundan, mərkəzi yola
çox zəif
inhibəedici təsir göstərir.
RF və beyin qabığı aşağı enən
yollarla, gələn məlumata nəzarət
edir.
xudiyevorxan@mail.ru
Hissi sistemlərdə yuxarı
qalxan yollar
a) Bir afferent neyronun birçox ara neyron üzərində sonlanması
b) Birçox afferent neyron çıxıntısının tək bir bir ara neyron
üzərində sonlanması.
Afferent neyronların qovşaq yaratdığı ara
neyronlara ikinci sıra
neyronlar deyilir. Bunlar daha sonra üçüncü sıra neyronlarla qovşaq
yaradır. Bu proses məlumat beyin qabığına çatana qədər davam
edir.
xudiyevorxan@mail.ru
Spesifik və spesifik olmayan yuxarı qalxan yollar
Hissi yolların çoxu əsasən bir tip hissi məlumat daşıyır. Yəni bir yol
təkcə mexanoreseptorlardan gələn məlumatı ötürərkən, digəri
termoreseptorlardan gələn məlumatı daşıyır.
Onurğabeyni və beyində tək bir qıcıq haqqında məlumat daşıyan
yuxarı qalxan yollara,
spesifik yuxarı qalxan yollar deyilir. Bu
yollar talamus və beyin sapından keçir və bu yoldakı son
neyronlar buradan beyin qabığındakı spesifik hissi sahələrə gedir
(Qoxu hissi talamusdan keçmir. Bəzi
şaxələrini birbaşa qoxu
korteksinə, bəzi şaxələrini isə limbik sistemə göndərir).
Spesifik yolların çoxu MSS-də çarpazlaşır, məlumat reseptorların
olduğu sahənin qarşı tərəfinə keçir. Yəni, bədənin sağ tərəfindəki
reseptorlardan gələn məlumat sol yarımkürəyə gedir (və əksinə).
Dostları ilə paylaş: