Hissi reseptorların iki tipinin sxematik forması Hissi reseptorlar



Yüklə 1,18 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/3
tarix19.05.2023
ölçüsü1,18 Mb.
#116926
1   2   3
analizator 2

komplektləşdirmə (recruitment) deyilir.
xudiyevorxan@mail.ru


Hissi komponentin çoxluğu və böyüklüyünün kəskinliyə təsiri
Bir qıcığın digər qıcıqdan ayırd edilməsi və yerinin təyin edilməsi kəskinlik adlanır. Kəskinlik yuxarı qalxan yollarda qovşaq 
yaradan neyronların necəliyinə bağlıdır. Qovşaq sayı çoxaldıqca, kəskinlik azalır. Kəskinlik həmçinin reseptiv sahənin 
böyüklüyü, hissi komponentlərin çoxluğu və qonşu reseptiv sahələrin üst-üstə düşmə dərəcəsindən də asılıdır.
Hissi komponentlər kiçik və çox olduqda, kəskinlik artır.
Reseptiv sahəsi kiçik olduqda kəskinlik artır.
xudiyevorxan@mail.ru


Reseptiv sahələrin üst-üstə düşməsi (örtüşməsi)
Bir afferent neyrona aid reseptiv sahədə iki qıcıq 
nöqtəsi. A-nın ətrafındakı reseptor terminallarının sayı 
çox olduğundan, qıcığa cavab olaraq yaranan FP-larının 
tezliyi də B-dən çox olacaqdır.
Bir qıcıq birdən çox hissi komponent aktivliyinə təsir edən bilir.
Qıcıq A və C-də daha az reseptiv sahəyə təsir etdiyindən, daha
az sayda FP yaranır.
xudiyevorxan@mail.ru


Lateral inhibisiya
Lateral inhibisya qıcıq nöqtəsinin yerini 
təyin edən mexanizmdir. 
Reseptorları qıcığın kənarında yerləşən (A 
və C kimi) afferent neyonlardan gələn 
məlumat inhibisya edilir.
Mərkəzi afferent neyron (B) daha yüksək 
başlanğıc tezliyinə malikdir.
A və C-də B-ni inhibisya edir. Amma, A və 
C çox daha aşağı başlanğıc tezliyə malik 
olduğundan, mərkəzi yola çox zəif 
inhibəedici təsir göstərir.
RF və beyin qabığı aşağı enən 
yollarla, gələn məlumata nəzarət 
edir.
xudiyevorxan@mail.ru


xudiyevorxan@mail.ru


Hissi sistemlərdə yuxarı qalxan yollar
a) Bir afferent neyronun birçox ara neyron üzərində sonlanması
b) Birçox afferent neyron çıxıntısının tək bir bir ara neyron 
üzərində sonlanması.
Afferent neyronların qovşaq yaratdığı ara neyronlara ikinci sıra 
neyronlar deyilir. Bunlar daha sonra üçüncü sıra neyronlarla qovşaq 
yaradır. Bu proses məlumat beyin qabığına çatana qədər davam 
edir.
xudiyevorxan@mail.ru


Spesifik və spesifik olmayan yuxarı qalxan yollar
Hissi yolların çoxu əsasən bir tip hissi məlumat daşıyır. Yəni bir yol 
təkcə mexanoreseptorlardan gələn məlumatı ötürərkən, digəri 
termoreseptorlardan gələn məlumatı daşıyır.
Onurğabeyni və beyində tək bir qıcıq haqqında məlumat daşıyan 
yuxarı qalxan yollara, spesifik yuxarı qalxan yollar deyilir. Bu 
yollar talamus və beyin sapından keçir və bu yoldakı son 
neyronlar buradan beyin qabığındakı spesifik hissi sahələrə gedir 
(Qoxu hissi talamusdan keçmir. Bəzi şaxələrini birbaşa qoxu 
korteksinə, bəzi şaxələrini isə limbik sistemə göndərir).
Spesifik yolların çoxu MSS-də çarpazlaşır, məlumat reseptorların 
olduğu sahənin qarşı tərəfinə keçir. Yəni, bədənin sağ tərəfindəki 
reseptorlardan gələn məlumat sol yarımkürəyə gedir (və əksinə).

Yüklə 1,18 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin