I bob. Krivoship-shatun mexanizmi (kshm) vazifasi, turlari va ularning kinematik sxemalari

5–Rasm. Porshen.

1. 
   tub qismi; 2-zichlovchi qismi; 3- yo’naltiruvchi qismi yondor; 4-bo’rtiqlik qismi; 5,6-halqa ariqchalari.
   

Dizellarga qo’yiladigan porshenlarning tubi ichiga botiq qabariq yoki murakkab shaklda tayyorlanadi. Porshenning qanday shaklda yasalishi siqish bo’linmasining shakli, gaz oqimining yo’nalishi va klapanlarning joylashuviga bog’liq. Dvigatel ishlaganda porshen silindrga tiqilib qolmasligi uchun silindr va porshen devorlari orasida issiqlik tirqishi bo’lishi lozim. Porshenning yuqorigi qismi, uning yondoriga qaraganda ko’proq qiziydi, natijada ko’proq kengayadi. Shuning uchun porshen kallak qismining diametrik yondor qismining diametriga nisbatan kichikroq qilib yasaladi, ya’ni porshen balandligi bo’yicha konus shaklida boladi.

Porshen halqalari yuqori harorati va bosimga ega bo’lgan gazlar, shuningdek o’zgaruvchan qiymatga ega bo’lgan inersiya kuchlari ta’sir etadigan og’ir ish sharoitida ishlaydi.
arflar bilan

6-Rasm. Porshen halqalari.

1. 
   moy sidirish halqalari; b) halqa qulflari; c) halqalar.
   

1-moy sidirish halqasi, 2-halqaning ariqchasi, 3-oraliq tirqish, 4-halqa yuzasi, 5-yupqa halqa, 6-kengaytirgich, 7-radial kengaytirgich, 8-porshen.

Porshen halqalari maxsus cho’yandan, keyingi yillarda esa po’latdan ham tayyorlanmoqda. Porshen halqalari vazifalariga ko’ra kompression, moy sidirgichli va aralash bo’ladi. Kompression halqalari, silindr va porshen oraliqlarini jipslashtiradi hamda silindrda hosil bo’lgan gazlarni karterga, moyni esa yonish kamerasiga o’tishdan saqlaydi. Bundan tashqari, porshen kallagidan issiqlikni silindr devorlari orqali sovituvchi muhitga tarqatadi. Ayniqsa, yuqorida joylashgan kompression halqa juda ham og’ir ish sharoitida ishlaydi, chunki uning ishlash jarayoni o’ta qizigan gazlar qatlamiga tog’ri keladi, natijada, tashqi sirtdagi qizigan moy pardasi porshen Yu. Ch. N. ga yetganda kuyib ketadi. Yuqorida joylashgan kompression halqalarning yeyilishga chidamliligi va ishlash muddatini oshirish maqsadida ularning tashqarisiga g’ovak xrom qoplanadi, xrom qatlami ularning ishlovchi yuzalarining qattiqligini oshiradi, natijada halqalarning yeyilishi kamayadi, xrom qatlamidagi g’ovakchalar silindr yuzasidan moyni o’ziga singdirib, yubka pardasini hosil qiladi, bu esa silindr yuzasining yeyilishini kamaytiradi.Porshen barmog’i bilan shatun sharnir ravishda tutashtiriladi. Ish taktida porshen barmog’i gazlarning bosim kuchini shatunga, yordamchi taktlarda esa (kiritish, siqish va chiqarish) shatunning tirsakli valdan olgan harakatini porshenga uzatadi.