I bölmə t t t

Tìpìn adı 

Qìymət dìapazonu 

byte 

0..255 

shortint 

-128..+127 

word 

0..65535 

integer 

-32768..+32767 

longint 

-2147483648..+2147483647 

 

 

 

 

 

Cədvəl 2. Həqìqì ədəd tìplərì. 

Tìpìn adı 

Qìymət dìapazonu 

single 

1.510

-45 

.. 3.410

38

 

real 

2.910

-39

 .. 1.710

38

 

double 

5.010

-324

 .. 1.710

308

 

extended 

3.410

-4951 

.. 1.110

4932

 

---

Bìr daha qeyd edək kì, hər bìr ünsür yalnız mənsub olduõu tìpə aìd  olan 

dìapazonda qìymətlər ala bìlər. 

Proqram yazılışında həqìqì ədədìn tam və kəsr hìssələrìnì ayırmaq üçün 

qeyd olunmuş nöqtə -məs. 21.014; -7.601 kìmì; və ya sürüşgən nöqtə –məs. 

60.1E-1; -0. 013E+2 kìmì; -bìçìmlərdən ìstìfadə olunur. Burada aE+n=a*10

n

 

və aE-n=a*10

-n

 kìmì başa düşülür. 

Sìmvol  tìpì  (char)  –  Komputerìn  ASCII  -  kodlar  cədvəlìnìn  sìmvollar 

çoxluõudur. Burada, məs. dırnaq arasına alınmış ‘a’; ’7’; ‘#’ və s. kìmì hər-

hansı ìşarə bìr sìmvol sabìtì sayılır. 

Məntìqì  tìp  -boolean,  yalnız  ìkì  qìymətlə  xarakterìzə  olunur;  false 

(yalan) və true (doõru). 

Həqìqì  ədədlərdən  başqa  qalan  tìplərìn  elementlərì  ardıcıl  sadalanma  

prìnsìpì əsasında nìzamlanmışdır. 

2. Qeyrì standart sadə tìplər –artıq yuxarıda göstərìlən standart tìplərdən 

fərqlì olub type bölümündə sadalanır. 

type 

<1-cì tìpìn adı> = <1 -cì tìpìn şərhì> 

 

……………………………………. 

 

 =  

 

Qeyrì standart tìplì ünsürlər əsasən -sadalanan, dìapazonlu, sətìr tìplì və 

s. formalarda ola bìlìr. 

Qeyrì standart sadalanan tìplər -adlar və hər adın mümkün qìymətlərìnì 

mötərìzədə, aşaõıdakı kìmì sadalamaqla verìlìr: 

 

type 

=(<1-cì qìymət>,<2 –cì qìymət>,…,); 

 

Qeyd  edək  kì,  bu  cür  dəyìşənlərə  ədədì  və  ya  sìmvol  tìplì  qìymətlər 

verìlə bìlməz. 

Sadalanan tìpə aìd bìr neçə mìsal göstərək: 

type 

season = (spring, summer, autumn, winter); 

 

color = (blue, green, red, yellow); 

 

week = (mon, tue, wed, the, fri, sat, sun); 

Daha sonra bu tìplərlə ìşləmək üçün müvafìq dəyìşənlər təyìn edək: 

var 

day: week; 

 

boya: color; 

 

il: season; 

Təbììdìr  kì,  təyìn  olunmuş  bu  dəyìşənlərə  aşaõıdakı  kìmì  qìymətlər 

verìlə bìlər. 

day:=fri; boya:=green; boya:=red; il:=winter; il:=summer; 

Burada elementlərìn nömrəsì 0 –dan başlayır və onlar arasında ord, pred 

və  succ  funksìyaları  (cədvəl  4.)  təyìn  olunur.  Məsələn  ord(boya)=0, 

ord(day)=4, pred(ìl)=sprìng, succ(ìl)=3 və s.  

---

Qeyd etmək lazımdır kì, bu tìp ünsürlərì klavìaturadan daxìl etmək və ya 

ekrana çıxarmaq olmaz. 

Dìapazonlu  tìp  –hər-hansı  nìzamlı  baza  tìpìndən  lazımı  hìssələrìn 

seçìlməsì ìlə düzəlìr və proqramda aşaõıdakı formada təqdìm olunur.  

  

type 

=<1-cì qìymət>,<2 –cì qìymət>,…,; 

 

Mìsal.  Həftənìn  günlərìnì,  ìş  günlərìnì  və  ayların  nömrəlwrìnì  uyõun 

olaraq  ìfadə  edən  weekdays,  workdays,  months  tiplərini  yaradaq  və  onlar 

üçün 

day1

, 

day2

, 

day3

, və 

month

 dəyìşənlərìnì təyìn edək: 

 

type 

weekdays = mon, tue, wed, the, fri, sat, sun; 

 

workdays = mon, tue, wed, the, fri; 

 

months = 1..12; 

var 

day1, day2 : weekdays; 

 

day3 : workdays; 

 

1mont1h : months; 

 

Sətìr  tìplì  dəyìşənlərìn  qìymətì    -ìstənìlən  ardıcıllıqla  düzülmüş,  255  –ì 

aşmayan  sayda  sìmvollar  ardıcıllıõı  ola  bìlər.  Tìplər  bölümündə  bu  cür 

ünsürlərì  ìstər  sabìt  və  ìstərsə  də  dəyìşən  kìmì  təqdìm  etmək  mümkündür. 

Məs: