I. Булим. Бухгалтерия хисоби

“O‘zlik 
mablag‘larining 
”
va 
“Majburiyatlar”
deb nomlangan bo‘limlarda alohida manbaalar 
manba’lar bo‘yicha ko‘rsatiladi. 
‘lish manba’larini hamda korxonaning moliyaviy holatini hisobot 
ma’lum bir kuniga pul ifodalarida ko‘rsatib beradigan ikki tomonlama 
mablag‘larining tashkil topish manba’lari va majburiyatlari ko‘rsatiladi. 
–
m
a
b
l
a
g
‘
m
a
b
l
a
g
‘
‘
g
‘
‘
m
a
b
l
a
g
‘
‘
q
mablag‘larini hisobga olinadigan schyotlar; tovar-moddiy qiymatliklarni 
m
a
b
l
a
g
‘
m
a
n
b
a
’
m
a
b
l
a
g
‘
‘
m
a
n
b
a
’
– pul va zarur bo‘lgan hollarda natura shaklida detallashgan 
‘rsatkichlarni beruvchi hisob. Analitik hisob sintetik hisob bilan uzluksiz 
bog‘langan bo‘lib, uning ma’lumotlarini detallashtirish maqsadida 
‘lishi mumkin. 
– analitik hisob olib borish uchun belgilangan buxgalteriya hisobi 
m
a
’
‘
‘
‘
–
‘
‘
‘
‘
‘
m
a
’
‘
‘
‘
y
i
g
‘
‘
–
q
o
l
d
i
g
‘
‘
m
a
s
’
q
a
t
’
y
‘lim mavjud: 
‘lim - uzoq muddatli aktivlar; ikkinchi bo‘lim - joriy aktivlar; 
‘z mablag‘lari manbalari; ikkinchi bo‘lim – majburiyatlar. 
‘jalik mablag‘larini, korhona majburiyatlarini va xo‘jalik jarayonlarini pul 
‘lchov birligida aks ettirish usulidir. 
‘ljallangan. Hisob yuritishning kitob, kitob-jurnal va jurnal-order 
‘
‘
‘
‘
m
a
’
‘jalik operatsiyalarini qayd qilish jurnali “Bosh daftar” deb nomlangan 
– buxgalteriya hisobi bo‘yicha mutaxassis. Buxgalter atamasi X1 asrda 

---

271 
‘
b
u
y
r
u
g
‘
‘
“
”
,
“
”
‘
–
b
u
y
r
u
g
‘
m
a
’
‘
‘
‘
‘
‘
m
a
’
F
a
r
g
‘
o
– korxonada buxgalteriya hisobini tashkil etadigan va yuritadigan 
‘lim. Buxgalteriyani bosh buxgalter boshqaradi, agar shtatda bosh 
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun bilan belgilangan. 
–
‘
m
a
’
o’rsatilgan xo‘jalik mablag‘lari, ularning paydo bo’lish manbaalari va 
“
”
“
”
“
”
‘
“
”
,
“
”
,
“
S
h
u
’
”
,
“
S
h
u
’
”
,
“
‘rnatilmagan jihozlar, savdo korxonalarida esa tovar va idishlarni 
‘jalik operatsiyalarini qaysi schyotning debetiga va qaysi schyotning 
‘rsatib beruvchi buxgalteriya formulasidir.
 
‘zida mujassamlashtiruvchi to‘rt asosiy qoidaga amal qilinadi: sodir 
‘jalik operatsiyasining tub iqtisodiy mazmunini tushunish; mazkur 
‘jalik operatsiyasini schyotlarning debet va kredit tomonlarga to‘g‘ri 
‘yish. 
– korxonaning faoliyatida sodir bo‘ladigan hodisa va voqealiklar 
‘g‘risidagi axborotlarni yoppasiga va uzluksiz kuzatish, miqdor jihatdan 
‘ladigan xo‘jalik operatsiyalarini yoppasiga va uzluksiz kuzatib, miqdor 
‘
‘
m
a
’
‘
“
o
’
g
‘
”
‘
№
“
”
–
‘
–
“
‘
g
‘
”
‘
“
‘
g
‘
”
“
‘
‘jalik muomalalarini yozish tizimi. Bu yozuvlar tartibiga qarab ikki xil 
‘lishi mumkin: oddiy va ikkiyoqlama. 
– xo‘jalik muomalalari sodir bo‘lganligining yozma isboti yoki xo‘jalik 
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
m
o
’
q
o
g
‘
‘
‘
m
a
’
b
o
g
‘
‘
y
a
’
–
‘
‘
‘
‘
‘
‘
‘
g
‘
‘
y
i
g
‘payishi, passiv schyotlarda esa hisob obyektining kamayishi yoziladi.
–
‘
‘
‘
–
‘
‘
“
”
“
”
‘