χm = f1(y) yoki χm = f( p) bu yerda, χm-adsorbentda yutilgan modda konsentratsiyasi, ya'ni gaz yoki suyuklik fazalaridagi yutilgan moddaning muvozanat konsentratsiyasi,
yutilgan moddaning 1 kg adsorbentga nisbati; y- bug' yoki suyuqlik fazadagi yutilgan modda konsentratsiyasi, kg yutilgan moddaning 1 kg inert qismiga nisbati;
p- bug'-gaz aralashmadagi yutilgan moddaning muvozanat bosimi. N/m2.
Yuqorida keltirilgan formula bilan ifodalanuvchi bog'likliklar adsorbsiya izotermasi deb ataladi.
Kimyoviy termodinamika asosida adsorbsiya izotermalarining anik ifodalari topiladi.
Lengmyur izotermalari
Xm = yoki Freydlix izotermalari
Xm =k∙p bu yerda, Xm- adsorbent bilan yutilgan modda konsentratsiyasi, kg yutilgan moddani 1 kg adsorbentga nisbati; a,b,k,n- tajribaviy usul bilan aniqlanadigan konstantalar.
Haroratni pasayishi, bosimni ko'tarilishi va fazalarda qo'shimcha aralashmalarni bo'lmasligi, adsorbsiya jarayonining tezlashishiga olib keladi. Adsorbsiya izotermasining turi ko'pgina omillarga bog'lik. Ularga adsorbentning solishtirma yuzasi, g'ovaklar hajmi, adsorbent strukturasi, yutilayotgan modda xususiyatlari va jarayon harorati kiradi.
Adsorbsiya jarayonida bug' yoki suyuklik fazadan bir necha modda adsorbsiyalanayotganda, hamma moddalar yutilishi aniqlangan. Lekin, har bir moddaning muvozanat konsentratsiyasi har bir moddani alohida adsorbsiyalashdagi konsentratsiyasiga qaraganda kam bo'ladi.
Adsorbsiya jarayonida boshlang'ich aralashmada yutilayotgan modda bug'ining bosimi kamayadi va issiqlik ajralib chiqadi. Shuning uchun Le-Shatele prinsipiga binoan, harorat pasayishi va bosim ko'tarilishi bilan adsorbsiyalanayotgan modda miqdori oshib boradi. Shunday qilib, bosim pasayishi va harorat ortishi teskari-desorbsiya jarayonini tezlashtiradi.
Adsorbsiya jarayonida ajralib chiqayotgan issiqilik miqdori (kJ/mol) tajribaviy usul orqali topiladi. Tajribaviy ma'lumotlar bo'lmaganda, ajralib
Imzo
Sana
MALAKAVIY BITIRUV ISHI
Bеt
Bаjardi:
O’tkirov Q
14
Rahbar:
Muxamedjanov M
chiqayotgan issiqilik miqdori quyidagi formula orqali aniqlanishi mumkin:
r = bu yerda, p1 va p2- tegishli absolut haroratlar T1 va T2 larda adsorbent ustida yutilayotgan moddaning muvozanat bosimlari.
Adsorbsiyaning kinetik qonuniyatlari. Adsorbsiya jarayoni boshqa qattiq fazali sistemalarda massa almashinish jarayonidan farq qilmaydi. Adsorbsiya jarayoni yutilayotgan modda molekulasini gaz oqimidan adsorbent donasining tashqi yuzasiga diffuziyasi (tashqi diffuziya), molekulani donaning g'ovaksimon yuzasiga suqilib kirishi (ichki diffuziya), molekula donasining ichki yuzasidagi sorbsiyasi (kondensatsiyasi) bosqichlaridan iborat bo'ladi. Bunda oxirgi bosqich ma'lum umumiy holatda adsorbentda yutilayotgan moddaning diffuziyasi jarayonning kriterial tenglamasi yordamida ifodalanadi.
