Ushbu materiallar tabiiy va sintetik turlarga bo'linadi. Adsorbentda g'ovaklik razmeri bo'yicha makro, mezo (o'zgaruvchan) va mikro-g'ovaqli turlarga bo'linadi. Birlik massaga nisbatan g'ovaqlar hajmining ko'rsatkichi gazlarni tozalashda inobatga olinadi. Odatda mikro-g'ovaklik hajmi 0,5 sm3/g dan oshmaydi. Ularning razmeri shartli ravishda samarali radius ko'rsatkichi bilan chegaralangan bo'lib, rs= 1,5-10-9 m ushbu radius rs adsorbsiyalanadigan molekulalar radiusi bilan o'lchovdosh bo'ladi.
Mezo (o'zgaruvchan) g'ovak radiusi 1,5∙10-9 dan 2∙10-7 m gacha o'zgaradi. Sanoatda ishlatiladigan mezo-g’ovakli sorbentlar yuzasi 10 - 400 m2/g intervalida bo'ladi. Sanoat adsorbentlarining makro-g'ovak radiusi 2 - 10-7 m atrofida bo'ladi, yuzasi 0,5 - 2 m2/g.
Sanoat adsorbentlariga - aktivlangan ko'mir, silikagel, alumogel, seolit va ionitlar kiradi. Adsorbentlarni haqiqiy, tuyulma va uyma (gravimetriq) zichligi bo'ladi, haqiqiy zichliq xadsorbent moddasining g'ovaklarsiz zich hajmining birlik massasini bildirib, quyidagicha aniqlanadi:
x= G — adsorbentning massasi;
V1 — adsorbentning hajmi;
V2 ─ g'ovaqlar hajmi.
Tuyulma zichliq Tadsorbent granulasining massasini uning hajmiga bo'lgan nisbatini bildiradi. Uyma (gravimetriq) zichlik Gesa adsorbentning birlik hajmining massasini shu qatlamga bo'lgan nisbatini bildiradi. Gravimetrik va tuyulma zichliklar adsorbent qatlamining g'ovakligi - εbilan bog'liq bo'lib, ushbu kattalik qatlamni erkin hajmining ulushini bildiradi va quyidagi nisbat orqali aniqlanadi:
binobarin = ,
bu yerda, ε — qatlam orasidagi erkin hajm (g'ovaklik);
PQ — bitta granulaning zichligi, ya'ni granula massasini uning hajmiga nisbati.
Imzo
Sana
MALAKAVIY BITIRUV ISHI
Bеt
Bаjardi:
O’tkirov Q
11
Rahbar:
Muxamedjanov M
Odatda sanoat adsorbent granulalari sharsimon bo'lishi shart emas, shuning uchun granula diametri nisbiy tushuncha. Hisoblarda granulaning ekvivalent diametri qo'llaniladi:
de=
bu yerda, Sv — birlik hajmining solishtirma yuzasi, ya'ni granula yuzasini uning hajmiga nisbati;
Sanoatda ishlilatiladigan asosiy adsorbentlarga aktiviangan ko'mir, silikagel, alumogel, seolit va ionitlar kiradi.
